Turecki samolot nowej generacji TF-X ujawniony

17 marca br. dyrektor generalny tureckiej Prezydencji Przemysłu Obronnego (Savunma Sanayii Başkanlığı, SSB) İsmail Demir poinformował w mediach społecznościowych, że holding TUSAŞ/TAI (Türk Havacılık ve Uzay Sanayii/Turkish Aerospace Industries) ukończył pierwszy prototyp samolotu wielozadaniowego 5. generacji TF-X (Turkish Fighter – Experimental), znany też pod lokalnym akronimem MMU (Milli Muharip Ucak; pol. narodowy samolot bojowy) (Turecki samolot szkolno-bojowy TAI Hürjet ujawniony).

Dzień wcześniej samolot miał zakończyć próby kołowania, prawdopodobnie na lotnisku przyzakładowym spółki w Ankarze, co oznacza, że oba silniki turbowentylatorowe General Electric F110-GE-129 (napędzające również F-16, F-14, F-15E i F-2) są już zintegrowane i gotowe do pierwszego lotu, który zaplanowano na bieżący rok (zgodnie z deklaracją dyrektora wykonawczego TUSAŞ/TAI, Temela Kotila, ze stycznia br.).

Montaż prototypu rozpoczęto 4 listopada 2021. Z kolei 11 lutego 2022 informowano, że 550 komponentów samolotu jest w produkcji. Początkowo planowano oblot na 2025, ale później poinformowano o przyspieszeniu harmonogramu o dwa lata. Podczas Farnborough International Airshow 2022 w Wielkiej Brytanii zaprezentowano makietę kabiny samolotu, a 9 stycznia br. pojawiły się fotografie i nagranie wideo z prawie ukończonym prototypem.

Program TF-X rozpoczęto 15 grudnia 2010 i uważano, że będzie on uzupełnieniem dla F-35. Planowano zakup 120 konwencjonalnych F-35A dla wojsk lotniczych oraz 12 krótkiego startu i pionowego lądowania F-35B dla marynarki wojennej. Dostawy pierwszych egzemplarzy F-35A miały rozpocząć się we wrześniu 2019. Tak się jednak nie stało, po tym jak Ankara zdecydowała się na zakup rosyjskich zestawów przeciwlotniczych S-400 Triumf. Co ciekawe, po problemach z F-35 i usunięciu z programu, Rosja zaproponowała Turcji Su-57E, a potem Su-35S.

Na początku 2018 rząd turecki zadeklarował przeznaczenie kwoty 4,817 mld TRY (wówczas 3,12 mld zł) na prace badawczo-rozwojowe. Pełnowymiarowa makieta TF-X miała premierę 17 czerwca 2019 podczas paryskich targów Le Salon International de l’Aéronautique et de l’Espace (SIAE).

Zgodnie z oczekiwaniami, przed końcem dekady (około 2028-2030), TF-X zacznie zastępować w tureckich wojskach lotniczych (Türk Hava Kuvvetleri) samoloty F-4E-2020 Terminator i F-16C/D Block 30, 40, 50, 50+ i 50+ Advanced. Chyba, że USA zgodzą się na sprzedaż 40 fabrycznie nowych F-16C/D Block 70 i modernizację 80 ze 157 posiadanych F-16, co strona turecka chciałaby widzieć jako rekompensatę za wyrzucenie z programu F-35 Lightning II.

Partnerami przemysłowymi TUSAŞ/TAI w programie TF-X są ASELSAN, BAE Systems, MBDA i General Electric. W 2013 rozważano współpracę z Saab Defence and Security, a w 2015 z Rolls-Royce (która zaoferowała technologie silnika EJ200). W 2015 zaprezentowano trzy koncepcje: FX-1 (dwusilnikowy, podobny do F-22A), FX-5 (jednosilnikowy, podobny do F-16) i FX-6 (jednosilnikowy, podobny do JAS 39 Gripen). Ostatecznie zdecydowaną się na pierwszą.

15 marca 2015 opublikowano zapytanie o informację ws. nowego samolotu, a 5 sierpnia 2015 wybrano ofertę TUSAŞ/TAI. W 2018 wybrano silnik F110-GE-129 do prototypów, do czasu aż zostanie opracowany krajowy odpowiednik opracowany przez TAEC (Turkish Air Engine Company). W 2022 wrócił pomysł współpracy przy napędzie z Rolls-Royce (w kooperacji z lokalną KALE), tymczasem General Electric dostarczyła 10 silników F110-GE-129 dla maksymalnie pięciu prototypów.

ASELSAN odpowiada za radar z anteną z aktywnym skanowaniem elektronicznym (AESA), opartym na technologii azotku galu (GaN). Ma dysponować pakietem do walki radioelektronicznej, zaawansowanymi systemami nawigacji i łączności, elektrooptycznym systemem celowniczym (EOTS), czujnikiem termolokacyjnym (IRST) oraz zaawansowanym wyposażeniem kabiny, w tym interfejsem HMI (Human-Machine Interfaces) i MUM-T (Manned Unmanned Teaming), który pozwoli na współpracę z bezzałogowcami Bayraktar TB2/TB3 i Bayraktar Kizilelma. W przypadku tej drugiej funkcji, ma być ona elementem dwumiejscowego wariantu TF-X.

Zgodnie z wcześniejszymi informacjami, TF-X ma 21 m długości, 14 m rozpiętości skrzydeł, 6 m wysokości, a powierzchnia nośnia wynosi 60 m kw. Maksymalna masa startowa ma wynosić 27 215 kg, prędkość 2470 km/h, promień lotu 1100 km, a pułap praktyczny 17 000 m.

Samolot ma przenosić szereg uzbrojenia powietrze-powietrze i powietrze-ziemia, w tym w wewnętrznych komorach uzbrojenia:

• pociski rakietowe powietrze-powietrze średniego i dalekiego zasięgu Gökdoğan, Gökhan i Akdoğan, krótkiego zasięgu Bozdoğan (w ramach programu GÖKTUĞ), dalekiego zasięgu MBDA Meteor;
• pociski rakietowe powietrze-ziemia SOM (B1, B2 i J), KUZGUN-TJ, KUZGUN-KY, KUZGUN-ER, KUZGUN-EW, KUZGUN-EW, AKBABA, ÇAKIR oraz MBDA SPEAR-3;
• bomby lotnicze Teber-81, HGK-82, Teber-82, HGK-83, KGK-83, HGK-84, LHGK-84, SARB-83, NEB-84, MAM i KUZGUN-SS.

Şehitlerimizin aziz hatırasına! 🇹🇷

Milli Muharip Uçak’ımızı 18 Mart’ta hangardan çıkaracağız demiştik.

Uçağımız bugün pistin başında!

Cumhurbaşkanımız Sn. @RTErdogan’ın liderliğinde inşallah gök vatanımızda süzülmesine de şahit olacağız.@TUSAS_TR pic.twitter.com/cWz3q8APTl

— Ismail Demir (@IsmailDemirSSB) March 17, 2023