Modernizacja polskich F-16. Jak powinna wyglądać?

Polskie F-16 służą już tak długo, że już pięć lat temu zaczęto myśleć o modernizacji i dostosowaniu ich do zmieniających się warunków pola walki. W Planie Modernizacji Technicznej (PMT) przedstawionym przez ministra Błaszczaka w październiku 2019 oficjalnie nie informowano o planach modernizacji Jastrzębi (Plan Modernizacji Technicznej 2021-2035).

Polski F-16D Block 52+ Advanced / Zdjęcie: Jakub Link-Lenczowski, MILMAG

Choć modernizacja Jastrzębi cały czas trwa choć się o niej nie mówi. Dwa lata temu Centrum Operacyjne MON poinformowało w mailu, że:

W Planie Modernizacji Technicznej 2021-2035 z uwzględnieniem roku 2020 ujęto zadanie i zabezpieczono środki finansowe na realizację modernizacji samolotów F-16.

Ich modernizacja, tzw. Mid-Life Upgrade jest przedmiotem bieżących analiz natomiast szczegóły stanowią informację niejawną. Samoloty F-16 C/D Block 52+ podlegają modyfikacji w procesie ciągłym. Wśród dotychczas przeprowadzonych modernizacji należy wymienić aktualizację oprogramowania operacyjnego samolotu OFP oraz wielu podsystemów w tym wyposażenie w nowe lotnicze środki bojowe.

I faktycznie ciągła modernizacja w niewielkim zakresie trwa, a z każdym miesiącem nabiera tempa. W 2021 do Stanów Zjednoczonych trafił jeden z polskich samolotów, na którym testowano nowe rozwiązania. W tym modernizacji i aktualizacji systemów walki radioelektronicznej AN/ALQ-211.

Przyspieszenie prac

Końcówka rządów Prawa i Sprawiedliwości to festiwal podpisywania umów z dotychczasowymi kooperantami. W sprawie F-16 ostatnią podpisano zaledwie kilka dni przed zaprzysiężeniem nowego rządu. Te jednak nie budzą żadnych wątpliwości, a wręcz były oczekiwane przez Siły Powietrzne i ekspertów. Decyzje o przeprowadzeniu MLU były oczekiwane już przed kilku laty (Lockheed Martin zmodyfikuje polskie F-16 Jastrząb).

MON prowadzonych prac nie nazywa jednak modernizacją w połowie cyklu użytkowania. Jakby jednak nie została nazwana bardzo dobrze, że będzie przeprowadzana. Był to najwyższy czas. Pierwsze cztery Jastrzębie przyleciały do Polski 8 listopada 2006. Ostatnie trzy trafiły w ręce polskich lotników 12 grudnia 2008. Eksploatację przewidziano na 40 lat. Pierwsze więc zostaną zmodernizowane niemal dokładnie w połowie cyklu życia.

13 września 2023 amerykańska Agencja Współpracy Obronnej DSCA opublikowała zgodę Departamentu Stanu na pakiet wsparcia o wartości 1,67 mld zł. W grudniu została podpisana kolejna umowa o wartości ponad 125 mln zł. Ta druga dotyczy integracji i modernizacji modułów Link-16 z radiostacjami MIDS JTRS (Zgoda na dalsze wsparcie polskich F-16).

Nie wiadomo jednak jakie pakiety modernizacyjne będzie obejmowała pierwsza umowa na 1,67 mld zł. Od czasów ministra Macierewicza niemal wszystkie działania resortu okryte są tajemnicą. Można jednak zerknąć na państwa, które mają przejrzyste procedury zakupów i nie ukrywają przed opinią publiczną stanu armii.

2 lutego 2024 Szef Agencji Uzbrojenia gen. bryg. dr Artur Kuptel w wywiadzie telewizyjnym informował, że w tym roku planowana jest umowa na MLU samolotów F-16.

Grecki F-16 / Zdjęcie: Jakub Link-Lenczowski, MILMAG

Jak powinna wyglądać modernizacja?

W przypadku F-16 w kręgu zainteresowania powinny znaleźć się Grecja, Portugalia czy Korea Południowa, których siły powietrzne używają samolotów podobnych serii produkcyjnych, a obecnie lub w przyszłości będą równocześnie wykorzystywać F-16 i F-35. We obu przypadkach samoloty są modernizowane przy wykorzystaniu pakietu V (Oblot pierwszego greckiego F-16V).

Wersja pakietu F-16V to najnowszy pakiet modernizacyjny wielozadaniowej platformy. Odpowiada fabrycznie nowym F-16C/D Block 70/72. Najważniejszą zmianą w Viperach jest nowy radar AN/APG-83 SABR z anteną z aktywnym skanowaniem elektronicznym AESA. Jego integracja znacznie poprawia świadomość sytuacyjną pilota.

Pakiet modernizacyjny zawiera także nowe modułowe komputery misji, system bliskiej nawigacji TACAN, wskaźnik sytuacji horyzontalnej EHSI, systemy nawigacji satelitarnej LN260, a także wielofunkcyjne łącza danych Link16, oparte o terminal MIDS i jednolity system łączności taktycznej JTRS, których wymianę obejmuje grudniowa umowa. W pakiecie znajdują się także nowe systemy identyfikacji swój-obcy AN/APX-126 i system planowania misji JMPS i zestawy samoobrony ASPIS III.

Również modernizowane są symulatory lotu. W tym przypadku wiadomo już, że symulatory zmodernizują Izraelczycy. 13 grudnia 2022 MON podpisało umowę z izraelską spółką Elbit Systems na dostawy taktycznego systemu symulatorowego symulacji lotów (Elbit Systems dostarczy symulatory dla polskich F-16).

Tak wygląda pakiet modernizacyjny choćby w Portugalii, Grecji czy Tajwanie. Jak będzie wyglądał w Polsce nadal nie wiadomo. MON i Agencja Uzbrojenia nadal utajniają wszelkie możliwe informacje.

Nowy minister obrony narodowej, Władysław Kosiniak-Kamysz obiecał, że odmieni obraz resortu. Pojawił się w końcu rzecznik prasowy. Zwiększono otwartość w informowaniu społeczeństwa o zagrożeniach. Nadal jednak nie wiadomo za co polski podatnik płaci i czy faktycznie polski pakiet modernizacyjny będzie na poziomie najlepszych. Chyba podatnicy zasługują na taką wiedzę (Spotkanie szefa MON z prezesem zarządu Lockheed Martin).