Defence & Space

Pierwsze australijskie Abramsy już w Ukrainie

Departament Obrony Australii poinformował, że pierwsza partia z 49 czołgów M1A1SA Abrams jakie rząd australijski obiecał dostarczyć do Ukrainy – dotarła do odbiorcy.

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Pierwszy zmodernizowany czołg C2 Ariete przekazany włoskiej armii

Konsorcjum Società CIO przekazało Wojskom Lądowym Włoch pierwszy z 90 zmodernizowanych czołgów C2 Ariete w ramach programu AMV.

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Szkoleniowa dziura. Problem, którego nie widać

Stan szkolenia specjalistycznego w Siłach Zbrojnych cały czas pozostaje wyzwaniem. Wciąż w wielu aspektach brakuje odpowiedniego sprzętu i wyposażenia.

2025-07-18 | Sławek Zagórski | 6 minut

Blackout w Hiszpanii – rozmowa o energetyce z ekspertami Forum Energii

Niedawny blackout w Hiszpanii przywrócił na nagłówki mediów i usta obywateli temat bezpieczeństwa energetycznego Polski. W obecnej sytuacji geopolitycznej jest to szczególnie żywa kwestia, a brak…

2025-07-16 | Tadeusz Jakliński | 28 minut

Orion: „Mnożnik siły”, który doprowadził IDF do niezrównanej przewagi na lądzie

Orion, opracowany przez firmę Asio Technologies we współpracy z wydziałem technologicznym Sił Obronnych Izraela (IDF) i w pełni wdrożony operacyjnie przez IDF, na nowo zdefiniował współczesne pole…

2025-07-10 | Redakcja | 5 minut

Współpraca Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni z Google Cloud

Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz spotkał się z Marcusem D. Jadotte, wiceprezesem ds. Relacji z Rządem i Polityki Publicznej w Google Cloud.

2025-06-27 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Narodowy Dzień Pamięci o Polakach – Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA na ziemiach wschodnich II RP

W piątek, 11 lipca 2025, w Muzeum Wojska Polskiego na Cytadeli Warszawskiej, z udziałem wicepremiera i ministra obrony narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza, sekretarza stanu w MON Pawła…

2025-07-11 | Redakcja | 5 minut

Miecze w Karpackiej Troi

Miecz to szczególny element uzbrojenia, towarzyszący nam od epoki brązu. Karpacka Troja, skansen archeologiczny zlokalizowany w Trzcinicy koło Jasła, zaprasza na szczególne wydarzenie. W ramach…

2025-07-02 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

ICEYE prezentuje Flood Rapid Impact – narzędzie wykorzystujące AI do szybkiego reagowania na powodzie

Polsko-fińska spółka ICEYE, specjalista w zakresie satelitarnych rozwiązań wspomagających zarządzanie skutkami katastrof naturalnych, ogłosiła wprowadzenie produktu Flood Rapid Impact (FRI).

2025-07-15 | Redakcja | 6 minut

Airbus otrzymał kontrakt Hisdesat na budowę hiszpańskich satelitów PAZ-2

Spółka Airbus Defence and Space została wybrana na głównego wykonawcę w zakresie opracowania i produkcji dwóch nowych satelitów radarowych PAZ-2 dla spółki Hisdesat…

2025-07-09 | Redakcja | 3 minuty

Pierwsze australijskie Abramsy już w Ukrainie

Departament Obrony Australii poinformował, że pierwsza partia z 49 czołgów M1A1SA Abrams jakie rząd australijski obiecał dostarczyć do Ukrainy – dotarła do odbiorcy.

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Spotkanie wiceszefa MON z nowym Ambasadorem Republiki Korei: Kontynuacja i przyszłość współpracy obronnej

Wiceminister obrony narodowej Paweł Bejda spotkał się w Warszawie z nowo mianowanym Ambasadorem Republiki Korei w Polsce, JE Jun Jolu Tae.

2025-07-18 | Redakcja | 3 minuty

Pierwszy zmodernizowany czołg C2 Ariete przekazany włoskiej armii

Konsorcjum Società CIO przekazało Wojskom Lądowym Włoch pierwszy z 90 zmodernizowanych czołgów C2 Ariete w ramach programu AMV.

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Mosty towarzyszące DSB od KNDS UK dla Danii

Duńska agencja zakupów obronnych FMI podpisała umowę z brytyjską spółką KNDS UK na dostawę dwóch mostów towarzyszących na podwoziu samochodowym DSB (Dry Support…

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 3 minuty

FIXAR z elektrycznymi dronami na DSEI 2025 w Londynie

Założona w 2018 łotewska spółka FIXAR zaprezentuje swoje bezzałogowce o napędzie elektrycznym podczas londyńskich targów przemysłu obronnego i bezpieczeństwa DSEI 2025, zaplanowanych na 9-12…

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Dwóch dostawców nowych partii policyjnych łodzi patrolowych

Komenda Główna Policji udzieliła zamówienia spółkom Sportis oraz Parker Poland na dostawy kolejnych partii policyjnych łodzi patrolowych typu RIB (Rigid Inflatable Boat).

2025-07-17 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Pierwsze australijskie Abramsy już w Ukrainie

Departament Obrony Australii poinformował, że pierwsza partia z 49 czołgów M1A1SA Abrams jakie rząd australijski obiecał dostarczyć do Ukrainy – dotarła do odbiorcy.

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Pierwszy zmodernizowany czołg C2 Ariete przekazany włoskiej armii

Konsorcjum Società CIO przekazało Wojskom Lądowym Włoch pierwszy z 90 zmodernizowanych czołgów C2 Ariete w ramach programu AMV.

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Pierwsze australijskie Abramsy już w Ukrainie

Departament Obrony Australii poinformował, że pierwsza partia z 49 czołgów M1A1SA Abrams jakie rząd australijski obiecał dostarczyć do Ukrainy – dotarła do odbiorcy.

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Pierwszy zmodernizowany czołg C2 Ariete przekazany włoskiej armii

Konsorcjum Società CIO przekazało Wojskom Lądowym Włoch pierwszy z 90 zmodernizowanych czołgów C2 Ariete w ramach programu AMV.

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 4 minuty

FIXAR z elektrycznymi dronami na DSEI 2025 w Londynie

Założona w 2018 łotewska spółka FIXAR zaprezentuje swoje bezzałogowce o napędzie elektrycznym podczas londyńskich targów przemysłu obronnego i bezpieczeństwa DSEI 2025, zaplanowanych na 9-12…

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Aeroklub Kielecki zaprasza na pokazy lotnicze z okazji 80-lecia

Miło Nam poinformować, że Magazyn Militarny MILMAG objął Patronat Medialny nad pokazami lotniczymi z okazji 80. rocznicy powstania Aeroklubu Kieleckiego.

2025-07-18 | Redakcja | 2 minuty
Shooting

Sklep internetowy Maverick Food Package już aktywny

Maverick Food Package, marka terenowych racji żywnościowych niewymagających otwartego ognia do przygotowania, aktywuje swój własny sklep internetowy. Na chwilę obecną dostępne są już…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

Helikon-Tex Numbat Small – chest pack i nerka w jednym

Helikon-Tex wprowadza do oferty kolejną nowość z Enforce Tac 2025 – torbę piersiową (chest pack) Numbat Small. Nowa, mniejsza wersja zachowuje większość…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Maverick Food Package – racje żywnościowe w wydaniu outdoorowym

Wraz z rosnącą popularnością outdoorowych wyzwań coraz więcej osób zadaje sobie pytanie o odpowiednie przygotowanie do nich. Kwestia żywienia w terenie pozostaje jednym z elementów,…

2025-07-17 | Redakcja | 2 minuty

Urządzenia wylotowe Strike Industries – moc pod kontrolą

Zająłem się tym tematem nieprzypadkowo. Jakiś czas temu na łamach MILMAG ukazał się obszerny poradnik  „Wszystko o gwizdkach – Urządzenia wylotowe w broni…

2025-07-17 | Tomasz Karasiński | 33 minuty

Nowe karabinki Smith & Wesson M&P 15 AXE

Smith & Wesson wprowadza do katalogu cywilnej broni karabinki AR-15 rodziny M&P 15 AXE. Młodsi bracia popularnych modeli linii Sport to bardziej…

2025-07-17 | Michał Ihnatów | 6 minut

Ćwierć wieku na służbie: Rosyjski pistolet maszynowy SR2 Wieriesk

Pistolet maszynowy SR2 Wieriesk, przyjęty przez Federalną Służbę Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej 25 lat temu, cieszy się nadal dużym popytem.

2025-07-17 | Dariusz Borkowski | 2 minuty

Paris Air Show 2025: Premiera Baykar TB3

55. Edycja Międzynarodowego Salonu Lotniczego i Kosmicznego, który odbywa się w stolicy Francji, stała się okazją dla firmy Baykar Technolgies do zaprezentowania pokładowego bojowego…

2025-06-19 | Radosław Niesobski | 3 minuty

Strzelectwo od podstaw, cz. 4 – Wniosek o pozwolenie i plan B

W poprzedniej części cyklu „Strzelectwo od podstaw” skupiłem się na gromadzeniu dokumentów potrzebnych do złożenia wniosku o pozwolenie na broń, więc teraz pora na kolejny etap – wizytę…

2025-06-09 | Tomasz Karasiński | 23 minuty

Helikon-Tex Numbat Small – chest pack i nerka w jednym

Helikon-Tex wprowadza do oferty kolejną nowość z Enforce Tac 2025 – torbę piersiową (chest pack) Numbat Small. Nowa, mniejsza wersja zachowuje większość…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 2 minuty

TEST: Maskpol Rock 3.0 – modułowa kamizelka taktyczna

Jakieś dwa lata temu miałem przyjemność poddać testom kamizelkę typu plate carrier Maskpol Rock One. Nie należała ona do najmniejszych i najlżejszych w swojej…

2025-07-17 | Michał Gaweł | 9 minut

Urządzenia wylotowe Strike Industries – moc pod kontrolą

Zająłem się tym tematem nieprzypadkowo. Jakiś czas temu na łamach MILMAG ukazał się obszerny poradnik  „Wszystko o gwizdkach – Urządzenia wylotowe w broni…

2025-07-17 | Tomasz Karasiński | 33 minuty

Bestiariusz Wędrowca: kleszcze

Kleszcze i choroby odkleszczowe, jak pogoda, mogą stanowić świetny temat do rozmów przy popołudniowej herbatce lub ognisku z kiełbaskami na szczycie góry. Mówimy: „O!…

2025-07-17 | Michał Ihnatów | 1 minut

Czasowy zakaz noszenia broni w Warszawie w dniu 25 maja

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało rozporządzenie w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni lub przemieszczania jej w stanie rozładowanym na obszarze miasta stołecznego…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 4 minuty

SprawdzaMY za zaświadczeniem do nabycia broni w mObywatel

Zespół SprawdzaMY, założony przez Rafała Brzoskę, zgłosił kolejny pomysł w najnowszym pakiecie usprawnień – wprowadzenie zaświadczenia upoważniajacego do nabycia broni do aplikacji mObywatel.

2025-05-09 | Michał Ihnatów | 3 minuty

TEST: Maskpol Rock 3.0 – modułowa kamizelka taktyczna

Jakieś dwa lata temu miałem przyjemność poddać testom kamizelkę typu plate carrier Maskpol Rock One. Nie należała ona do najmniejszych i najlżejszych w swojej…

2025-07-17 | Michał Gaweł | 9 minut

Maverick Food Package – racje żywnościowe w wydaniu outdoorowym

Wraz z rosnącą popularnością outdoorowych wyzwań coraz więcej osób zadaje sobie pytanie o odpowiednie przygotowanie do nich. Kwestia żywienia w terenie pozostaje jednym z elementów,…

2025-07-17 | Redakcja | 2 minuty

Caimany z Gdańska

Minęły dwa tygodnie od pamiętnego poniedziałku 23 czerwca bieżącego roku, opadły emocje oraz daleka podróż z południa Polski na północ i powrót. Czas na spokojną analizę…

2025-07-10 | Dariusz Borkowski | 11 minut

Diament precyzji. 100 lat celności! – Jubileuszowe zawody strzeleckie Fabryki Broni Łucznik-Radom

6 lipca 2025 na strzelnicy KSK Grot Radom w Skaryszewie odbyły się wyjątkowe zawody strzeleckie zorganizowane z okazji jubileuszu 100-lecia Fabryki Broni Łucznik-Radom.

2025-07-07 | Redakcja | 2 minuty
Adventure

Sklep internetowy Maverick Food Package już aktywny

Maverick Food Package, marka terenowych racji żywnościowych niewymagających otwartego ognia do przygotowania, aktywuje swój własny sklep internetowy. Na chwilę obecną dostępne są już…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

Helikon-Tex Numbat Small – chest pack i nerka w jednym

Helikon-Tex wprowadza do oferty kolejną nowość z Enforce Tac 2025 – torbę piersiową (chest pack) Numbat Small. Nowa, mniejsza wersja zachowuje większość…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk, co uważam…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe. Jedną ze składowych…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Sklep internetowy Maverick Food Package już aktywny

Maverick Food Package, marka terenowych racji żywnościowych niewymagających otwartego ognia do przygotowania, aktywuje swój własny sklep internetowy. Na chwilę obecną dostępne są już…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

Helikon-Tex Numbat Small – chest pack i nerka w jednym

Helikon-Tex wprowadza do oferty kolejną nowość z Enforce Tac 2025 – torbę piersiową (chest pack) Numbat Small. Nowa, mniejsza wersja zachowuje większość…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Promocje nawet do -50% w sklepie Helikon-Tex

Helikon-Tex ogłosił, że od dzisiaj do 21 lipca każdy klient może zgarnąć sprawdzony sprzęt z rabatem sięgającym -50%.

2025-07-08 | Redakcja | 2 minuty

Helikon-Tex przedstawia: zestawy dla strzelców szyte na miarę

Wraz z nabierającym rozpędu sezonem strzeleckim Helikon-Tex postanowił pomóc strzelcom w wyborze niezbędnego sprzętu i akcesoriów w zależności od rodzaju sportu, który uprawiają.

2025-07-01 | Mariusz Piwowar | 5 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

Helikon-Tex Traveler Enlarged – terenowy tron?

Ktoś może twierdzić, że survival, bushcraft i w ogóle lasobuszowanie „liczy się” tylko wtedy, kiedy znosimy niewygody, hartujemy się, planowo marzniemy i w ogóle. W porządku, szanuję…

2025-07-13 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

„Gracz” z cyklu „Vesper” Magdaleny Kozak w sprzedaży

Wydawnictwo WarBook poinformowało o premierze powieści Gracz – najnowszego, niepublikowanego do tej pory, piątego tomu kultowego cyklu Vesper Magdaleny Kozak.

2025-06-18 | Redakcja | 3 minuty

Miecze w Karpackiej Troi

Miecz to szczególny element uzbrojenia, towarzyszący nam od epoki brązu. Karpacka Troja, skansen archeologiczny zlokalizowany w Trzcinicy koło Jasła, zaprasza na szczególne wydarzenie. W ramach…

2025-07-02 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Szkolenie Team99 Academy poziom LVL3, czyli balistyka zewnętrzna w teorii i praktyce

W dniach 22 i 23 listopada br. Team99 Academy zorganizowała trzeci etap nauki strzelania dalekodystansowego. Tym razem zajęcia praktyczne odbyły się na strzelnicy w Skarżysku-Kamiennej.

2024-12-01 | Grzegorz Sobczak | 7 minut

Szkolenie Long Range Shooting Team99 Academy LVL2, czyli kto nie liczy, ten nie trafia

W sobotę 28 września Team99 Academy zorganizowała kolejny etap szkolenia w zakresie strzelectwa dalekodystansowego – tym razem na poziomie LVL2. Zajęcia odbywały się…

2024-09-30 | Grzegorz Sobczak | 6 minut

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Nowe zawody taktyczne na mapie Polski, czyli relacja z Defcon One 2024

Kurz po zawodach Defcon One zdecydowanie już opadł, siniaki poznikały, a emocje nadal nas trzymają. Te intensywne dwa dni przyniosły niezapomniane wspomnienia oraz wyzwania,…

2024-11-20 | Klaudia Lazar | 8 minut

MCS Bochnia zaprasza na zawody „Solny Garnizon”

Zapraszamy wszystkich chętnych na zawody strzeleckie, organizowane 13 października przez Solny Garnizon, na strzelnicy Małopolskiego Centrum Strzelectwa w Bochni.

2024-09-24 | Redakcja | 2 minuty

Stacja radiolokacyjna dalekiego zasięgu P-18PL

Stacja radiolokacyjna P-18PL to jedna z najnowszych konstrukcji spółki PIT-Radwar. W grudniu zeszłego roku zakończyły się z wynikiem pozytywnym badania kwalifikacyjne, co otworzyło drogę do jego zamówienia przez polskie wojsko i rozpoczęcie produkcji seryjnej.

Stacja radiolokacyjna P-18PL to jedna z najnowszych konstrukcji spółki PIT-Radwar (wchodzącej w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej). W grudniu zeszłego roku zakończyły się z wynikiem pozytywnym badania kwalifikacyjne, co otworzyło drogę do jego zamówienia przez polskie wojsko i rozpoczęcie produkcji seryjnej. Nowy radar jest pod jednym względem nietypowy. Pracuje on w zakresie fal metrowych, co jest ewenementem w zachodnich konstrukcjach radarowych (Koniec badań radaru dalekiego zasięgu P-18PL).

Zdjęcia: st. sierż. Piotr Gubernat Combat Camera, zespół reporterski Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych

Dlaczego pasmo metrowe?

Na szeroko pojętym Zachodzie odejście od tego pasma nastąpiło dawno. Od zarania powstania techniki radiolokacyjnej jej ewolucja szła w kierunku zwiększania częstotliwości pracy radaru, co wynika m.in. z prostej zależności – im stosunek rozmiaru anteny do długości fali jest większy, tym węższa jest charakterystyka wiązki. Co za tym idzie zwiększa się precyzja w określaniu współrzędnych, a także poprawia rozróżnialność celów. Stąd aby te parametry mogły być porównywalne z urządzeniami pracującymi na wyższych częstotliwościach konieczna była budowa proporcjonalnie większych anten. Przykładowo, antena nadawcza pierwszego operacyjnie użytkowanego (od 1938 r.) radaru – brytyjskiego RDF była wielką instalacją umieszczoną na 4 stalowych wieżach wysokości 110 m stojących w odstępach 55 m od siebie. Niewiele mniejsza była konstrukcja anteny odbiorczej, gdzie wykorzystano 4 drewniane wieże wysokości 73 m. Radar ten pracował początkowo na fali 12-metrowej (25 MHz, choć później rozszerzono dostępny zakres do 20-55 MHz czyli 5,45-15 m), co było związane nie z celowym wyborem, a brakiem w tamtym czasie odpowiednich generatorów. Spośród dostępnych lamp elektronowych, odpowiednią mocą dysponowały wówczas jedynie triody, pozwalające na wytworzenie fali o częstotliwości rzędu kilkudziesięciu MHz. Postęp w elektrotechnice pozwolił na szybki wzrost tych wartości i już niemiecki radar Freya, także opracowany przed wojną, pracował na fali długości 1,2 m (250 MHz), zaś do produkcji trafiały już wówczas triody osiągające częstotliwości do 700 MHz. Pojawienie się nowego typu lampy elektronowej – klistronu, a następnie magnetronu wnękowego, pozwoliło na zmniejszenie w radiolokacji długości fali do zakresu decymetrowego i następnie centymetrowego (częstotliwości rzędu 1-10 GHz). Od tego czasu wydawało się, że kierunek rozwoju radarów został ustalony – radary pracujące z wykorzystaniem fal metrowych będą przechodzić do lamusa, a w ich miejsce wejdą precyzyjniejsze radary pracujące w pasmie mikrofalowym – decymetrowym i centymetrowym.

Generalnie w krajach zachodnich tak też się stało. Nielicznymi odstępstwami od tej reguły były duże stacjonarne radary dalekiego zasięgu skonstruowane przez General Electric, jak choćby wyspecjalizowany radar do wykrywania rakiet balistycznych AN/FPS-17 pracujący na fali 1,4-1,7 m (175-215 MHz) czy też przeznaczony do wczesnego wykrywania samolotów AN/FPS-24 wyprodukowany w latach 1958-62 w liczbie 12 sztuk i pracujący na fali 1,27-1,4 m (214-236 MHz). Na tym jednak skończyło się wykorzystywanie tego pasma w amerykańskiej radiolokacji, a kolejne urządzenia które je zastąpiły, wykorzystywały już pasmo decymetrowe.

Zupełnie inaczej rzecz się miała na wschodzie. Po II wojnie światowej w ZSRR przemysł radiowy był mniej rozwinięty niż w krajach zachodnich i wdrożenie do masowej produkcji radarów pracujących na krótszych falach nie było od razu możliwe. W związku z tym zapadła decyzja dalszego rozwoju radarów wykorzystujących fale metrowe, czym miał się zająć Zakład nr 197 im. Lenina w Gorkim (obecnie Nitiel – Niżegorodskij Tielewizionnyj Zawod im. W.I. Lenina w Niżnym Nowogrodzie) wraz z powstałym przy nim Specjalnym Biurem Konstrukcyjnym (obecnie NNIIRT – Niżegorodskij Nauczno-Issledowatielskij Institut Radiotiechniki). Ich pierwszym zadaniem było opracowanie modernizacji radaru P-3 pracującego na fali ok. 4-metrowej (72 MHz). Pomimo swoich wad związanych z mniejszą dokładnością, radary pracujące w zakresie metrowym miały w tamtym czasie przynajmniej dwie zalety. Po pierwsze były one prostsze, bardziej niezawodne i znacznie tańsze w produkcji. To ostatnie miało szczególnie duże znaczenie w przypadku tak dużego państwa jak ZSRR. Zapewnienie ciągłego pola radiolokacyjnego wzdłuż granic i, nawet nad jedynie częścią, terytorium kraju, wymagało wyprodukowania tysięcy stacji radiolokacyjnych, co stanowiło niebagatelny koszt. Po drugie fale w zakresie metrowym są w mniejszym stopniu tłumione w atmosferze niż decymetrowe i centymetrowe, stąd dobrze nadają się do użycia w radarach dalekiego zasięgu, których zadaniem jest wykrycie, a nie precyzyjne śledzenie celu. W tamtym czasie, kiedy za podstawowe zagrożenie uznawano bombowce strategiczne przenoszące bomby jądrowe, ich odpowiednio wczesne wykrycie miało kluczowe znaczenie dla obrony przed ewentualnym atakiem. W efekcie, po wdrożonym do produkcji w 1948 r. radaru P-3A, opracowywano kolejne konstrukcje stanowiące jego linię rozwojową: P-8 produkowany w latach 1951-55, P-10 (1954-60), a następnie P-12 (1957-78) i w końcu P-18 (1971-91). Radary tych typów znalazły zastosowanie praktycznie we wszystkich rodzajach wojsk – w wojskach lądowych, obrony powietrznej, jak też w lotnictwie. Takie rozpowszechnienie wpłynęło na bardzo dużą skalę produkcji. Rekordowym był pod tym względem produkowany w wielu odmianach przez przeszło 20 lat P-12, których powstało 6396 szt. (z czego 1188 szt. wyeksportowano). Na drugim miejscu znalazł się P-18, których powstało ponad 4000 szt. i stał się on radarem najliczniej eksportowanym – poza ZSRR trafiło ich aż 1218 szt.

Dzięki zastosowaniu hydraulicznie składanej anteny, rozwinięcie i zwinięcie P-18PL możliwe jest w czasie krótszym niż 30 minut

Poprzednik P-18PL

Opracowany na przełomie lat 60. i 70., pracujący w pasmie metrowym (1,75-2 m; 150-170 MHz) P-18 był szeroko eksportowany. Do Polski pierwsze radiolokatory tego typu, znane u nas pod kryptonimem Laura, trafiły w 1976 roku. Dostawy dalszych egzemplarzy trwały do końca lat 80. czyniąc go najbardziej rozpowszechnionym importowanym typem radaru w Wojsku Polskim. Na początku 1990 roku znajdowały się one w jednostkach radiotechnicznych wojsk lądowych oraz, w będących ich zasadniczym użytkownikiem, Wojskach Obrony Powietrznej Kraju. W tych ostatnich służyły zarówno w Wojskach Radiotechnicznych, jak też w Wojskach Rakietowych i Artylerii. I to właśnie rakietowcy byli ich głównym użytkownikiem – w dywizjonach rakietowych znajdowały się 42 egzemplarze, gdzie stanowiły źródło informacji radiolokacyjnej w 21 dywizjonach uzbrojonych w zestawy S-125M Newa-M oraz, wraz z radiowysokościomierzami PRW-13, w 21 dywizjonach z zestawami S-75M Wołchow.

O ile w kolejnych latach sprzęt produkcji radzieckiej był z Wojsk Radiotechnicznych stopniowo wycofywany i sukcesywnie zastępowany radiolokatorami polskiej produkcji, o tyle radary P-18 pozostały podstawowym źródłem rozpoznania dla dywizjonów rakietowych, przezbrojonych w międzyczasie w zmodernizowane zestawy S-125SC Newa-SC. Taka sytuacja spowodowała, że w pewnym momencie rozpoczęto myśleć o następcy starzejących się coraz bardziej radzieckich urządzeń. Należy także dodać, że pracujące w zakresie metrowym radiolokatory wykazały jeszcze dodatkową zaletę, której ich konstruktorzy zapewne nie przewidywali. Fale radiowe tej długości mają inną charakterystykę rozpraszania niż fale w zakresie mikrofalowym, co powoduje że stosowane obecnie techniki zmniejszonej wykrywalności radarowej (stealth) mają wobec nich niewielką skuteczność. Paradoksalnie więc okazało się, że opracowywane od połowy lat 70. metody zmniejszania wykrywalności samolotów przez środki radiolokacyjne, nie chronią ich przed wykryciem za pomocą radarów pracujących w zakresach, na Zachodzie porzuconych ze względu na ich gorsze parametry.

Stacja radiolokacyjna P-18PL rozwinięta w terenie. W realnej pracy bojowej możliwe jest odsunięcie wozu wskaźnikowego na odległość kilkuset metrów od wozu antenowego zwiększając bezpieczeństwo obsługi w przypadku ataku na radar

Opracowanie nowego radaru

Wymienione wyżej przyczyny spowodowały, że Wojska Obrony Przeciwlotniczej Sił Powietrznych wykazały zainteresowanie pozyskaniem następcy radaru P-18, pracującego w tym samym paśmie, z tym że oczywiście dostosowanego do wymagań współczesnego pola walki oraz wykorzystującego wszystkie możliwości współczesnej techniki radiolokacyjnej i elektroniki. Podobnie jak pierwowzór, nowa konstrukcja miała być mobilnym radarem wstępnego poszukiwania, tyle że wyposażonym w aktywną antenę z elektronicznym sterowaniem wiązką (AESA). Można powiedzieć, że w jakimś stopniu oczekiwania szły w kierunku opracowania polskiego odpowiednika, przyjętej do uzbrojenia w 2003 roku i stanowiącej kolejne ogniwo rozwoju radarów metrowych NNIIRT, rosyjskiej stacji radiolokacyjnej 1Ł119 Niebo-SWU.

Te początkowe założenia stały się podstawą do stworzenia konsorcjum w składzie PIT-Radwar S.A. (lider, ówcześnie noszący nazwę Bumar Elektronika S.A.) oraz Wojskowa Akademia Techniczna, które miało zająć się opracowaniem prototypu pracującego w paśmie metrowym radaru wstępnego wskazywania celów dla zestawów rakietowych OP, z elektronicznie sterowaną w dwóch płaszczyznach wiązką, który otrzymał robocze oznaczenie P-18PL.

W celu zapewnienia środków na opracowanie nowego radaru minister obrony narodowej 9 maja 2012 roku zgłosił go do konkursu nr 3/2012 Narodowego Centrum Badań i Rozwoju na wykonanie projektów w zakresie badań naukowych lub prac rozwojowych na rzecz obronności i bezpieczeństwa państwa. Zawarta 19 grudnia 2012 r. z NCBiR umowa umowa nr DOBR/0042/R/ID1/2012/13 pierwotnie przewidywała termin zakończenia prac w dniu 18 grudnia 2016 roku. Jedna brak w momencie uruchomienia projektu wstępnych założeń taktyczno-technicznych, spowodował niezatwierdzenie przez MON opracowanych przez wykonawcę założeń taktyczno-technicznych oraz programów badań wstępnych i badań kwalifikacyjnych. Brak w momencie uruchomienia projektu wstępnych założeń taktyczno-technicznych (WZTT), spowodował niezatwierdzenie przez MON opracowanych przez wykonawcę założeń taktyczno-technicznych (ZTT) oraz programów badań wstępnych i badań kwalifikacyjnych. W związku z tym, w celu dostosowania umowy do wymagań formalnoprawnych, w okresie 21 listopada 2014 roku – 1 czerwca 2016 roku miał miejsce jego krytyczny przegląd, w trakcie którego, jak wyjaśniał w kwietniu 2017 roku sekretarz stanu w MON Bartosz Kownacki, przedstawiciele Ministerstwa Obrony Narodowej sformułowali rekomendacje, mające na celu dostosowanie P-18PL do potrzeb Sił Zbrojnych RP.

Nie wpłynęło to znacząco na same prace nad prototypem, który ukończony został w 2017 roku, choć jego poszczególne elementy składowe powstawały już od 2015 roku. Dalsze prace rozwojowe doprowadziły do osiągnięcia przez P-18PL docelowego kształtu w roku 2019. Pozwoliło to na rozpoczęcie etapu badań wstępnych (zakładowych), mających na celu sprawdzenie, zgodnie z przygotowanym programem, zasadniczych charakterystyk radaru ujętych w założeniach taktyczno-technicznych oraz ocenę możliwości przedstawienia prototypu do badań kwalifikacyjnych. Pozytywne zakończenie badań zakładowych w 2020 roku było podstawą do przystąpienia do ostatniej fazy projektu czyli odbycia badań kwalifikacyjnych przeprowadzonych przez komisję powołaną przez szefa Inspektoratu Uzbrojenia (obecnie Agencja Uzbrojenia). W tym etapie następuje formalne potwierdzenie wszystkich wymagań zawartych w ZTT, a dodatkowo sprawdzenie poprawności wykonania przedstawionej dokumentacji technicznej prototypu oraz ocena wpływu zastosowanych w prototypie rozwiązań na uruchomienie produkcji. Ostatecznie badania kwalifikacyjne zakończyły się z wynikiem pozytywnym w grudniu 2022 roku, o czym 23 grudnia 2022 roku poinformował rzecznik Agencji Uzbrojenia.

Aktualnie jest już przygotowana dokumentacja do produkcji seryjnej, w której uwzględniono doświadczenia z eksploatacji prototypu. Jedyne co pozostaje to złożenie przez Agencję Uzbrojenia zamówienia na pierwszą partię wdrożeniową, co zgodnie z wcześniejszymi informacjami powinno nastąpić do końca bieżącego roku.

Wóz antenowy WA-18 na podwoziu Jelcz P882 gdzie znajdują się: system antenowy, procesor systemu wykrywania i śledzenia obiektów, układ kontrolno-sterujący oraz układ zasilania / Zdjęcia: Archiwum MILMAG z MSPO 2023

Możliwości P-18PL

P-18PL to pracujący w paśmie metrowym (VHF) mobilny, trójwspółrzędny radar dalekiego zasięgu, przeznaczony do wykrywania i śledzenia zarówno klasycznych statków powietrznych, w tym obiektów typu stealth, jak też taktycznych pocisków balistycznych. Między innymi dzięki zastosowaniu hydraulicznie składanej anteny czas rozwinięcia stacji do pracy jest bardzo krótki – wymagania mówiły o 30 minutach, w praktyce w trakcie prób osiągano czasy znacznie krótsze. P-18PL powstawał jako radar wczesnego wykrywania dla zestawów rakietowych obrony powietrznej, jednak w efekcie powstało urządzenie o parametrach pozwalających na znacznie szersze wykorzystanie niż pierwotnie zakładano.

Jak informuje producent radar może pełnić następujące funkcje:

  • radar dalekiego zasięgu wstępnego wykrywania obiektów powietrznych oraz obrony przed pociskami balistycznymi i hipersonicznymi,
  • radar wykrywania i wskazywania celów dla zestawów obrony powietrznej średniego i krótkiego zasięgu,
  • radar kontroli przestrzeni powietrznej krótkiego, średniego lub dalekiego zasięgu,
  • radar wsparcia działań własnego lotnictwa.

Wypełnianie tak wielu różnych zadań jest możliwe dzięki przygotowaniu zestawu różnych trybów pracy, pozwalających elastycznie dopasować parametry do wykonywanej misji, w tym w zakresie zasięgu, pułapu wykrywania czy czasu odnowy informacji radiolokacyjnej. Ponieważ już na etapie wstępnych założeń nowy radar miał stać się środkiem wykrywania celów dla zestawów rakietowych obrony powietrznej średniego zasięgu Wisła, dysponującej także zdolnością zwalczania rakiet balistycznych, to jednym z początkowych wymagań stało się przystosowanie go do wykrywania celów tego typu. Zamawiający uznał także, że w tym celu radar powinien mieć zasięg maksymalny 900 km, a nie 600 km jak pierwotnie proponowali konstruktorzy. W tym trybie pracy bardzo dużego zasięgu cele są wykrywane w maksymalnej odległości 900 km na pułapie do 160 km. W trybie dalekiego zasięgu wartości te zmniejszają się odpowiednio do 600 i 120 km. Przy wstępnym wykrywaniu stosowane jest przeszukiwanie przestrzeni z obrotem anteny w zakresie 360º, zaś w elewacji cyfrowo formowane są wiązki odbiorcze zapewniające pokrycie 25º w trybie przeszukiwania i 45º w trybie śledzenia. Radar może także pracować w trybie sektorowym, kiedy przy nieruchomej antenie przeszukiwanie przestrzeni w azymucie 90º dokonywane jest jedynie elektronicznie. Taki tryb pracy jest przewidziany głównie do wykrywaniu celów w trakcie obrony przed taktycznymi pociskami balistycznymi, kiedy ważna jest możliwość szybkiego skierowania wiązki w wybraną część przestrzeni, aby skutecznie śledzić tak szybkie obiekty. Żeby skrócić czas przeszukiwania całego sektora zmniejsza się wówczas zasięg instrumentalny radaru.

W zależności od typu celu stosowane są różne kanały wykrywania. Radar automatycznie dobiera do charakterystyki wykrytego celu jedną z dostępnych metod obróbki sygnału. W ten sposób w zależności od tego czy mamy do czynienia z klasycznym celem aerodynamicznym, pociskiem balistycznym, czy innego typu obiektem, wykrywanie i śledzenie dokonywane jest w torze dającym najlepsze wyniki.

W trakcie prac nad radarem pojawiła się również kwestia wykrywania śmigłowców w zawisie. Przy zastosowanym w podstawowym trybie wykrywania selekcji celów ruchomych typu MTD, tego typu obiekty są po kilku opromieniowaniach eliminowane jako echa stałe. Spowodowało to konieczność opracowania dodatkowego kanału wykrywania przystosowanego do tego typu celów.

W trakcie prób radar wykazał duże możliwości wykrywania celów o małej skutecznej powierzchni odbicia. Wykrywane były nawet np. pociski artyleryjskie mające SPO na poziomie 0,001 czy nawet 0,0001 m², co pokazuje jego zdolności w zakresie wykrywania coraz groźniejszych celów jakimi są niewielkie bezzałogowe statki powietrzne.

Widok od przodu na system antenowy P-18PL z widocznymi 84 antenami oraz umieszczoną poniżej anteną interrogatora IDZ-50

Opis części składowych

Radar P-18PL składa się trzech jednostek:

  • wozu antenowego WA-18 umieszczonego na podwoziu Jelcz P882. W jego skład wchodzi: system antenowy, procesor systemu wykrywania i śledzenia obiektów, układ kontrolno-sterujący oraz układ zasilania,
  • wozu wskaźnikowego WW-18 umieszczonego na podwoziu Jelcz P662 gdzie umieszczone są stanowiska pracy operatorów wraz z systemem zobrazowania informacji radiolokacyjnej oraz środki łączności,
  • jednostki zasilania JZ-18 na przyczepie dwuosiowej zawierającej dwa zespoły prądotwórcze (główny i zapasowy) służące do zasilania wozu antenowego lub całego zestawu jednostek radaru.

Widok systemu antenowego P-18PL od tyłu z dobrze widocznym harmonijkowymi elementami nośnymi pozwalającymi na szybkie składanie anteny

Wóz antenowy WA-18

Zasadniczym elementem WA-18 jest antena zbudowana jako szyk aktywnych elementów (AESA) złożony z 84 modułów nadawczo-odbiorczych z krótkimi antenami Yagi-Uda ułożonych w 14 kolumn i 6 wierszy. Jest to układ identyczny jak we wspomnianym wcześniej rosyjskim radarze 1Ł119, choć w pewnym zakresie jest to zbieg okoliczności. Otóż 14 kolumn okazało się maksymalną wartością, jaką dało się zastosować, żeby antena po złożeniu zajmowała nie więcej niż 4,0 m wysokości i 2,5 m szerokości, czyli aby mogła się zmieścić na zastosowanym dla zespołu antenowego podwoziu Jelcz P882. Po rozłożeniu antena ma rozmiary 14 x 6 m, co przekłada się na formowanie wiązki nadawczej o szerokości 6º w azymucie i 12º w elewacji. Dzięki zastosowaniu zaawansowanej obróbki sygnału pozwala to na osiągnięcie dokładności pomiaru współrzędnych celu z dokładnością 30 m w odległości i 0,3º w azymucie, co jest dokładnością zbliżoną lub porównywalną do radarów pracujących w pasmach mikrofalowych.

Radar wyposażono w system identyfikacji swój-obcy (IFF) z interrogatorem dalekiego zasięgu IDZ-50 pracującego w standardzie Mark XIIA Mod 5 i Mod S.

Na wozie antenowym umieszczony został również system komputerowy odpowiedzialny za przetwarzanie sygnału w celu wykrywania obiektów powietrznych, wyznaczania ich położenia oraz śledzenia i klasyfikacji. Znalazł się na nim także system nawigacji umożliwiający precyzyjne zorientowanie radaru względem północy oraz dowiązanie topogeodezyjne, a także systemy zasilania, systemy diagnostyczne, napęd anteny oraz układ hydrauliczny rozwijania i zwijania radaru.

Zbliżenie na antenę typu Yagi-Ude, których 64 sztuki składają się na kompletną antenę P-18PL

Wóz wskaźnikowy WW-18

Informacja o wykrytych i śledzonych obiektach ich klasyfikacji oraz identyfikacji przesyłana jest do wozu wskaźnikowego, gdzie w opancerzonym kontenerze umieszczono stanowiska operatorów. Kontener ten zapewnia obsłudze ochronę przed ostrzałem z broni małokalibrowej i odłamkami oraz przed bronią masowego rażenia. Dwaj operatorzy z wnętrza kontenera nadzorują pracę radaru, sterują parametrami jego pracy oraz kontrolują poprawność funkcjonowania urządzeń. Jedno ze stanowisk operatorskich może być wyniesione poza kontener, np. na stanowisko dowodzenia pododdziału radiotechnicznego czy do kabiny dowodzenia zestawu przeciwlotniczego. Zapewnia to pojedynczy kabel światłowodowy o długości do 1 km.

Dodatkowo wyświetlana jest informacja na temat obecności sygnałów zakłócających pozwalająca na wyznaczenie siły sygnału zakłócającego, pasma częstotliwości oraz kierunku z którego przychodzi sygnał.

W wozie wskaźnikowym umieszczono również środki łączności pozwalające na przesyłanie informacji do systemów dowodzenia ugrupowania oraz odbieranie rozkazów i powiadomień. Radar jest przygotowany do wymiany informacji z systemami używanymi w jednostkach obrony powietrznej oraz ośrodkami dowodzenia operacjami powietrznymi. Może się ona odbywać drogą radiową lub z wykorzystaniem linii kablowych. Otwarta architektura oprogramowania umożliwia dostosowanie radaru w przyszłości do nowych protokołów komunikacyjnych pojawiających się wraz z rozwojem systemów dowodzenia.

Ponieważ wóz wskaźnikowy może być odsunięty od wozu antenowego i jednostki zasilania na odległość kilkuset metrów, został on wyposażony we własny zespół prądotwórczy co pozwala mu na działanie niezależnie od jednostki zasilającej.

Wóz wskaźnikowy WW-18, gdzie w opancerzonym kontenerze, zapewniającym obsłudze ochronę przed ostrzałem z broni małokalibrowej, odłamkami oraz przed bronią masowego rażenia, znajdują się stanowiska operatorów

Jednostka zasilania JZ-18

Zapewnia ona zasilanie radaru za pomocą dwóch zespołów prądotwórczych. Do zasilania całego zestawu wystarczy jeden z nich, drugi pełni rolę rezerwowego na wypadek awarii pierwszego. P-18PL może być także zasilany ze źródeł zewnętrznych spełniających wymagania typowego przyłącza energetycznego elektrycznej sieci przemysłowej.

Jednostka zasilania JZ-18 wyposażona jest w dwa zespoły prądotwórcze. Do zasilania zestawu wystarczy jeden z nich, drugi pełni rolę rezerwowego

Podsumowanie

Opracowanie P-18PL można uznać za znaczące osiągnięcie pracującego nad nim zespołu, bo choć PIT-Radwar ma duże doświadczenie w konstruowaniu radarów, to jednak budowa urządzenia w pasmie dotychczas nigdy nie stosowanym w radarach polskiej konstrukcji, wymagało przeprowadzenia wielu badań i uwzględnienia specyfiki pasma metrowego w w algorytmach obróbki sygnału. Elektroniczne sterowanie wiązką, czy też szerzej takie zaprojektowanie radaru, które skupia się na tym aby w maksymalnym stopniu zachować jego fizyczną budowę, a zmiany dokonywać na drodze modyfikacji oprogramowania, pozwala na dalszą poprawę jego parametrów. Można tego dokonać choćby poprzez wykorzystanie możliwości praktycznie dowolnego kształtowania wiązki nadawczej, jak również w drodze zastosowania nowych sposobów przetwarzania informacji – algorytmów obróbki sygnału, wprowadzaniu dodatkowych trybów pracy, czy też fuzji informacji.

Wiadomo, że prace nad wprowadzeniem dalszych ulepszeniem i rozszerzeniem jego możliwości trwają, choć jeszcze jest za wcześnie aby podawać bliższe szczegóły. Obecnie zasadniczą kwestią jest rozpoczęcie produkcji tego radaru, co będzie kluczowym krokiem na drodze jego dalszego rozwoju. Wprowadzenie P-18PL do uzbrojenia Wojska Polskiego powinno także pozytywnie wpłynąć na szanse eksportowe tej nowej konstrukcji.

Jak wspomniano wcześniej, w chwili obecnej na szeroko pojętym Zachodzie nikt nie produkuje radiolokatorów pracujących w pasmie metrowym. Urządzenia tej klasy są aktualnie wytwarzane jedynie w Chinach: JY-27, Białorusi: Wostok-D oraz w Rosji, gdzie produkuje się całą rodzinę radarów tej kategorii: RŁM-M kompleksu 55Ż6M Niebo-M, 55Ż6UT Niebo-T, 55Ż6UM Niobij, 1Ł125 Niobij-SW czy 103Ż6. Z oczywistych powodów politycznych żadne z tych państw nie będzie w przewidywalnej przyszłości dostawcą broni do państw NATO i ich sojuszników. Biorąc pod uwagę rozpowszechnienie w świecie radarów P-18 można liczyć, że nie tylko w Polsce będą poszukiwani ich następcy. W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że stare P-18 nadal znajdują się także w uzbrojeniu sił zbrojnych Rumunii, która co także trzeba dodać, w przeszłości była importerem polskich radarów NUR-31/31M i NUR-41. I o ile aż się prosi, aby nowy polski radar w wersji seryjnej otrzymał całkowicie polskie oznaczenie, nie odnoszące się do starej radzieckiej konstrukcji, z którą łączy go jedynie wykorzystywana długość fali, to jednak z punktu widzenia potencjalnego eksportu, oznaczenie P-18PL może okazać się całkiem korzystnym rozwiązaniem.

X