W niedzielę, 5 października 2025, kanadyjski serwis informacyjny CBC News zacytował Stephena Fuhra, sekretarza stanu ds. zakupów obronnych (Secretary of State for Defence Procurement) nowo powstałej Agencji Inwestycji Obronnych (Defense Investment Agency), który powiedział, że zamówienie na pierwsze 16 z 88 samolotów wielozadaniowych Lockheed Martin F-35A Lightning II jest realizowane i wchodzi w etap produkcji.
Grafika: Lockheed Martin
Nie sądzę, żebyśmy zmierzali w tym kierunku – powiedział Fuhr w wywiadzie dla Rosemary Barton Live w CBC, zapytany, czy Ottawa może wycofać się z kontraktu po otrzymaniu pierwszych 16 samolotów. Ale decyzja zostanie podjęta i podejmiemy ją, gdy będziemy gotowi.
Rzecznik Fuhra wyjaśnił później CBC News, że miał na myśli 16 samolotów objętych pierwszym kontraktem wykonawczym, a nie całą flotę w ramach umowy ramowej.
Przypomnijmy, że 9 stycznia 2023 ówczesny rząd Kanady pod przewodnictwem Justina Trudeau ogłosił zakup maksymalnie 88 samolotów F-35A Lightning II w ramach programu Future Fighter Capability Project (FFCP) dla Królewskich Kanadyjskich Sił Powietrznych (RCAF, Royal Canadian Air Force) za ok. 19 mld CAD (wówczas 61,8 mld zł) . Z tej liczby zakontraktowano pierwsze 16 egzemplarzy oraz zaplanowano przeznaczyć ok. 6,3 mld CAD (wówczas 21,09 mld zł) na uzbrojenie do nich. Wybór amerykańskiej konstrukcji ogłoszono 28 marca 2022.
Warto dodać, że rząd Stephena Harpera (Konserwatywna Partia Kanady) planował zakup 65 CF-35 (kanadyjski wariant) z dostawami od 2016. W 2015, po objęciu rządów przez Justina Trudeau (Liberalna Partia Kanady), zdecydowano o anulowaniu zakupu, a później powrócono do tego.
Tymczasem 14 marca br. po narastających napięciach handlowych ze Stanami Zjednoczonymi, minister obrony narodowej Kanady Bill Blair oświadczył, że rząd Marka Carney’a aktywnie poszukuje potencjalnych alternatyw dla 88 samolotów F-35A i przeprowadzi rozmowy z konkurencyjnymi producentami (13 maja br. Blaira zastąpił David McGuinty – przyp. red.). Niedługo po tym zainteresowanie rozmowami wyraziła szwedzka spółka Saab Defence and Security, której oferta z JAS 39E/F Gripen wcześniej przegrała z Lockheed Martin.
W oświadczeniu rzecznik Fuhra stwierdził: Kanada jest zobowiązana umową do zakupu 16 samolotów, które znajdują się na różnych etapach produkcji u producenta. Decyzja w sprawie całego programu jest obecnie przedmiotem analizy.
Fuhr powiedział prowadzącej Rosemary Barton, że premier Mark Carney podejmie decyzję, kiedy będzie gotowy w sprawie kontraktu.
W dwóch głównych bazach operacyjnych trwa budowa infrastruktury – powiedział. A kiedy [Carney] będzie gotowy do podjęcia decyzji, to ją podejmie.
Na pytanie, czy poproszono go o rozważenie kontraktu na resztę F-35 w świetle trwających działań Kanady na rzecz zawarcia umowy handlowej z prezydentem USA Donaldem Trumpem, Fuhr odpowiedział: Nie, nie rozważam tego.
Ponownie, jesteśmy suwerennym krajem. Będziemy podejmować własne decyzje i będziemy stać na własnych nogach – powiedział.
W czwartek, 2 października br. rząd kanadyjski przedstawił długo oczekiwaną i obiecaną agencję, która będzie koordynować i przyspieszać zakup oraz dostawy sprzętu dla sił zbrojnych.
W pisemnym oświadczeniu Carney stwierdził, że Agencja Inwestycji Obronnych (Defense Investment Agency) będzie miała mandat na bliższą współpracę z partnerami takimi jak Wielka Brytania, Australia i Francja. Kanada obecnie kupuje większość swojego sprzętu wojskowego od Stanów Zjednoczonych. Agencja zastąpiła kompetencje związane z obronną z urzędu służb publicznych i zamówień PSPC (Public Services and Procurement Canada), który był krytykowany za opieszałość w zakupach, ale nadal mu podlega.
Agencja jest wyjątkowa, ponieważ ma własne uprawnienia. Ma uprawnienia do zawierania umów. Ma własne zasoby i ma własnych ludzi – powiedział Fuhr. Jest zorganizowana w sposób zapewniający sukces i sprawimy, że to zadziała.
Jeśli chodzi o potencjalny wybór drugiej platformy bojowej, jak np. Gripen, to flota mieszana daje Kanadzie więcej możliwości radzenia sobie z różnymi zagrożeniami, niż poleganie na jednym narzędziu do rozwiązania problemu, powiedział Fuhr, dodając, że to jedna z wielu możliwości.
Co się stanie, jeśli będziemy musieli tkwić w tej przestrzeni przez miesiące, miesiące i lata? Czy narzędzie, którego używamy, jest odpowiednie do tego zadania? – zapytał. To bardzo uproszczony sposób patrzenia na to. Ale potrzebujemy całego wachlarza możliwości, aby poradzić sobie ze wszystkimi ewentualnościami, z którymi możemy się spotkać.
Rząd federalny pracuje nad wypełnieniem zobowiązania NATO do przeznaczenia 2% PKB na obronność do 2025-2026 – do około 63 mld CAD (165,43 mld zł).
Fuhr powiedział, że Agencja Inwestycji Obronnych będzie lepiej zarządzać zakupami i dostawami sprzętu wojskowego. Dodał, że jego zdaniem Kanada może wydawać pieniądze znacznie szybciej i ewentualnie korzystać z kontraktów komercyjnych, które – jak mu powiedziano – są szybszym procesem.
Jest wiele różnych rzeczy, które możemy zrobić od strony proceduralnej – powiedział. Będę bardzo, bardzo skupiony na tym, aby upewnić się, że stosujemy odpowiednią procedurę dla odpowiednich zamówień, aby zapewnić ich szybszy przebieg.
Czytaj także:
- Kanada otrzymała zgodę na zakup M142 HIMARS
- MON: Polska i Kanada wzmacniają współpracę wojskową
- Fundusze na produkcję pocisków SM-2 Block IIICU dla Kanady
- AM General dostarczy pojazdy JLTV do Kanady
- 5000 kolejnych hełmów Batlskin Caiman firmy Galvion dla kanadyjskiego programu DICE
- Kanada modernizuje swoje zdolności artyleryjskie
- Umowa na budowę pierwszych kanadyjskich niszczycieli rakietowych typu River
F-35A at Abbotsford International Airshow, British Columbia, Canada (August 8, 2025). Developed from F-22's P&W F119 engine, the F-35's P&W F135 is considered one of the most powerful operational fighter jet engines in the world, producing over 40,000 lbs of thrust. pic.twitter.com/oWmfjtqICR
— Air Power (@RealAirPower1) August 20, 2025