W środę, 4 października, amerykańskie wojska lądowe (US Army) poinformowały, że 28 września odebrały od spółki General Electric Aerospace pierwszy silnik turbowałowy T901-GE-900 (oznaczenie producenta: GE3000), który będzie następcą serii T700-701C w ramach programu ITEP (Improved Turbine Engine Program). Drugi egzemplarz przechodzi testy i zostanie przekazany jeszcze w tym miesiącu.
Obie jednostki napędowe, przeznaczone do testów w locie, zostaną następnie przekazane do końca października br. do obu finalistów programu śmigłowców rozpoznawczo-uderzeniowych o kryptonimie FARA (Future Attack Reconnaissance Aircraft), czyli do spółki Bell Textron (która zaoferowała model 360 Invictus) oraz do Lockheed Martin (z Sikorsky Raider X). Próby prototypów śmigłowców zostały opóźnione na 2024, co oznacza zapewne opóźnienie wyboru ostatecznego dostawcy i modelu śmigłowca dla US Army, których produkcja, zgodnie z wcześniejszymi planami, miała ruszyć od 2028 (Prototyp Bell 360 Invictus prawie ukończony, Sikorsky Raider X nabiera kształtu).
Rzeczony pierwszy silnik został zaakceptowany przez agencję DCMA (Defense Contract Management Agency), działającą przy Departamencie Obrony USA w zakładach spółki GE Aerospace w Lynn, w stanie Massachusetts.
DCMA z przyjemnością przyjmuje pierwszy silnik do testów w locie General Electric T901 – powiedział podpułkownik Sił Powietrznych Paul Hrad, dowódca DCMA-GE ds. napędu statków powietrznych. Ten silnik stanowi kulminację kilku lat ścisłej współpracy w ramach ITEP z GE Aerospace, aby zapewnić naszym żołnierzom najlepszy możliwy sprzęt, jakiego potrzebują, aby bezpiecznie walczyć i zwyciężać.
Spółka GE Aerospace rozpoczęła testy naziemne pierwszych silników T901 z dniem 28 marca 2023. Obydwa silniki testowe przeszły serię rygorystycznych testów funkcjonalnych, bezpieczeństwa i wydajnościowych, aby potwierdzić dopuszczenie przez rząd USA do stosowania jako zespoły napędowe w ramach programu FARA. Zostały zakończone 28 czerwca br., podczas których pracowały łącznie ponad 100 godzin.
Warto mieć na uwadze, że T901 będzie silnikiem uniwersalnym i trafi również, na drodze modernizacji, do śmigłowców wielozadaniowych UH-60M/V Black Hawk i uderzeniowych AH-64E Apache Guardian, a także w dalszej kolejności do nowych zmiennowirnikowców Bell V-280 Valor, wybranych w programie FLRAA (Future Long Range Assault Aircraft), który jest częścią FVL-M (Future Vertical Lift – Medium), na następcę Black Hawka (Nowe silniki dla AH-64E, Zmiennowirnikowiec Bell V-280 Valor następcą Black Hawka).
Nowy napęd ma gwarantować o 50% więcej mocy wyjściowej (3000 KM), 25% mniejsze zużycie paliwa i 20% wyższą trwałość użytkową, niż dotychczasowy silnik T700. Program ITEP był wcześniej znany pod nazwą Advanced Affordable Turbine Engine (AATE), realizowanym od 2009. Miał na celu zwiększenie promienia działania śmigłowców US Army do 500 km.
W 2016 Dowództwo Zamówień US Army (Army Contracting Command, ACC) przyznało spółce GE Aviation (obecnie Aerospace) kontrakt w wysokości 102 mln USD (403,39 mln zł) na realizację 24-miesięcznej fazy wstępnego przeglądu projektu (Preliminary Design Review, PDR). Silnik testowy zbudowano w 2016. Był testowany do października 2017.
Oferta GE Aviation została wybrana do fazy produkcyjno-inżynieryjnej (Engineering & Manufacturing Development, EMD) 1 lutego 2019 otrzymując 517 mln USD (2,045 mld zł) na budowę silników z terminem do sierpnia 2024, zanim rozpocznie się produkcja seryjna. Pokonała kontrofertę spółki joint venture Advanced Turbine Engine Company (ATEC), którą utworzyły Honeywell Aerospace oraz Pratt & Whitney Military Engines. ATEC oferowała silnik HPW3000, który otrzymał oznaczenie US Army jako T900.
Od 2009 GE zainwestowała w rozwój wszystkich technologii dla nowej jednostki napędowej około 9 mld USD (35,59 mld zł) oraz dodatkowe ponad 300 mln USD (1,186 mld zł) w celu opracowania i przetestowania technologii specyficznych dla wałów turbosprężarek. Ponadto w ciągu ponad dekady spółka zainwestowała w swój łańcuch dostaw ponad 10 mld USD (39,55 mld zł), w tym osiem nowych obiektów, dziesięć działek pod infrastrukturę i 1,5 mln m kw nowej powierzchni produkcyjnej. Produkcja i montaż wszystkich komponentów silników będą odbywać się w zakładach GE Aerospace i jej poddostawców w Lynn (Massachusetts), Auburn i Huntsville (Alabama), Norwich (Connecticut), Newark (Delaware), Loves Park (Illinois), Jacksonville (Floryda) Madisonville (Kentucky), Grand Rapids i Muskegon (Michigan), Hooksett (New Hampshire), Asheville (Karolina Północna) West Chester, Evendale i Dayton (Ohio) oraz Rutland (Vermont).
W projekcie nowego silnika zachowano pojedynczą komorę spalania z T700, wykonaną z kompozytów z matrycą ceramiczną (CMC), znanych z silników turbowentylatorowych CFM International LEAP i GE9X. Komponenty są wytwarzane metodą przyrostową, co redukuje masę i minimalizuje liczbę mocowań, dzięki czemu zachowują one bardziej aerodynamiczne kształty dla wyższej wydajności, niezawodności i trwałości. Elementy CMC wymagają także mniejszego chłodzenia.
📢 BIG NEWS! 📢
The @USARMY announced today the acceptance of the first #T901 engine for the service's Future Attack Reconnaissance Aircraft.
We couldn't be more proud to share in today’s significant milestone for the #USArmy!
More ➡️: https://t.co/AN8B6zAc1s#ArmyAviation pic.twitter.com/bmXv5UHiYD
— GE Aerospace (@GE_Aerospace) October 4, 2023