Jaka amunicja do polskich Abramsów?

W ramach zgód na eksport do Polski 250 czołgów M1A2SEPv3 (System Enhanced Package version 3) z 11 lutego br. i 116 M1A1FEP (Firepower Enhancement Package) z 6 grudnia br., pojawiły się szczegółowe informacje dotyczące rodzajów i ilości amunicji do 120-mm armat gładkolufowych M256 tychże wozów, czemu warto się przyjrzeć oddzielnie.

Szkolenie ogniowe polskich czołgistów na jednym z 28 wydzierżawionych M1A2SEPv2 / Zdjęcie: plut. Aleksander Perz

W ramach pierwszej, już zawartej umowy o wartości 4,75 mld USD netto, Polska zamówiła 250 czołgów M1A2SEPv3 Abrams wraz z m.in. 26 wozami zabezpieczenia technicznego M88A2 HERCULES (Heavy Equipment Recovery Combat Utility Lifting Extraction System) i 17 mostami towarzyszącymi M1110 JAB (Joint Assault Bridge), a także pakietem szkoleniowym i logistycznym, zapasem amunicji oraz symulatorami (Produkcja M88A2 HERCULES dla Polski, Umowa produkcyjna na polskie M1A2SEPv3 Abrams).

W pakiecie przewidziano zakup łącznie 34 640 sztuk amunicji ćwiczebnej i bojowej:

• 9168 sztuk ćwiczebnej amunicji podkalibrowej z odrzucanym sabotem i ze smugaczem typu M865 TPCSDS-T;
• 4592 sztuki ćwiczebnej amunicji wielozadaniowej ze smugaczem M1002 TPMP-T;
• 13 920 sztuk amunicji wielozadaniowej przeciwpancernej odłamkowo-burzącej z pociskiem kumulacyjnym i smugaczem M830A1 HEAT-MP-T;
• 960 sztuk amunicji programowalnej wielozadaniowej M1147 AMP.

Z kolei w ramach drugiej, jeszcze negocjowanej umowy, Polska chce pozyskać 116 czołgów M1A1FEP wraz z 12 wzt M88A2 HERCULES, 8 mostami M1110 JAB, 6 pojazdami dowódczymi M577A3, 26 pojazdami opancerzonymi M1152A1 HMMWV oraz 26 pojazdami opancerzonymi M1279A1 JLTV (całość wyceniono na maksymalnie 3,75 mld USD netto) (Zgoda na M1A1 Abrams z zapasem amunicji dla Polski).

W pakiecie przewidziano zakup łącznie 312 751 sztuk amunicji bojowej i ćwiczebnej:

• 30 928 sztuk M865 TPCSDS-T;
• 29 823 sztuki M1002 TPMP-T;
• 60 000 sztuk bojowej amunicji podkalibrowej z odrzucanym sabotem i ze smugaczem M829A4 APFSDS-T;
• 2000 sztuk M829A3 APFSDS-T;
• 50 000 sztuk M829A2 APFSDS-T;
• 10 000 sztuk M830A1 HEAT-MP-T;
• 60 000 sztuk amunicji odłamkowo-burzącej ze smugaczem M908 HE-OR-T;
• 70 000 sztuk M1147 AMP.

M865 TPCSDS-T / Grafika: General Dynamics Land Systems

Ćwiczebna amunicja podkalibrowa z odrzucanym sabotem i ze smugaczem typu M865 TPCSDS-T (Target Practice Cone Stabilized Discarding Sabot-Tracer) ma za zadanie imitować nabój podkalibrowy z odrzucanym sabotem i ze smugaczem M829A4 APFSDS-T. Pocisk ma 882 mm długości, 17,2 kg masy i jest wypełniony granulatem M14 o masie 7,3 kg (skład paliwa niejawny). Z kolei sam nabój ćwiczebny ma 469,6 mm długości i 2,75 kg masy. Prędkość wylotowa to 1700 m/s, ciśnienie 5000 bar, a zasięg 2500 m.

M1002 TPMP-T / Grafika: General Dynamics Land Systems

Ćwiczebna amunicja wielozadaniowa ze smugaczem M1002 TPMP-T (Target Practice Multipurpose-Tracer) ma za zadanie imitowanie bojowej amunicji wielozadaniowej przeciwpancernej odłamkowo-burzącej z pociskiem kumulacyjnym i smugaczem M830A1 HEAT-MP-T. Pocisk ma 984 mm długości, 22,7 kg masy i jest wypełniony granulatem M14 o masie 7,5 kg (skład paliwa niejawny). Z kolei sam nabój ćwiczebny ma 533 mm długości i 8,165 kg masy. Prędkość wylotowa to 1375 m/s, ciśnienie 5545 bar, a zasięg 3000 m.

M830A1 HEAT-MP-T / Zdjęcie: FAS

Amunicja wielozadaniowa przeciwpancerna odłamkowo-burząca z pociskiem kumulacyjnym i smugaczem M830A1 HEAT-MP-T (High Explosive Anti-Tank-Multi Purpose-Tracer) to następca M830. Ma 984 mm długości, 22,3 kg masy i jest wypełniona 19 perforowanymi sześciokątnymi granulatami JA-2 (paliwo nitroestrowe: 59,5% nitroceluloza, 14,9% nitrogliceryna, 24,8% dinitrodiglikol i 0,8% pozostałe). Składa się ze spłonki M129 i zapalnika M774 z detonatorem elektrycznym M69. Pocisk kumulacyjny ma masę 11,4 kg i długość 774 mm.

M1147 AMP / Grafika: Northrop Grumman

Amunicja programowalna wielozadaniowa M1147 AMP (Advanced Multi-Purpose) HEAT-MP-T to opracowana przez Northrop Grumman amunicja nowej generacji, która ma zastąpić cztery starsze naboje: M830 i M830A1, M908 HE-OR-T i kartacze M1028. Przeznaczona do zwalczania siły żywej, lekkich umocnień (np. 20-cm żelbetonowych ścian), zwalczania celów lekko i średnio opancerzonych, także w trybie airburst, czyli detonacji w powietrzu w zaprogramowanej odległości od celu.

M829A2 APFSDS-T / Zdjęcie: US Army

Rodzina bojowej amunicji podkalibrowej z odrzucanym sabotem i ze smugaczem M829 APFSDS-T (Armor-Piercing, Fin-Stabilized, Discarding Sabot-Tracer), w przypadku polskiego zamówienia obejmuje M829A2, M829A3 i najnowszą M829A4. W pierwotnym pocisku z M829/M829A1 z penetratorem na bazie zubożonego uranu (z domieszką tytanu), w M829A2 został zastąpiony penetratorem z uranu i wolframu z wyższym 25% współczynnikiem sprężystości podłużnej oraz większą o 400% granicą sprężystości.

M829A2 powstał w odpowiedzi na sowiecki pancerz reaktywny Kontakt-5. Ma masę 20,9 kg i długość całkowitą 984 mm. Jest wypełniony 7,9 kg paliwa JA-19 wytwarzającego ciśnienie w komorze mniej niż 5600 barów, co zapewnia prędkość wylotową 1675 m/s. Penetrator o długości 780 mm wraz z sabotem ma masę 9 kg (masa samego penetratora wynosi 4,6 kg). Efektywny zasięg wynosi 3000 m. Wszedł na uzbrojenie US Army w 1994.

M829A3 powstał z kolei jako odpowiedź na rosyjski pancerz reaktywny Kaktus. Wykorzystuje lepsze paliwo RPD-380 o masie 8,1 kg. Ma 22,3 kg masy i 892 mm długości całkowitej. Dzięki temu prędkość wylotowa dla 10-kilogramowego penetratora (z sabotem) wynosi 1555 m/s, a energia wylotowa 12,1 MJ. Sam penetrator ze zubożonego uranu wyposażono w stalową końcówkę o długości ok. 100 mm do przebijania pancerza reaktywnego. Jego średnica została zwiększona z 22 mm do 25 mm, a wytrzymałość rdzenia zwiększono o 67%. Sabot wykonano z materiałów kompozytowych. Przebijalność z 2000 m wynosi 800 mm RHA walcowanej stali pancernej. Wszedł na uzbrojenie w 2003.

Najnowszy, 5. generacji M829A4 powstał w ramach programu AKE (Advanced Kinetic Energy) dla zmodernizowanych czołgów M1A2SEP. Został opracowany przez General Dynamics Ordnance & Tactical Systems oraz Alliant Techsystems (ATK; obecnie część Northrop Grumman). Jest wyposażony w penetrator ze zubożonego uranu z trzyczęściowym sabotem kompozytowym. Na uzbrojeniu US Army od 2015.

M908 HE-OR-T / Zdjęcie: US Army

Amunicja odłamkowo-burząca ze smugaczem M908 HE-OR-T (High Explosive Obstacle Reduction-Tracer) służy do niszczenia przeszkód betonowych, bunkrów i lekko opancerzonych pojazdów i została opracowana pierwotnie w ramach pilnej potrzeby operacyjnej w 1996 dla US Army (Eight Army) stacjonującej w Korei Płd. Debiut bojowy nastąpił jednak w 2003 w Iraku. Pocisk M908 jest to w zasadzie zmodyfikowany M830A1.