W środę, 17 kwietnia 2024, Siły Zbrojne Ukrainy przeprowadziły atak dronowy na rosyjski radar pozahoryzontalny 29B6 Kontiejner w rejonie miejscowości Kowyłkino w Republice Mordowii, położony prawie 660 km na północny-wschód od granicy z Ukrainą (z obwodem sumskim) i niecałe 440 km na południowy-wschód od Moskwy.
Radar pozahoryzontalny typu 29B6 Kontiejner w Kowyłkinie / Zdjęcie: Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej
Według Ukraińskiej Prawdy, powołującej się na Główny Zarząd Wywiadu Ministerstwa Obrony Ukrainy, bezzałogowce wzięły na cel 590. Samodzielną Jednostkę Radio-inżynieryjną (JW 84680), która jest użytkownikiem zespołu antenowego ulokowanego niecałe 8 km od na południowy-zachód od centrum Kowyłkina. Około godz. 9.00 czasu lokalnego w pobliżu instalacji było słychać eksplozje (według źródeł rosyjskich godzinę wcześniej). W ataku użyto zmodyfikowanego bezzałogowca na bazie lekkiego samolotu sportowego Aeroprakt A-22 Foxbat.
Co ciekawe, to był drugi atak na instalację, ale według źródeł skuteczniejszy. Do pierwszej próby ataku doszło 11 kwietnia br. Z doniesień mediów wynika, że podczas tego ataku uszkodzony został budynek stanowiska dowodzenia.
Artiom Zdunow, gubernator Republiki Mordowii poinformował na Telegramie, że ukraiński statek bezzałogowy ponownie zaatakował obiekt w Mordowii około godziny 8.00 czasu lokalnego, a rosyjska obrona przeciwlotnicza zestrzeliła intruza.
Według doniesień zespołu śledczego WCzK-OGPU na Telegramie, atak się powiódł i obecnie rosyjska stacja pozahoryzontalna jest nieczynna.
29B6 Kontiejner to nowa generacja rosyjskich radarów pozahoryzontalnych (Over-The-Horizon, OTH), a obiekt w Kowyłkinie to pierwsza taka instalacja, uruchomiona w grudniu 2013, ale osiągnęła pełną gotowość operacyjną 1 grudnia 2019. Drugi tego typu radar planowany jest w obwodzie królewieckim.
Według Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej, radar 29B6 Kontiejner może wykrywać ok. 10 tys. obiektów na dobę w czasie rzeczywistym do 2000 km od granicy państwowej nad terytorium Europy Zachodniej, Bliskiego Wschodu, Zatoki Perskiej, nad Morzem Bałtyckim, Czarnym i Śródziemnym. Oznacza to zasięg instrumentalny ponad 3000 km, na pułapie do 100 km w obrębie sektora 240 stopni. Radar działa w pasmie HF od 3 do 30 MHz.
Co ważne obiekt w Kowyłkinie to tylko część instalacji. System składa się z dwóch oddzielnych zespołów antenowych: jednego służącego jako nadajnik i drugiego jako odbiornik. Zaatakowany obiekt to odbiornik.
Układ anten odbiorczych składa się ze 144 masztów antenowych o wysokości 34 m każdy. Część wewnętrzna ma szerokość 900 m z odstępem 7 m między masztami, a każda z dwóch części zewnętrznych ma szerokość 200 m z odstępem 14 m. Całkowita długość zespołów anten wynosi 1300 m. Całość instalacji zbudowano na planie trójkąta równobocznego.
Zestaw anten nadajnika rozmieszczono w odległości 15 km na południowy-wschód od miejscowości Gorodiec w obwodzie niżnonowogrodzkim (to druga lokalizacja; pierwsza już zdemontowana była położona 5 km na północ) oraz 300 km na północ od Kowyłkina. Składa się z trzech zespołów 36 masztów o szerokości 440 m z możliwością rekonfiguracji.
Radar został zaprojektowany przez Korporację Naukowo-Produkcyjną NPK NIIDAR (dawniej Instytut Naukowo-Badawczy Radiokomunikacji Dalekiego Zasięgu) z Moskwy, która odpowiada też za radary wczesnego ostrzegania 77Ja6-DM Woroneż-DM.
Radary pozahoryzontalne mogą wykrywać cele spoza krzywizny Ziemi. Odbijają swój sygnał od jonosfery, a następnie od celu, który odbija energię z powrotem do jonosfery i ostatecznie wraca do anten odbiorczych radaru.
Zdjęcie satelitarne radaru 29B6 Kontiejner: zespół anten odbiorczych w Kowyłkinie / Zdjęcie: Google Maps/Maxar Technologies
Zdjęcie satelitarne radaru 29B6 Kontiejner: zespół anten nadawczych w rejonie m. Gorodiec / Zdjęcie: Google Maps/Maxar Technologies
Warto zauważyć, że w latach 1971-1988 w ZSRS wykorzystywano radar pozahoryzontalny Duga-2 projektu 5N77 (w kodzie NATO: Steel Yard). Zwany potocznie Okiem Moskwy lub Rosyjskim Dzięciołem (Russian Woodpecker), do wybuchu pełnoskalowej wojny rosyjsko-ukraińskiej, jako nieużywana instalacja, był atrakcją turystyczną, położoną w pobliżu, także zamkniętej, b. Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej. Wcześniej, w końcu lat 1950. w rejonie Kalinówki k. Mikołajowa powstał pierwszy, eksperymentalny, sowiecki radar pozahoryzontalny Duga-1 (zamknięty w 1995), a kolejny, oznaczony jako RŁU-2, działał w latach 1982-1989 w rejonie Komsomolska nad Amurem – do czasu jego pożaru.