23 lipca służba prasowa Dowództwa Kosmicznego USA (United States Space Command, USSPACECOM) poinformowała, że według informacji oraz dowodów, jakie uzyskano z całą pewnością Rosja przeprowadziła w ostatnim czasie na orbicie okołoziemskiej próbę tzw. broni antysatelitarnej bazowania kosmicznego (Space-Based Anti-Satellite Weapon).

Co ciekawe, już w latach 1960. władze ZSRR zleciły opracowanie broni służącej do samoobrony stacji orbitalnych. Wytypowano do tego 23-mm działko automatyczne Nudelmann-Richter NR-23, które otrzymało oznaczenie R-23M Kartiecz. W styczniu 1975 było testowane na wojskowej stacji orbitalnej Salut-3 (Ałmaz-2). Miało ono szybkostrzelność teoretyczną do 950 pocisków/minutę, z kolei prędkość wylotowa pocisków o masie 200 g wynosiła 690 m/s (2484 km/h), a ich skuteczny zasięg 4 km. W czasie testów wystrzelono ok. 20 pocisków. Wygląd broni po raz pierwszy ujawniono pod koniec listopada 2015. / Zdjęcie: Archiwum NASA

Co ciekawe, już w latach 1960. władze ZSRR zleciły opracowanie broni służącej do samoobrony stacji orbitalnych. Wytypowano do tego 23-mm działko automatyczne Nudelmann-Richter NR-23, które otrzymało oznaczenie R-23M Kartiecz. W styczniu 1975 było testowane na wojskowej stacji orbitalnej Salut-3 (Ałmaz-2). Miało ono szybkostrzelność teoretyczną do 950 pocisków/minutę, z kolei prędkość wylotowa pocisków o masie 200 g wynosiła 690 m/s (2484 km/h), a ich skuteczny zasięg 4 km. W czasie testów wystrzelono ok. 20 pocisków. Wygląd broni po raz pierwszy ujawniono pod koniec listopada 2015. / Zdjęcie: Archiwum NASA

Według informacji USSPACECOM, 15 lipca Rosja przeprowadziła tzw. nieniszczącą próbę z użyciem ładunku kinetycznego, który został uwolniony z dużą prędkością względną (szacowaną przez ekspertów na ok. 600 km/h) z wnętrza satelity Kosmos 2543 (COSPAR 2019-079D; NORAD 44835). Jak podkreśla amerykańskie dowództwo, to druga taka próba – podobne działanie na orbicie okołoziemskiej miało zostać przeprowadzone w 2017. Ładunek kinetyczny miał zostać uwolniony w pobliżu innego rosyjskiego satelity, co było niezgodne z deklarowaną misją inspekcyjną tego obiektu. 

Dowódca USSPACECOM, gen. John W. Jay Raymond powiedział, że rosyjski system satelitarny użyty do przeprowadzenia tego testu uzbrojenia na orbicie jest tym samym, co do którego zgłaszano obawy na początku tego roku, kiedy obiekt manewrował w pobliżu satelity zwiadowczego NROL-61 (USA-245), typu KH11 wyniesionego w kosmos 28 lipca 2016 za pomocą rakiety nośnej Atlas 5 (421). W lutym br. Kosmos 2542 i Kosmos 2543 zmieniły orbitę i zbliżyły się do amerykańskiego satelity na odległość 150-300 km.

Wcześniej, 15 kwietnia br. USSPACECOM informowało, że Wojska Powietrzno-Kosmiczne Federacji Rosyjskiej (Wozduszno-Kosmicieskije Siły, WKS) przeprowadziły próbę rakiety antysatelitarnej klasy DA-ASAT (Direct-Ascent Anti-SATellite), prawdopodobnie A-235 PL-19 Nudol (RTTs-181M). Pocisk miał zestrzelić przestarzałego satelitę Kosmos 1356, przeznaczonego do deorbitacji, ale nie trafił  w cel (Rosja testuje broń antysatelitarną, 2020-04-16, Indyjska broń antysatelitarna, 2019-03-28). 

Departament Stanu USA wyrażał obawy co do rosyjskich działań w kosmosie już w 2018 i ponownie w tym roku. Według amerykańskich urzędników zachowania rosyjskich satelitów były niezgodne z deklarowaną misją oraz że obiekty wykazywały cechy broni kosmicznej. Nowy rosyjski test został także skrytykowany przez brytyjskiego wicemarsz. RAF-u Harvey’a Smytha, szefa Space Directorate w resorcie obrony oraz przedstawicielstwo ministerstwa obrony Kanady. 

W odpowiedzi, rzecznik prasowy prezydenta Federacji Rosyjskiej, Dmitrij Pieskow oświadczył, że Rosja nadal popiera demilitaryzację przestrzeni kosmicznej, z kolei ministerstwo obrony Rosji stwierdziło, że w opisywanym zdarzeniu mały pojazd kosmiczny dokonał inspekcji innego rosyjskiego satelity z bliskiej odległości przy użyciu specjalnego sprzętu. 

Analiza 

Wydaje się, że militaryzacja kosmosu, choć obecnie niezgodna z prawem międzynarodowym jest nieunikniona, a coraz więcej państw rozpoczęło podejmować działania, które mają – w ich odczuciu – zapewnić przewagę bądź zdolności obronne własnych satelitów. 

18 maja br. miała miejsce uroczystość powołania pierwszej w strukturach Powietrznych Sił Samoobrony (Kōkū Jieitai) Eskadry Operacji Kosmicznych, a w sierpniu ub. r. pojawiła się informacja o planach budowy w Japonii bojowego satelity (Powstaną Kosmiczne Siły Samoobrony Japonii?, 2020-05-19). 

W lipcu ub. r. Francja ogłosiła, że w ramach strategii obrony kosmicznej (stratégie spatiale de défense) na orbitę okołoziemską zostanie wyniesiona konstelację miniaturowych satelitów, wyposażonych w broń laserową. Ich działania będą koordynowane przez nowo utworzone wojska lotnicze i kosmiczne (Armée de l’Air et de l’Espace) (Francja uzbroi satelity, 2019-07-28).

Analogicznym krokiem było sformowanie w sierpniu 2019 Dowództwa Kosmicznego USA, które jest odpowiedzialne za całą działalność Departamentu Obrony USA w kosmosie, w tym odstraszanie potencjalnych nieprzyjaciół w kosmosie czy ochronę amerykańskich zasobów kosmicznych (Northrop Grumman zbuduje system wczesnego ostrzegania OPIR, 2020-05-21, Dowództwo Kosmiczne Stanów Zjednoczonych, 2019-08-31).