Belgijskie F-16 uziemione

10 marca dowództwo Komponentu Lotniczego Sił Zbrojnych Belgii (Luchtcomponent) poinformowało w mediach społecznościowych o czasowym uziemieniu wszystkich 51 samolotów wielozadaniowych F-16AM/BM, po tym jak w ubiegłym miesiącu jeden z nich miał poważną awarię silnika podczas startu.

Decyzja zapadła po podejrzeniu, że silniki innych samolotów również mogą być potencjalnie awaryjne. Bezpieczeństwo nad przestrzenią powietrzną kraju przejęły tymczasowo F-16AM Block 20 MLU z bazy lotniczej Volkel, należące do królewskich niderlandzkich wojsk lotniczych (Koninklijke Luchtmacht) (Cięcia w belgijskich wojskach lotniczych, 2020-06-26).

Belgijskie Centrum Kontroli i Raportowania nadal monitoruje przestrzeń powietrzną, ale dyżury alarmowe QRA (Quick Reaction Alert) pełnią samoloty niderlandzkie. Co istotne, dowództwo Koninklijke Luchtmacht stwierdziło, że belgijskie problemy nie dotyczą ich samolotów. Przejęcie kontroli przez Holendrów powinno być operacją płynną, gdyż samoloty obu państw pełnią rotacyjne dyżury nad Belgią, Niderlandami i Luksemburgiem.

Incydent z belgijskim F-16A Block 20 MLU o nr seryjnym FA-118, który miał sygnał wywoławczy STING 21, miał miejsce 11 lutego br. Samolot wystartował do planowego lotu z bazy lotniczej Florennes, leżącej na południu kraju. Niemal natychmiast po starcie pilot zgłosił wieży kontrolnej problemy z silnikiem Pratt&Whitney F100-PW-220E i lądował awaryjnie.

Zgodnie z opublikowaną w Internecie fotografią, w czasie startu z dyszy silnika wydobywały się zbyt duże niż normalnie płomienie wylotowe, a po wstępnych oględzinach w bazie stwierdzono, iż silnik zaczął się rozpadać z powodu zbyt wysokiej temperatury w dyszy wylotowej. Jednostka napędowa została zdemontowana i wysłana do zakładów spółki Patria Belgium Engine Center w Herstal, które zajmują się konserwacją i naprawami silników tego typu.

Po przeglądzie uszkodzonej jednostki napędowej stwierdzono dysfunkcję sworznia zawiasu elementów mocujących silnik w komorze wewnątrz kadłuba samolotu. Stwierdzono też, że znaczna liczba silników wykazuje podobną dysfunkcję. Zgodnie z rekomendacją producentów silnika (Pratt&Whitney) i samolotu (Lockheed Martin), zdecydowano się natychmiast podjąć działania naprawcze uziemiając całą flotę F-16 (43 jednomiejscowe i 8 dwumiejscowych) w celu przeprowadzenie gruntownych kontroli i ewentualnych napraw – pięć dni roboczych na każdy silnik. Jak przyznaje dowództwo Luchtcomponent, na rynku brakuje części zamiennych do eksploatowanej wersji silnika (są to silniki starsze, niż w polskich F-16C/D, gdzie są wykorzystywane  F100-PW-229 – przyp. red.).

W międzyczasie o wynikach kontroli i wnioskach zostali poinformowani wszyscy europejscy użytkownicy samolotów F-16. Trwają też dochodzenia, czy podobne problemy mogą dotyczyć innych samolotów w Europie.

Co ciekawe, cztery belgijskie F-16 od 29 października ub. r. stacjonują w bazie lotniczej Muwaffaq Salti w Azraq w Jordanii, gdzie biorą udział w ramach wielonarodowej operacji Inherent Resolve. Czas ich misji zaplanowano na 12 miesięcy. Według niepotwierdzonych informacji, samoloty te nadal wykonują planowe misje, co mogłoby oznaczać, że wykonano przegląd silników na miejscu bądź charakter misji nie pozwala na uziemienie. W grudniu br. Belgia ma wysłać samoloty do 1. Bazy Lotniczej w Szawlach na Litwie w ramach kolejnej zmiany misji NATO Baltic Air Policing (Belgijskie F-16 na Bliski Wschód, 2020-09-25).

Lutowy incydent to kolejny w ciągu ostatnich 2,5 roku związany z eksploatacją Viperów w Belgii. 11 października 2018 w bazie Florennes, w wyniku omyłkowego ostrzału z 20-mm działka M61A1 Vulcan jeden samolot doszczętnie spłonął, a dwa inne zostały uszkodzone. Rannych zostało dwóch członków personelu naziemnego bazy (Pożar belgijskiego F-16AM, 2018-10-13).

Belgijskie samoloty zostały dostarczone w latach 1982-1991 na postawie umowy o wartości, w przeliczeniu, 3,4 mld EUR, i do zdarzenia z 2018 nie odnotowano żadnych strat sprzętowych. W latach 1996 i 1999 samoloty wykonywały misje bojowe nad Bałkanami, a w latach 2014-2015 oraz 2016-2017 nad Syrią i Irakiem. W międzyczasie przeszły także modernizację MLU (mid-life upgrade).

Od 2025 belgijskie F-16 będą stopniowo zastępowane przez 34 samoloty wielozadaniowe F-35A Lightning II, zamówione w 2018 roku za równowartość 4,011 mld EUR. W ubiegłym roku pojawiła się informacja o ewentualnym zwiększeniu zamówienia o 14 kolejnych egzemplarzy (Więcej F-35 dla Belgii?, 2020-01-30; Infrastruktura dla belgijskich F-35A, 2019-07-10).