Polska pierwszym użytkownikiem Abramsów w Europie?

14 lipca w koszarach 1. Warszawskiej Brygady Pancernej im. gen. Tadeusza Kościuszki odbyła się konferencja prasowa z udziałem m.in. ministra obrony narodowej Mariusza Błaszczaka, wiceprezesa Rady Ministrów, przewodniczącego Komitetu ds. Bezpieczeństwa Narodowego i Spraw Obronnych Jarosława Kaczyńskiego i Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych (DG RSZ) gen. Jarosława Miki w sprawie zakupu przez Polskę przynajmniej czterech batalionów czołgów M1A2SEPv3 Abrams.

Czołgi podstawowe M1A2SEPv3 Abrams US Army podczas ćwiczeń / Zdjęcie: Sgt. Calab Franklin 3rd Armored Brigade Combat Team, 1st Cavalry Division Domena Publiczna

Dostawy pierwszych wozów rozpoczną się od 2022. Trafią do 1. Warszawskiej Brygady Pancernej (1. BZ) w Warszawie-Wesołej i 19. Lubelskiej Brygady Zmechanizowanej im. gen. dyw. Franciszka Kleeberga (19. BZ) w Lublinie, wchodzących w skład 18. Dywizji Zmechanizowanej. Jarosław Kaczyński mówił o zakupie czterech batalionów, a więc co najmniej 232 czołgów (jeden batalion liczy 58 wozów). Należy uwzględnić także pojazdy przeznaczone do szkolenia (mniej więcej 12 czołgów), więc łączna liczba wozów zbliży się do około 250.

Zakup czołgów oraz towarzyszących im wozów dowodzenia, wozów wsparcia technicznego, wozów ewakuacji medycznej, symulatorów, dużych zapasów amunicji (w tym programowalnej), pakietu szkoleniowego i logistycznego oraz rozbudowa infrastruktury ma pochłonąć 23,3 mld PLN. Środki na ten cel mają pochodzić spoza budżetu Ministerstwa Obrony Narodowej i zgodnie z zapowiedziami nie wpłyną na realizowany Plan Modernizacji Technicznej Sił Zbrojnych RP. Ponadto, w wojskowych zakładach remontowych powstaną warunki do zabezpieczenia eksploatacji czołgów w Wojsku Polskim.

Kolumna czołgów M1A2 Abrams w najnowszej wersji SEPv3 / Zdjęcie: Sgt. Calab Franklin 3rd Armored Brigade Combat Team, 1st Cavalry Division Domena Publiczna

Tego samego dnia minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak poinformował w mediach społecznościowych o wysłaniu do Departamentu Stanu USA zapytania ofertowego (Letter of Request, LoR) w sprawie rzeczonych czołgów (co istotne, nie poinformował, kiedy dokładnie dokument został przesłany). Oznacza to rozpoczęcie procedury zakupowej w ramach programu FMS (Foreign Military Sales). W ciągu najbliższych miesięcy amerykańska Agencja Współpracy Obronnej DSCA (Defense Security Cooperation Agency) powinna opublikować zgodę Departamentu Stanu USA, w której zostanie wyszczególniony wnioskowany pakiet wraz z jego maksymalną, szacowaną wartością (która będzie negocjowana przez MON). Później zostanie podpisana umowa międzyrządowa w formule LOA (Letter of Offer and Acceptance).

Przypomnijmy, że 26 lutego 2021 rzecznik prasowy Inspektoratu Uzbrojenia Ministerstwa Obrony Narodowej (IU MON) mjr Krzysztof Płatek poinformował redakcję MILMAG, że w ramach fazy analityczno-koncepcyjnej programu czołgu nowej generacji Wilk, realizowanej od 2017, ofertę złożyły m.in. amerykańskie wojska lądowe (US Army). Przy czym, jak poinformował rzecznik IU MON, zakup czołgów M1A2SEPv3 nie stanowi realizacji programu Wilk.

Amerykańskie wojska lądowe odebrały pierwsze seryjne M1A2SEPv3 pod koniec maja 2020. Do końca 2021 odbiorą ponad 550 wozów / Zdjęcie: US Army

Jak poinformował redakcję MILMAG 14 lipca 2021 mjr Płatek, koszt zakupu czołgów, pojazdów oraz pakietów ma zamknąć się poniżej 20 mld PLN. Pozostałe środki mają być przeznaczona na budowę nowej infrastruktury. Dodatkowo mjr Płatek na prośbę MILMAGu doprecyzował słowa wicepremiera Kaczyńskiego podając liczbę 250 czołgów, które zostaną zakupione od Amerykanów.

19 lipca 2021 biuro prasowe śląsko-dąbrowskiej Solidarności opublikowało list otwarty do Prezydenta RP Andrzeja Dudy wysłany przez związkowców, podpisany przez szefa śląsko-dąbrowskiej Solidarności Dominika Kolorza, przewodniczącego Regionalnej Sekcji Przemysłu Zbrojeniowego Solidarności Krzysztofa Strzelbickiego, szefa NSZZ Solidarność w Zakładach Mechanicznych Bumar-Łabędy Zdzisława Goliszewskiego oraz przewodniczącego Solidarności w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Urządzeń Mechanicznych OBRUM, Ryszarda Szynkiewicza. Zapowiedź zakupu czołgów została w liście skrytykowana, podkreślając brak zapowiedzi takich kroków, wysoką cenę i negatywny wpływ na polski przemysł obronny, zwłaszcza stawiając pod znakiem zapytania przyszłość obu zakładów pancernych w Gliwicach.

Produkcja M1A2SEPv3 w zakładach montażowych spółki General Dynamics Land Systems (GDLS) Joint Systems Manufacturing Center w Limie, w stanie Ohio / Zdjęcie: GDLS

Demonstrator technologii wariantu M1A2SEPv3 (System Enhanced Package version 3), we wczesnej konfiguracji, został zaprezentowany podczas waszyngtońskiej wystawy sprzętu wojskowego Association of the United States Army (AUSA) Annual Meeting and Exposition, 12-14 października 2015.

Pakiet modernizacyjny SEPv3 charakteryzuje się wprowadzeniem łącza danych ADL (Ammunition Data Link) do przesyłania informacji między zmodernizowanym elektronicznym systemem kierowania ogniem IFCEU (Improved Fire-Control Electronics Unit), a amunicją piątej generacji, w tym przeciwpancernymi pociskami podkalibrowymi M829A4 Advanced Kinetic Energy (AKE APFSDS) oraz amunicją programowalną wielozadaniową M1147 AMP (Advenced Multi-Purpose). Zmodernizowano także termowizyjne systemy obserwacyjne IFLIR (Improved Forward-Looking Infrared to identify a target), a czołg wyposażono w zmodyfikowane, kompaktowe i zdalnie sterowane stanowisko strzeleckie CROWS-LP (Common Remotely Operated Weapon System-Low Profile) z 12,7-mm wielkokalibrowym karabinem maszynowym M2HB Browning.

Na najnowszy wariant produkcyjny czołgów Abrams zdecydowały się dotąd Tajwan i Australia / Zdjęcie: GDLS

Demonstrator technologii czołgu M1A2SEPv3 został zaprezentowany w 2015 roku podczas waszyngtońskiej wystawy sprzętu wojskowego AUSA Annual Meeting and Exposition / Zdjęcie: GDLS

Jeśli chodzi o napęd, zastosowano rozwiązania, w tym rewitalizację wielopaliwowych turbin gazowych Honeywell AGT1500 o mocy 1103 kW ( 1500 KM) do standardu TIGER (Total Integrated Engine Revitalization) z ulepszoną automatyczną skrzynią biegów Allison DDA X-1100-3B i nową pomocniczą jednostką napędową (Auxiliary Power Unit, APU), mające zmniejszyć zużycie paliwa. Zastosowany też moduły Hull Power Distribution Unit (eHPDU)/Common Remote Switching Modules (CRSM) i system monitorowania akumulatorów (BMS). Modyfikacje obejmują również wzmocnienie pancerza (Next Generation Armor Package, NGAP) oraz zastosowanie większych pierścieni ślizgowych wieży.

Załoga ma do dyspozycji nowy system łączności JTRS (Joint Tactical Radio System), modyfikacji uległy instalacje elektryczne, wymieniono również część agregatów i bloków. W ramach prac zwiększono poziom ochrony balistycznej pancerza czołowego kadłuba i wieży oraz przeciwminowej, dzięki systemowi ochrony przed improwizowanymi ładunkami wybuchowymi AN/VLQ-12 CREW Duke V3 (Counter Remote Control Improvised Explosive Device Electronic Warfare V3).

M1A2SEPv3 ma 9,77 m długości z armatą (w tym 7,93 m kadłub), 3,75 m szerokości, 2,44 m wysokości i 0,43 m prześwitu. Masa bojowa wynosi 66,8 t. Załoga liczy czterech żołnierzy (dowódca, kierowca, działonowy i ładowniczy). Głównym uzbrojeniem pozostała 120-mm armata gładkolufowa M256A1 o długości 44 kalibrów (z zapasem 40-42 nabojów) – jest to zmodyfikowana, licencyjna niemiecka armata Rh-120/L44. Sprzężony z nią jest 7,62-mm km M240. Uzbrojenie dodatkowe to jeden-dwa km M240 (łączny zapas amunicji do trzech km to 10,4 tys. szt.) i jeden wspomniany M2HB (z zapasem 900 szt. amunicji) Po obu stronach wieży rozmieszczono po jednym zestawie 6-rurowych wyrzutni granatów dymnych M250.

Pierwsze czołgi podstawowe w wersji M1A2SEPv3 trafiły do US Army w 2020 / Zdjęcie: Sgt. Calab Franklin 3rd Armored Brigade Combat Team, 1st Cavalry Division Domena Publiczna

Głównym uzbrojeniem czołgu jest nadal 120-mm armata gładkolufowa M256A1 o długości 44 kalibrów (z zapasem 40-42 nabojów) – zmodyfikowana niemiecka Rh-120/L44 produkowana na licencji / Zdjęcie: Sgt. Calab Franklin 3rd Armored Brigade Combat Team, 1st Cavalry Division Domena Publiczna

M1A2SEPv3 wyposażono w odbiornik nawigacji GPS i system zarządzania polem walki FBCB2/BFT-2 w nowszej wersji, współpracujący z systemem łączności JTRS (Joint Tactical Radio Systems) opartym na Linuxie. Wóz ma do dyspozycji cyfrowe radiostacje i opcjonalnie telefon do łączności z piechotą.

Czołg osiąga prędkość 67 km/h na drodze utwardzonej i 40 km/h w terenie. Zasięg na drodze M1A2 wynosi 426 km, a w terenie 150-200 km (przy czym dotyczy to turbiny sprzed rewitalizacji, więc faktyczny zasięg SEPv3 jest prawdopodobnie większy). Czołg wyposażono w sześć zbiorników paliwa o łącznej pojemności około 1900 dm³ (możliwość wykorzystania oleju napędowego DF2, nafty lotniczej JP-8/F-34, benzyny).

Pierwsze czołgi w najnowszym istniejącym wariancie, M1A2SEPv3, weszły na wyposażenie jednostek liniowych amerykańskich wojsk lądowych (US Army) pod koniec maja 2020. Jak dotąd zamówiono ponad 550 wozów z dostawami do końca 2021; na rok fiskalny 2022 wnioskowano o 70 kolejnych. Wśród nowych użytkowników eksportowych tego wariantu będą też Tajwan ze 108 egzemplarzami M1A2T (wcześniej oznaczony M1A2X, specjalna wersja SEPv3) oraz Australia z 75 M1A2SEPv3. Polska będzie zatem trzecim użytkownikiem eksportowym i pierwszym w Europie. Warto dodać, że ponad 80 M1A2SEPv3 należących do US Army będzie składowych od 2023/2024 w Powidzu w ramach systemu strategicznych magazynów APS (Army Prepositioned Stock).