24 kwietnia br. Sztokholmski Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem (SIPRI, Stockholm International Peace Research Institute) opublikował raport pt. Trends in World Military Expenditure, 2022 dotyczący światowych wydatków obronnych w 2022 r. Osiągnęły one poziom 2240 mld USD (9,34 biliona zł), w porównaniu do 2113 mld USD w 2021, gdy pierwszy raz w historii przekroczyły poziom 2 bilionów USD. Tymczasem zeszłoroczne wydatki, pierwszego roku pełnoskalowej wojny rosyjsko-ukraińskiej, przekroczyły poziom nienotowany od 1989, gdy upadał komunizm w Europie.
Zdjęcie: US Navy
Zgodnie z omawianym raportem, wydatki na siły zbrojne w Europie odnotowały największy wzrost rok do roku od co najmniej 30 lat, natomiast trzy państwa o największych budżetach obronnych: Stany Zjednoczone, Chiny i Rosja – łącznie przeznaczyły 56% światowych wydatków na te cele (SIPRI: Europejskie państwa NATO zbroją się).
Inwazja na Ukrainę i napięcia w Azji Wschodniej powodują zbrojenia
Światowe wydatki na siły zbrojne wzrosły ósmy rok z rzędu w omawianym okresie. Zdecydowanie największy wzrost wydatków (+13%) odnotowano w Europie i był w dużej mierze spowodowany zwiększeniem nakładów przez Rosję i Ukrainę, toczących ze sobą pełnoskalową wojnę od 24 lutego 222. wydatkami rosyjskimi i ukraińskimi. Jednak pomoc wojskowa dla Ukrainy i obawy o zwiększone zagrożenie ze strony Rosji silnie wpłynęły na decyzje wielu innych państw, podobnie jak napięcia w Azji Wschodniej.
Ciągły wzrost globalnych wydatków wojskowych w ostatnich latach jest znakiem, że żyjemy w coraz bardziej niepewnym świecie – powiedział dr Nan Tian, starszy badacz w programie wydatków wojskowych i produkcji uzbrojenia w SIPRI. Państwa wzmacniają siłę militarną w odpowiedzi na pogarszające się środowisko bezpieczeństwa, którego nie przewidują poprawy w najbliższej przyszłości.
Poziomy wydatków obronnych z zimnej wojny powracają do Europy Środkowej i Zachodniej
Wydatki obronne państw Europy Środkowej i Zachodniej wyniosły w ub. r. 345 mld USD. Taki poziom odnotowano ostatnio w 1989, gdy kończyła się zimna wojna i były o 30% wyższe niż w 2013. Kilka państw znacznie zwiększyło wydatki na wojsko po inwazji Rosji na Ukrainę, podczas gdy inne ogłosiły plany zwiększenia poziomów wydatków w ciągu ostatniej dekady.
Inwazja na Ukrainę miała bezpośredni wpływ na decyzje dotyczące wydatków obronnych w Europie Środkowej i Zachodniej. Obejmowało to wieloletnie plany zwiększenia wydatków kilku rządów – powiedział dr Diego Lopes da Silva, starszy badacz w programie wydatków wojskowych i produkcji uzbrojenia w SIPRI. W rezultacie możemy rozsądnie oczekiwać, że wydatki obronne w Europie Środkowej i Zachodniej będą rosły w nadchodzących latach.
Niektóre z najwyższych wzrostów odnotowano w Finlandii (+36%), na Litwie (+27%), Szwecji (+12%) i w Polsce (+11%).
Polska utrzymała 18. lokatę w światowych wydatkach obronnych, wydając w 2022 na te cele kwotę rzędu 16,6 mld USD, co stanowiło 2,4% PKB (rok wcześniej 1,8%). Wydatki te stanowiły 0,7% światowych wydatków obronnych. Jednocześnie odnotowano wzrost o 95% w latach 2013-2022. W 2023 Polska chce osiągnąć poziom wydatkowania na wojsko na 4% PKB.
Podczas gdy inwazja na Ukrainę na pełną skalę rozpoczęła w lutym 2022 i z pewnością wpłynęła na decyzje dotyczące wydatków wojskowych, to obawy o rosyjską agresję rosły znacznie wcześniej – powiedział Lorenzo Scarazzato, badacz programu wydatków wojskowych i produkcji uzbrojenia w SIPRI. Wiele byłych państw bloku wschodniego ponad dwukrotnie zwiększyło wydatki na wojsko od 2014, Kiedy to Rosja zaanektowała ukraiński Krym (i sztucznie zainicjowała ruch separatystyczny w Donbasie – przyp. red.).
Rosja i Ukraina zwiększają wydatki na siły zbrojne w miarę szalejącej wojny
Rosyjskie wydatki na siły zbrojne wzrosły w 2022 o około 9,2%, do około 86,4 mld USD. Było to 4,1% PKB Rosji w 2022 w porównaniu z 3,7% PKB w 2021.
Dane opublikowane przez Rosję pod koniec 2022 pokazują, że wydatki na obronę narodową, największy element rosyjskich wydatków wojskowych, były już o 34% wyższe, w ujęciu nominalnym, niż w planach budżetowych opracowanych w 2021.
Różnica między rosyjskimi planami budżetowymi a faktycznymi wydatkami wojskowymi w 2022 sugerują, że inwazja na Ukrainę kosztowała Rosję znacznie więcej, niż się spodziewała – powiedziała dr Lucie Béraud-Sudreau, dyrektor programu wydatków wojskowych i produkcji uzbrojenia w SIPRI.
Wydatki obronne Ukrainy osiągnęły 44,0 mld USD w 2022 przy 640-procentowym wzroście w porównaniu z rokiem poprzednim – był to najwyższy roczny wzrost wydatków obronnych przez jakiekolwiek państwo, jaki kiedykolwiek odnotowano w danych SIPRI. W wyniku wzrostu i związanych z wojną szkód dla ukraińskiej gospodarki, obciążenie finansowaniem sił zbrojnych wzrosło z 3,2% PKB w 2021 do aż 34% PKB w 2022.
Wydatki w USA rosną pomimo wysokiej inflacji
Stany Zjednoczone pozostają zdecydowanie i niezmiennie od lat liderem w wydatkach obronnych na świecie. Wydatki na amerykańskie siły zbrojne osiągnęły w ub. r. poziom 877 mld USD, co stanowiło 39% całkowitych światowych wydatków i trzy razy więcej niż kwota wydana przez Chiny, które uplasowały się na drugim miejscu. Wzrost realnych amerykańskim wydatków o 0,7% w 2022 byłby jeszcze większy, gdyby nie najwyższy poziom inflacji od 1981.
Wzrost wydatków obronnych USA w 2022 był w dużej mierze spowodowany bezprecedensowym poziomem finansowym pomocy wojskowej udzielonej Ukrainie – zauważył dr Nan Tian. Biorąc pod uwagę skalę wydatków USA, nawet niewielki wzrost procentowy ma znaczący wpływ na poziom globalnych wydatków obronnych.
Pomoc wojskowa USA dla Ukrainy wyniosła równowartość 19,9 mld USD w 2022. Chociaż była to największa kwota pomocy wojskowej udzielonej jednemu beneficjentowi przez jakikolwiek państwo w dowolnym roku od czasu zimnej wojny, stanowiła ona tylko 2,3% całkowitych wydatków obronnych USA. W 2022 USA przeznaczyły 295 mld USD na operacje wojskowe, 264 mld USD na zamówienia publiczne, badania i rozwój oraz 167 mld USD na wydatki osobowe.
Chiny i Japonia nadal zwiększają wydatki na wojsko
Łączne wydatki wojskowe państw Azji i Oceanii wyniosły 575 mld USD. Było to o 2,7% więcej niż w 2021 i o 45% więcej niż w 2013, kontynuując nieprzerwany trend wzrostowy sięgający co najmniej 1989.
Jak wspomniano, Chiny pozostały drugim co do wielkości państwem pod względem wydatków obronnych, przeznaczając na ten cel około 292 mld USD w ub. r. Było to o 4,2% więcej niż w 2021 i o 63% więcej niż w 2013. Wydatki obronne Pekinu rosną nieprzerwanie od 28 lat.
Wydatki na siły samoobrony Japonii wzrosły o 5,9% między 2021 a 2022, osiągając 46 mld USD, czyli 1,1% PKB. Był to najwyższy poziom japońskich wydatków wojskowych od 1960. Nowa strategia bezpieczeństwa narodowego opublikowana w 2022 określa ambitne plany zwiększenia zdolności wojskowych Japonii w nadchodzącym dziesięcioleciu w odpowiedzi na rosnące zagrożenia ze strony Chin, Korei Północnej i Rosji (Japońskie zbrojenia rakietowe).
Japonia przechodzi głęboką rewolucję w swojej polityce obronnej – powiedział Xiao Liang, badacz w programie wydatków wojskowych i produkcji uzbrojenia w SIPRI. Powojenne ograniczenia, jakie Japonia nałożyła na wydatki obronne i zdolności wojskowe, wydają się rozluźniać.
Inne znaczące zmiany:
- Rzeczywisty wzrost światowych wydatków na siły zbrojne w 2022 został spowolniony przez skutki inflacji, która w wielu krajach wzrosła do poziomów niespotykanych od dziesięcioleci. W wartościach nominalnych (tj. w cenach bieżących bez dostosowania się do inflacji) globalna suma wzrosła o 6,5%.
- Indie: wydatki na siły zbrojne w wysokości 81,4 mld USD były czwartym najwyższym poziomem na świecie. Było to o 6% więcej niż w 2021.
- W 2022 wydatki w Arabii Saudyjskiej (5. miejsce) wzrosły o 16, osiągając około 75 mld USD, co stanowi pierwszy wzrost wydatków tego państwa od 2018.
- Nigeria: wydatki na wojsko spadły o 38% do 3,1 mld USD, po 56-procentowym wzroście wydatków w 2021.
- Wydatki na wojsko w państwach członkowskich NATO w 2022 wyniosły 1232 mld USD, czyli o 0,9% więcej niż w 2021. Najwyższe wydatki w Europie Środkowej i Zachodniej odnotowała Wielka Brytania na poziomie 68,5 mld USD, z czego około 2,5 mld USD (3,6%) stanowiła finansowa pomoc wojskowa dla Ukrainy.
- W 2022 tureckie wydatki obronne spadły trzeci rok z rzędu, osiągając 10,6 mld USD – spadek o 26% w porównaniu z 2021.
- Etiopia: wydatki na wojsko wzrosły o 88% w 2022, osiągając 1 mld USD. Wzrost ten zbiegł się z ponowną ofensywą rządową przeciwko Tigrajskiemu Ludowemu Frontowi Wyzwolenia (TPLF) na północy kraju.
Komentarze
Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.