Reforma systemu zamówień Bundeswehry

Na początku kwietnia w życie weszła ustawa federalna reformująca niemiecki system zakupów dla sił zbrojnych (Bundeswehr).

Prawo o nazwie Gesetz zur beschleunigten Beschaffung im Bereich der Verteidigung und Sicherheit und zur Optimierung der Vergabestatistik (pol. Ustawa o przyspieszonych zamówieniach w sektorze obrony i bezpieczeństwa oraz optymalizacji statystyk zamówień) przyspieszy procedury zakupowe i lepiej zabezpieczy interes podmiotów krajowych.

Projekt ustawy został opracowany wspólnie przez Federalne Ministerstwo Obrony z Gospodarki i Energii oraz uzgodniony pomiędzy koalicjantami: Unią Chrześcijańsko-Demokratyczną (CDU) i Unią Chrześcijańsko-Społeczną (CSU) z Socjaldemokratyczną Partią Niemiec (SPD) w październiku 2019. Dokument przewidywał także utworzenie centralnego rejestru wszystkich umów z dziedzin obrony i bezpieczeństwa. Izby niższa (Bundestag) i wyższa (Bundesrat) niemieckiego parlamentu przegłosowały ustawę na początku 2020. Dokument, opublikowany w Federalnym Dzienniku Ustaw, wszedł w życie wraz z 1 kwietnia 2020.

Nowe prawo zezwala Urzędowi do spraw zakupów obronnych Bundeswehry BAAINBw (Bundesamt für Ausrüstung, Informationstechnik und Nutzung der Bundeswehr) na uproszczenie procedur zakupowych, zwłaszcza w zakresie kluczowych technologii wojskowych, które będą odtąd chronione klauzulą przepisów o Podstawowym Interesie Bezpieczeństwa Państwa (Wesentliche Nationale Sicherheitsinteressen). W praktyce oznacza to, że dostawcy niemieccy będą preferowani w postępowaniach na określone typy wyposażenia wojskowego. Omijane będzie w ten sposób, wymagane przez Unię Europejską, prawo o konkurencyjności.

Co ciekawe, Niemcy nie są pierwsi. Takie rozwiązania funkcjonują już w kilku państwach Wspólnoty. Poza tym, już wcześniej, niektóre zakupy mogły być realizowane z ominięciem procedur, ale teraz ich zakres został znacząco rozszerzony. Przykładowo będzie możliwe przeprowadzenie szybkiego zakupu wyposażenia niezbędnego podczas trwających misji poza granicami kraju w ramach zobowiązań międzynarodowych Niemiec np. wobec NATO, misjach pokojowych pod auspicjami ONZ i UE, przeciwdziałania skutkom katastrof naturalnych czy zagrożeniu terrorystycznemu.

Jako kluczowe technologie, które będą chronione klauzulą PIBP można wskazać budowę okrętów, pojazdów opancerzonych, rozwijanie technologii informacyjnych, sztucznej inteligencji czy też inicjatyw związanych z cyberbezpieczeństwem i środkami walki radioelektronicznej. Rząd federalny ponownie zdefiniował spektrum kluczowych technologii w połowie lutego 2020.

Analiza
Reforma systemu zamówień Bundeswehry jest potwierdzeniem tendencji największych państw Unii Europejskiej do zwiększania ochrony interesu narodowego i wzmacniania przemysłu krajowego. Ten trend prawdopodobnie nasili się w okresie spodziewanego spowolnienia gospodarczego, będacego skutkiem pandemii COVID-19.

Co ciekawe, powyższe zapisy stawiają w nowym świetle niedawny wybór oferty niderlandzkiej spółki Damen Schelde Naval Shipbuilding, która wraz z niemiecką Blohm+Voss ma dostarczyć cztery wielozadaniowe okręty bojowych MKS 180 (Mehrzweckkampfschiff 180). Wynik tego postepowania został zresztą zaskarżony przez niemiecką konkurencję (Damen dostarczy niszczyciele MKS 180, 2020-01-14).

Nie jest też do końca jasne, jak nowe prawo wpłynie na ewentualny zakup amerykańskich samolotów wielozadaniowych F/A 18E/F Super Hornet i walki radioelektronicznej EA-18G Growler czy wybór śmigłowców uderzeniowych AH-64E Apache Guardian. Wszystko będzie zależeć od interpretacji nowych zapisów prawa, choć należy brać pod uwagę fakt, że nie zawsze niemiecki przemysł będzie zdolny do samodzielnego dostarczenia odpowiednich technologii. W tym wypadku kluczowe jest zapewnienie możliwości przenoszenia bomb jądrowych B61 oraz podniesienie gotowości operacyjnej floty niemieckich śmigłowców śmigłowców szturmowych (Niemcy zainteresowane AH-64E, 2020-03-28; Dwóch następców niemieckich Tornado, 2020-03-27).

Przykładami braku potencjału technicznego i finansowego umożliwiającego  udźwignięcie skomplikowanych programów modernizacyjnych są realizowane międzynarodowo projekty budowy czołgu nowej generacji MGCS  (Main Ground Combat System), oraz samolotu wielozadaniowego 6. generacji FCAS (Future Combat Air System) wraz z systemami wsparcia (Postępy w programie czołgu MGCS, 2020-03-19; Postępy w programie FCAS, 2020-02-14).