W piątek, 6 czerwca 2025, Dowództwo Zamówień US Army (Army Contracting Command, ACC) z Redstone Arsenal z Alabamy, w imieniu Departamentu Obrony USA, podpisało umowę ramową o wartości 1 735 721 252 USD (6,53 mld zł) z Lockheed Martin Missile and Fire Control z Orlando na Florydzie (część Lockheed Martin) na dostawy systemu optoelektronicznego o wyższej rozdzielczości i dokładności M-TADS/PNVS Arrowhead do śmigłowców szturmowych AH-64E Apache Guardian.
Zdjęcie: Boevaya mashina via Wikimedia Commons (CC-BY-SA 3.0)
Miejsce realizacji prac i finansowanie będą ustalane dla każdej umowy wykonawczej, a szacowana data zakończenia obowiązywania umowy ramowej to 1 grudnia 2027.
Arrowhead składa się z dwóch podstawowych komponentów: zmodernizowanego systemu obserwacji AN/AAR-11 PNVS (Pilot Night Vision Sensor) dla pilota, umożliwiającego nawigację w nocy i przy słabej widoczności oraz zmodernizowanego systemu wskazywania celów AN/ASQ-170 M-TADS (Modernised Target Acquisition i Designation System) z celownikiem dzienno-nocnym i laserowym wskaźnikiem celów oraz kolorową kamerą dzienną o zwiększonej rozdzielczości wyposażoną w obiektyw o zmiennej ogniskowej.
Jest to druga generacja systemu TADS/PNVS wprowadzonego na wyposażenie AH-64 w 1983. Prace nad M-TADS/PNVS Arrowhead rozpoczęto w lipcu 2001, a produkcja rozpoczęła się w listopadzie 2003. Dostawy rozpoczęto w maju 2005, a już miesiąc później zintegrowano z Apache.
Arrowhead wykorzystuje drugiej generacji czujniki w podczerwieni (FLIR) o długiej fali, oferujące trzy pola widzenia (FOV). Zawiera kamerę telewizyjną CCD (charge-coupled device) do obserwacji w świetle dziennym oraz kamerę termowizyjną do pracy w nocy. Sensor VNsight uzupełnia standardowy FLIR, umożliwiając widzenie w słabym świetle, np. laserów, znaczników czy smug amunicji.
M-TADS może obracać się o ±120° w azymucie i od +30° do -80° w elewacji, niezależnie od PNVS, który z kolei obraca się o ±90° w azymucie i od +20° do -45° w elewacji, z prędkością ruchu do 120° na sekundę, co pozwala na precyzyjne śledzenie ruchów głowy pilota. Zobrazowania z M-TADS i PNVS są wyświetlane na optycznych celownikach hełmowych (HMD), co pozwala załodze kierować systemem poprzez ruchy głowy, zwiększając świadomość sytuacyjną.
Najnowsza aktualizacja M-DSA (Modernized Day Sensor Assembly) obejmuje zmodernizowaną wieżyczkę M-TADS z ulepszonym dalmierzem laserowym, kamerą TV oraz śledzeniem punktów laserowych. Poprawia wydajność, rozwiązuje problemy z przestarzałymi komponentami (niektóre pochodziły z lat 1970.) i zwiększa kompatybilność z nowoczesnym uzbrojeniem.
System Arrowhead podwaja zasięg optyczny i niezawodność w porównaniu do oryginalnego TADS/PNVS. Modułowa konstrukcja (quick-access modules) zmniejsza koszty konserwacji, szacunkowo oszczędzając blisko 1 mld USD przez 20 lat eksploatacji.
Warto dodać, że 15 października 2024 spółka Lockheed Martin otrzymała zlecenie na opracowanie 3. generacji systemu ostrzegania o opromieniowaniu radarem AN/APR-48B MRFI (Modernized Radar Frequency Interferometer).
Jeśli chodzi o śmigłowce Boeing AH-64E Apache Guardian to obecnie trwa produkcja 29 wiropłatów dla Australii, 96 dla Polski, 43 do Egiptu czy Indii (6 śmigłowców Wojsk Lądowych z opcją na 6 kolejnych i 22 dla Wojsk Lotniczych z opcją na 8 kolejnych), a niedawno rozpoczęły się dostawy 6 z 24 do Maroka (z opcją na 12 kolejnych). Zgodnie z informacją Boeinga z 14 stycznia br., w roku ubiegłym dostarczono 16 nowo wyprodukowanych śmigłowców Apache Guardian oraz 34 przebudowane z wariantu AH-64D (dla porównania – w 2023 było to 20 egzemplarzy).
Boeing tymczasem modernizuje model E do wersji 6.5, która będzie zawierała zaktualizowane oprogramowanie, oraz integruje nowy silnik turbowałowy General Electric T901-GE-900 (oznaczenie producenta: GE3000), który będzie następcą serii T700-701C w ramach programu ITEP (Improved Turbine Engine Program).
AKTUALIZACJA
16 czerwca 2025. Oddział Missiles and Fire Control (MFC) firmy Lockheed Martin otrzymał kontrakt od rządu USA na produkcję systemów 4. Generacji Target Acquisition Designation Sight/Pilot Night Vision Sensor (Gen 4 TADS/PNVS).Kontrakt ten wspiera niedawne porozumienie z Foreign Military Sales (FMS) dotyczące pozyskania przez Polskę śmigłowców szturmowych AH-64E Apache. To zamówienie oznacza, że po raz pierwszy jednostka CSEU (Common Sensor Electronic Unit) iGeneration 2 Turret (Gen 2 Turret) zostaną dostarczone jako elementy bazowe dla czujników AH-64E.
System Gen 4 TADS/PNVS, w tym CSEU i Gen 2 Turret, zapewnia pilotom dalekosiężne i precyzyjne możliwości pilotażu w misjach prowadzonych w dzień i w nocy oraz przy niesprzyjającej pogodzie. Ten system czujników umożliwi śmigłowcom Apache pozostanie w bezpiecznej odległości od celu, jednocześnie skutecznie je atakując.
Jesteśmy dumni, że możemy wspierać działania modernizacyjne Polski poprzez dostarczenie sprawdzonych w walce systemów TADS/PNVS do nowych śmigłowców AH-64E Apache — powiedział Tom Eldredge, Director of Rotary Wing Sensors at Lockheed Martin Missiles and Fire Control.
Ponadto Lockheed Martin nawiąże współpracę z Polską w celu utworzenia Special Repair Activity (SRA) dla TADS/PNVS w WZL-1 w Łodzi, zwiększając polską bazę przemysłową. Dzięki SRA Polska będzie mogła prowadzić obsługę nowych czujników śmigłowców Apache.
SRA będzie wspierać lokalną obsługę i naprawę znacznej części systemu Gen 4TADS/PNVS nadających się do naprawy — powiedział Eldredge. Dzięki tej możliwości Siły Powietrzne będą mogły szybko wykonać wszelkie wymagane prace konserwacyjne i utrzymać śmigłowce Apache w stanie operacyjnym.
Kontrakt dotyczący tych zaawansowanych systemów podkreśla zaangażowanie firmy Lockheed Martin w dostarczanie najnowocześniejszych rozwiązań sojusznikom na arenie międzynarodowej. To gwarantuje, że ich siły zbrojne będą przygotowane do stawiania czoła zagrożeniom i pokonywania ich w dzisiejszym złożonym środowisku operacyjnym.