W czwartek, 17 lipca 2025, brazylijska spółka Embraer (Empresa Brasileira de Aeronáutica) poinformowała o dostawie trzeciego średniego odrzutowego samolotu transportowego KC-390 Millenium (z 6 egzemplarzy zamówionych z opcją na 10 kolejnych) oraz oblocie pierwszego lekkiego szturmowego A-29N Super Tucano (z 12 zamówionych) dla wojsk lotniczych Portugalii (Força Aérea Portuguesa, FAP).
Z okazji rozpoczęcia kampanii testów w locie A-29N Super Tucano, oba samoloty wykonały historyczny lot razem.
Obserwowanie stałego i szybkiego postępu obu programów daje nam poczucie spełnienia i ogromną satysfakcję, co pozwala nam realizować wizję posiadania bardziej nowoczesnych, sprawnych i interoperacyjnych Sił Powietrznych. Dostawa trzeciego KC-390 zwiększy nasze zdolności operacyjne i jednocześnie utrwali doświadczenie w zakresie tego samolotu, dążąc do osiągnięcia pełnej gotowości operacyjnej i wyznaczenia nowych granic w użytkowaniu tej platformy. Rozpoczęcie kampanii testów w locie A-29N pokazuje, że jesteśmy na dobrej drodze do uzyskania wyjątkowej platformy, o konfiguracji idealnej dla Sił Powietrznych Portugalii, która potwierdzi swoje możliwości w zaawansowanym szkoleniu i użytkowaniu operacyjnym – powiedział generał dywizji João Nogueira, dyrektor programu KC-390 Sił Powietrznych Portugalii.
Jesteśmy niezmiernie dumni, że możemy znacząco przyczynić się do zwiększenia możliwości operacyjnych FAP dzięki samolotom KC-390 i A-29N. Ta dostawa i wspólny lot to ważne kamienie milowe, które odzwierciedlają nasze zaangażowanie we wspieranie obronności Portugalii za pomocą efektywnych i innowacyjnych rozwiązań, zawsze opartych na naszym silnym, długoterminowym partnerstwie – powiedział Bosco da Costa Junior, prezes i dyrektor generalny Embraer Defense & Security.
KC-390 Millenium
Przypomnijmy, że pierwotnie, 11 lipca 2019, Ministerstwo Obrony Portugalii zamówiło 5 z opcją na 1 dodatkowy samolot KC-390 Millenium, z dostawami w latach 2023-2027. Pakiet obejmował również symulator treningowy oraz wsparcie logistyczne przez okres 12 lat i został wyceniony na 827 mln EUR (wówczas 3,53 mld zł).
Pierwszy został dostarczony 16 października 2023, a formalnie przyjęty do służby trzy dni później w 11. Bazie Lotniczej w Beja w ramach nowej 506. Eskadry Rinocerontes. Drugi egzemplarz dostarczono w październiku 2024. 16 czerwca br. podczas wystawy Paris Air Show, zakontraktowano dodatkowy samolot i podpisano kolejny aneks rozszerzający możliwość zamówienia kolejnych 10 samolotów w przyszłości.
3 lutego br., spółka Embraer świętowała 10-lecie od oblotu prototypu samolotu C-390 Millenium. Oprócz Portugalii, od tamtej pory, zamówienia uzyskano z Brazylii (zakontraktowano 19 egz., zamiast pierwotnie 27), Królestwa Niderlandów (5 egz.), Austrii (4 egz.), Szwecji (4 egz.), Węgier (2 egz.), Republiki Korei (3 egz.), Czech (2 egz.) i nieujawnionego odbiorcy (2 egz.; Maroko?). Dodatkowo po 3 samoloty zostaną zamówione Słowację i Litwę – podpisanie umów jeszcze nie nastąpiło. Obecnie są one promowane na rynku saudyjskim i szeroko pojętym azjatyckim oraz w indyjskim programie MTA (Medium Transport Aircraft). Są też oferowane w Polsce w programie Drop.
C-390 może przenosić większy ładunek w porównaniu do innych średniej wielkości wojskowych samolotów transportowych i lata szybciej i dalej, będąc zdolnym do wykonywania szerokiego zakresu misji, takich jak transport i zrzucanie ładunków i żołnierzy, ewakuacja medyczna, poszukiwania i ratownictwo, tankowanie w powietrzu zarówno jako tankowiec, jak i odbiornik, misje przeciwpożarowe i humanitarne, operowanie na tymczasowych lub nieutwardzonych pasach startowych, takich jak ubita ziemia, gleba i żwir.
Samolot ma 33,5 m długości, 33,9 m rozpiętości skrzydeł i 11,4 m wysokości. Maksymalna masa startowa to 87 t, z czego udźwig wynosi 26 t. Wymiary ładowni to 18,5 x 3,0 x 3,4 m. Zasięg przy 23-tonowym ładunku wynosi 2815 km. Napędzany dwoma silnikami turbowentylatorowymi IAE V2500-E5 o ciągu 139,4 kN każdy, rozwija prędkość przelotową 870 km/h i osiąga pułap 11 000 m.
A-29N Super Tucano
Z kolei 16 grudnia 2024 Portugalia podpisała umowę na zakup 12 lekkich, turbośmigłowych samolotów szturmowych A-29N Super Tucano wraz z symulatorem lotu oraz towarami i usługami wsparcia logistycznego. Zakup za równowartość około 200 mln EUR (852,9 mln zł) został zatwierdzony 12 grudnia przez Radę Ministrów Portugali.
27 listopada 2023 Ministerstwo Obrony Portugalii zaprezentowało założenia dokumentu planistycznego dotyczącego transformacji wojsk lotniczych (Força Aérea Portuguesa) o nazwie Air Force 5.3. W ramach tego planu, ogłoszono pozyskanie samolotów wielozadaniowych nowej generacji (wybrano F-35A Lightning II, wokół których ostatnio wybuchły kontrowersje), bezzałogowych statków latających oraz lekkich samolotów szturmowych.
Portugalia wybrała ujawniony podczas wystawy LAAD Defence & Security 2023 w Rio de Janeiro, samolot A-29N Super Tucano w konfiguracji przeznaczonej dla europejskich państw członkowskich NATO. Dotychczas wariant bazowy powstawał we współpracy z amerykańską spółką Sierra Nevada (51% struktury płatowca) i jest oferowany poprzez rządową procedurę sprzedaży zagranicznej FMS (Foreign Military Sales), a wśród potencjalnych odbiorców wymieniano wówczas Królestwo Niderlandów, Szwecję i właśnie Portugalię.
Konfiguracja A-29N ma obejmować modyfikacje wyposażenia pokładowego, w tym nowe systemy wymiany informacji, a także certyfikację na wykonywanie lotów przez jednego pilota. Dzięki temu będzie mógł być wykorzystywany do współpracy z wysuniętymi nawigatorami naprowadzania lotnictwa JTAC (Joint Terminal Attack Controller). Symulator lotu również zostanie zmodernizowany do najbardziej wymagających światowych standardów, w tym rzeczywistości wirtualnej, rozszerzonej i mieszanej.
Zamówienia na wariant bazowy, czyli A-29 Super Tucano, przekraczają 290 egzemplarzy, które wylatały ponad 600 000 godzin lotu, z czego 60 000 w działaniach bojowych. Poza Portugalią, wśród użytkowników są lub będą na ten moment 22 państwa, w tym te ujawnione: Afganistan, Angola, Brazylia, Burkina Faso, Chile, Dominikana, Ekwador, Ghana, Honduras, Indonezja, Kolumbia, Liban, Filipiny, Mali, Mauretania, Nigeria, Senegal, USA, a ostatnio także Urugwaj, Paragwaj i Panama. W przeszłości samolotami tymi była zainteresowana Ukraina.
NEWS | Embraer and Portuguese Air Force (@fap_pt ) celebrate major milestones with delivery of third KC-390 and maiden flight of the A-29N, including a historic joint flight of both aircraft. Read full news: https://t.co/MGeX08iZx7 pic.twitter.com/rwevSebtHd
— Embraer (@embraer) July 17, 2025