W niedzielę, 14 stycznia, nad Morzem Azowskim został zestrzelony rosyjski samolot wczesnego ostrzegania i dowodzenia Berijew A-50U Titan-U (w kodzie NATO: Mainstay), klasy AEW&C (Airborne Early Warning and Control), a uszkodzeń doznał samolot dowodzenia Iljuszyn Ił-22M-11 Zebra (w kodzie NATO: Coot). Tak twierdzi Jurij Misiagin, wiceprzewodniczący Komisji Bezpieczeństwa Narodowego, Obrony i Wywiadu Rady Najwyższej Ukrainy oraz ukraińskie media: jako pierwszy poinformował o tym portal RBC-Ukraina. Później zdarzenia potwierdził szef ukraińskiego Głównego Zarządu Wywiadu gen. Kyryło Budanow.
Berijew A-50U Titan-U / Zdjęcie: Witalij. W. Kuźmin
Chronologicznie jako pierwszy około godz. 21.00 czasu lokalnego miał zostać ostrzelany samolot dowodzenia Ił-22M-11 Zebra o nr rejestracyjnym RF-75106, który wykonywał rutynowy lot patrolowy w rejonie wsi Striłkowe w rejonie heniczeskim okupowanej części obwodu chersońskiego. Po trafieniu załoga miała skierować samolot na lotnisko Anapa w rosyjskim Kraju Krasnodarskim, w celu awaryjnego lądowania. Załoga miała zgłosić pomoc karetki pogotowia, co oznaczałoby rannego/rannych na pokładzie oraz lotniskowej straży pożarnej. Poniżej nagranie zgłoszenia przez radio, które wyciekło do sieci:
A few hours ago, someone apparently attacked two Russian aircraft over the Azov Sea: A-50 early warning and control and Il22-M command and control aircraft. The former is claimed to now be scuba diving, while the latter, well… the following audio recording emerged which… pic.twitter.com/SJScgH6doo
— WarTranslated (Dmitri) (@wartranslated) January 14, 2024
Niedługo po trafieniu Zebry, około godz. 21.10-21.15 miało dojść do skutecznego zestrzelenia samolotu wczesnego ostrzegania i dowodzenia A-50U Titan-U o nr rejestracyjnym RF-50601 (Czerwony 50). Samolot miał zniknąć z radarów i przestał odpowiadać na wezwania radiowe. Następnie pilot rosyjskiego samolotu wielozadaniowego Su-30SM, który miał również znajdować się w powietrzu, zgłosił upadek niezidentyfikowanego statku powietrznego i wykrył pożar w rejonie Berdianska, w okupowanej części obwodu zaporoskiego.
Ił-22M-11 Zebra / Zdjęcie: rosyjski Internet
O ile Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej nie skomentowało doniesień strony ukraińskiej, to rosyjski blogerzy militarni na Telegramie dobrze poinformowani w kwestiach trwającej wojny z Ukrainą potwierdzili straty cennych zasobów Sił Powietrzno-Kosmicznych (WKS). Boris Rożin znany jako Colonelcassad potwierdził ze swoich źródeł awaryjne lądowanie w bazie Anapa. Z kolei kanał Military Informant zdarzenia z oboma samolotami WKS.
Pod znakiem zapytanie pozostaje czym zostały oba samoloty ostrzelane. Mogły to być ukraińskie zestawy obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej dalekiego zasięgu MIM-104 Patriot, choć nie można też wykluczyć bratobójczego ognia własnej obrony powietrznej, co już miało miejsce niejednokrotnie. Tym niemniej utrata co najmniej jednego samolotu dowodzenia to potężny cios w zdolności rozpoznania, zwiadu i kontroli rosyjskich sił inwazyjnych w Ukrainie.
Przypomnijmy, że 26 lutego 2023 inny samolot rodziny A-50U został uszkodzony podczas postoju przez sabotażystów w białoruskiej bazie lotniczej Maczuliszczy w obwodzie mińskim. Samolot został trafiony dwoma bezzałogowcami w samobójczym ataku, ale później zdołał wystartować i wrócić do Rosji w celu podjęcia prac naprawczych (Białoruś: Rosyjski samolot A-50 uszkodzony przez sabotażystów).
Wojska Powietrzno-Kosmiczne Federacji Rosyjskiej (WKS) dysponowały niewielką flotą, bo liczącą 15 egzemplarzy samolotów rodziny A-50, tym 6 zmodernizowanych A-50M Szmiel-2 z radarem typu E-821 Szmiel R i 9 ulepszonych A-50U z radarem typu E-821 Szmiel RM (w ramach programu Titan-U), zbudowanych na bazie samolotu transportowego Ił-76MD.
Wszystkie są przypisane Grupie Lotniczej Samolotów Dalekiego Rozpoznania Radiolokacyjnego w składzie 610. Centrum Przygotowania Bojowego i Przeszkalania Personelu Latającego, które podlega 4. Państwowemu Centrum Szkolenia Personelu Lotniczego i Badań Wojskowych, w bazie lotniczej Iwanowo, leżącej na północ od Moskwy.
Obecnie jest realizowany program wdrożenia następcy Premier 476 o nazwie A-100 Premier na bazie Ił-76MD-90A (Ił-476) z nowym radarem z anteną z aktywnym skanowaniem elektronicznym Premier (AESA), którego pierwszy docelowy prototyp oblatano 18 listopada 2017. Wcześniej radar testowano na latającym laboratorium na bazie starszego Ił-76MD, czyli A-100LŁ (Letajuszczaja Łaboratorija). W lutym 2022 informowano, że z powodu zachodnich sankcji program Premier 476 będzie opóźniony. Radary Szmiel, jak i Premier zostały opracowane przez koncern radioelektroniczny Wega z Moskwy, wchodzący w skład państwowego Rostiechu (Zrobotyzowana linia produkcyjna Ił-76MD-90A).
Z kolei Ił-22M-11 Zebra wywodzi się z rodziny samolotów Ił-18/20/22, reprezentujących samoloty specjalnego przeznaczenia: rozpoznawcze, zwiadowcze, dowodzenia, walki radioelektronicznej czy przekaźników radiowych. W wariancie Zebra zbudowano na początku lat 1980. dwadzieścia jeden egzemplarzy, z których kilka przeszło modernizację po 2010.
Nie są to pierwsze uszkodzenia/straty tych samolotów podczas trwającej wojny. 3 kwietnia 2022 ukraiński zestaw przeciwlotniczy 9K37 Buk poraził niezidentyfikowany wariant Ił-22 nad południową częścią frontu, ale załodze udało się awaryjnie wylądować w Rostowie nad Donem, pomimo pożaru na pokładzie. 24 czerwca 2023 podczas buntu Grupy Wagnera i pochodu na Moskwę, najemnicy Jewgienija Prigożyna zestrzelili Ił-22M-11 o nr rejestracyjnym RA-75917, który rozbił się w pobliżu wsi Kantiemirowka w obwodzie woroneskim. Zginęła cała 8-osobowa załoga (Grupa Wagnera wystąpiła przeciwko Putinowi).
Komentarze
Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.