W poniedziałek, 21 lipca 2025, amerykański dziennik The Wall Street Journal, powołując się na dwa źródła zaznajomione z tematem, jako pierwszy poinformował, że już na początku tego tygodnia Turcja ma ogłosić wstępne porozumienie dotyczące zakupu samolotów wielozadaniowych Eurofighter Typhoon.
Zdjęcie: Royal Air Force
Kontrakt – który analitycy szacują na około 5,6 miliarda USD (20,37 mld zł) – dotyczyłby maksymalnie 40 samolotów, choć dokładna liczba i konfiguracja samolotów są nadal przedmiotem rozmów z Turcją. Rozmowy między rządami Turcji a Wielkiej Brytanii są już zaawansowane, a tzw. wstępne porozumienie (priniciple agreement) – określająca podstawy kontraktu – może zostać ogłoszona na 17. międzynarodowych targach przemysłu obronnego IDEF 2025 (International Defence Industry Fair) w Stambule, które zaplanowano na 22-27 lipca.
Co ciekawe, jeszcze 17 kwietnia br. niemiecki dziennik Handelsblatt, powołując się na źródła zaznajomione ze sprawą, informował, że desygnowany na kanclerza Niemiec Friedrich Merz jest za cofnięciem zgody swojego poprzednika Olafa Scholza z listopada 2024 dotyczącej sprzedaży samolotów, ale na początku lipca pojawiły się sygnały o zmianie stanowiska, a 17 lipca podczas konferencji prasowej w Londynie deklaracja o odblokowaniu sprzedaży padła z ust kanclerza.
Stronami rozmów z Turcją jest wprawdzie Wielka Brytania i Hiszpania, ale eksport samolotów wymaga zgód wszystkich państw-producentów programu Eurofighter, czyli także Niemiec i Włoch. A z dwójki jedynie Berlin wyrażał obiekcje co do umowy.
Ankara jest zainteresowana europejskimi samolotami od 2023, ale złożyła formalny wniosek o zakup złożyła w styczniu 2025, a w marcu Wielka Brytania, reprezentowana przez spółkę BAE Systems, przedstawiła oficjalną ofertę sprzedaży. Oferta miała dotyczyć sprzedaży 20 używanych Typhoonów Tranche 1 z Wielkiej Brytanii, a następnie 20 nowych Tranche 4, z dostawami począwszy od 2026 tych pierwszych i pełną zdolnością operacyjną do 2030. Co ciekawe, sprzedaży samolotów do Turcji przeciwna miała też być skonfliktowana z nią Grecja (Niemcy chciały pisemne zapewnienie, że Typhoony nie będą używane do naruszania przestrzeni powietrznej Grecji, co Turcja odrzuciła jako nieakceptowalne).
Warto nadmienić, że 26 listopada 2024 Turcja informowała o wysłaniu do USA nowego zapytania ofertowego (Letter of Offer, LoA) na zakup samolotów wielozadaniowych Lockheed Martin F-35 Lightning II, czyli de facto powrotu do programu. Wcześniej, 22 września 2024, grecki dziennik Kathimerini informował, powołując się na własne ekskluzywne źródła, że w lipcu Stany Zjednoczone miały złożyć Turcji oficjalną propozycję, że jeśli wycofa z eksploatacji i przekaże im baterie systemu obrony powietrznej S-400 Triumf, Ankara będzie mogła powrócić do programu samolotów wielozadaniowych F-35 Lightning II – z którego została wykluczona właśnie z powodu zakupu rosyjskiego systemu. Administracja Donalda Trumpa niedawno podtrzymała propozycję, po rozmowie z prezydentem Turcji w pierwszej połowie marca. Na dzień dzisiejszy oficjalnej decyzji jednak nadal nie ma.
Wcześniej, zgodnie ze słowami ministra obrony Turcji Yaşara Gülera, została zawarta umowa na zakup 40 fabrycznie nowych F-16C/D Block 70 (pochodzących z pakietu z 26 stycznia 2024). Poza tym Turcja modernizuje nawet do 150 F-16C/D Block 30/40 w ramach programu ÖZGÜR, a w przyszłości zamierza wprowadzić do służby samolot nowej generacji TF Kaan (którymi zainteresowane są też Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Indonezja). Typhoony są rozważane jako rozwiązanie pomostowe.
Program Eurofighter Typhoon notuje w ostatnich miesiącach kolejne sukcesy. 20 grudnia ub. r. Hiszpania zamówiła 25 samolotów w ramach programu Halcón 2, które dołączą do wcześniej zamówionych 20 egzemplarzy w ramach Halcón, a 4 grudnia Katar zamówił kolejne 12 samolotów we wspominanej spółce BAE Systems, które dołączą one do 24 wcześniej zamówionych.
Wcześniej, zakup nowych samolotów ogłosiły Włochy (24 egzemplarze) i Niemcy (20 egzemplarzy), a pozyskanie używanych egzemplarzy negocjuje z kolei Ukraina. Według doniesień prasowych na 2024 Berlin zgodził się sprzedaż 48 kolejnych do Arabii Saudyjskiej (choć teraz ma być zainteresowania F-35 i wspomnianymi TF Kaan). Poza tym, wcześniej Typhoony trafiły do eksport do Austrii, Kuwejtu i Omanu. Wielka Brytania jeszcze nie podjęła decyzji o zastąpieniu swoich najstarszych Typhoonów nowymi.
Zgodnie z najnowszymi doniesieniami, po umowie z Turcją, konsorcjum Eurofighter będzie musiało zwiększyć produkcję roczną samolotów do 30 egzemplarzy.