Portugalia wybrała F-35A jako następcę F-16

W środę, 29 listopada, szef sztabu wojsk lotniczych Portugalii (Chefe do Estado-Maior da Força Aérea, CEMFA) gen. pil. João Cartaxo Alves ogłosił, że następcami 20 samolotów wielozadaniowych Lockheed Martin F-16AM/BM będą F-35A Lightning II. Taką rekomendację przedstawiono tamtejszemu Ministerstwu Obrony w ramach szerszego programu Air Force 5.3.

Zdjęcie: Staff Sgt. Joely Santiago, USAF

Decyzję o wyborze preferowanej platformy poprzedziła prezentacja, w poniedziałek 27 listopada, dokumentu planistycznego dotyczącego transformacji wojsk lotniczych (Força Aérea Portuguesa) o nazwie Air Force 5.3. W ramach tego planu, ogłoszono pozyskanie samolotów wielozadaniowych nowej generacji, bezzałogowych statków latających oraz lekkich samolotów szturmowych.

Ministerstwo Obrony Portugalii wraz z Força Aérea Portuguesa rozpoczęły w ostatnich latach dyskusje na temat zastąpienia samolotów F-16AM/BM platformą bojową piątej generacji. Jako szacowaną datę wprowadzenia nowego samolotu bojowego do służby wskazano 2030, kiedy okres eksploatacji obecnej floty dobiegnie końca.

Uchwalona 17 czerwca 2019 ustawa o planowaniu wojskowym określa, że pierwsze środki na zakup nowych samolotów powinny być alokowane najpóźniej od 2027, przy czym prezydent Portugalii Marcelo Rebelo de Sousa alarmował rząd o konieczności wcześniejszego zaplanowania finansowania.

W październiku 2020 Força Aérea Portuguesa ogłosiły opracowanie, we współpracy z Danią, rozwiązania technologicznego umożliwiające zintegrowanie systemu transmisji danych swoich wysuniętymi nawigatorów naprowadzania lotnictwa JTAC (Joint Terminal Attack Controller) z samolotami F-35.

Força Aérea Portuguesa są użytkownikiem F-16 od 1994. Początkowo zakupiono 20 fabrycznie nowych F-16A/B Block 15OCU w ramach programu Peace Atlantis I, a w 1999 także 28 używanych F-16A/B Block 15 w ramach Peace Atlantis II. Te pierwsze zostały zmodernizowane w programie MLU do standardu F-16AM/BM Block 15, a część z drugiej grupy w liczbie 14 egzemplarzy, także po modernizacji, odsprzedane Rumunii, etapami od 2013.

W ostatnich latach na zakup F-35 zdecydowały się również Polska (32 egz. F-35A), Belgia (34 egz.), Niemcy (35 egz. F-35A), Szwajcaria (36 egz. F-35A), Singapur (12 egz. F-35B), Finlandia (64 egz. F-35A), Kanada (88 egz. F-35A) i Czechy, które 27 września br. zakupiły 24 egz. F-35A. Kolejnym państwem, które zdecydowało się na zakup, ale czeka na zgodę jest Grecja (ok. 18-24 egz. F-35A), a ewentualny zakup rozważa Hiszpania (wg pierwotnych planów 45-50 F-35A i 12-15 F-35B). Swoje zamówienia zwiększają także dotychczasowi użytkownicy eksportowi: Japonia (kolejne 63 egz. F-35A i 42 egz. F-35B) i Korea Południowa (20 egz. F-35A i planowane jest kolejne 25 egz.). 11 kwietnia br. decyzję o zakupie F-35A w perspektywie po 2030 podjęła Rumunia (według najnowszych informacji planowany jest zakup nawet 48 egz.), natomiast 23 maja br. pojawiła się informacja, że USA odmówiły sprzedaży 8 samolotów do Tajlandii. 2 lipca br. Izrael ogłosił zakup kolejnych 25 F-35I Adir (do 50 wcześniej zamówionych). We wrześniu do kraju przyleciały pierwsze 4 z 27 duńskich F-35A.

Według najnowszych informacji Lockheed Martin z 5 września, do 10 państw dostarczono prawie 1000 seryjnych samolotów rodziny F-35, które wylatały ok. 750 tys. godzin. W kwietniu został wyszkolony 2000. pilot na ten typ.