4 października br. dział prasowy Ministerstwa Obrony Republiki Czeskiej poinformował, że dzień wcześniej, w poniedziałek 3 października resort wystosował zapytanie ofertowe (Letter of Request, LoR) do rządu Stanów Zjednoczonych w sprawie możliwości zakupu 24 samolotów wielozadaniowych Lockheed Martin F-35A Lightning II. Konstrukcja została wskazana jako preferowany następca 14 samolotów wielozadaniowych Saab JAS 39C/D Gripen, 20 lipca br. (Czechy optują za samolotami F-35 i bojowymi wozami piechoty CV90).
Pełnowymiarowa makieta F-35A w barwach czeskich wojsk lotniczych, prezentowana na Dniach NATO, 17-18 września br. na terenie lotniska im. Leoša Janáčka w czeskiej Ostrawie / Zdjęcie: Paweł Ścibiorek, MILMAG
Jak podkreśla komunikat prasowy LoR nie jest dokumentem wiążącym, a rząd czeski wskazuje jedynie na zainteresowanie rozpoczęciem negocjacji ze stroną amerykańską w sprawie zakupu samolotów. Przekazanie LoR jest niezbędnym warunkiem wstępnym dla strony amerykańskiej do dalszych negocjacji (StormBreaker o krok bliżej integracji z F-35).
W połowie października br. przedstawiciele czeskiego ministerstwa obrony będą rozmawiać w Stanach Zjednoczonych o warunkach pozyskania i eksploatacji samolotów . Jednym z głównych punktów wszystkich nadchodzących negocjacji będzie ewentualne zaangażowanie czeskiego przemysłu (Dni NATO 2022 w Ostrawie: Relacja).
We wrześniu br. rozpoczęły się wstępne spotkania czeskich i amerykańskich zespołów eksperckich. Decyzja rządu o rozpoczęciu negocjacji z USA opiera się na analizie przygotowanej przez siły zbrojne Czech (Armáda České republiky, AČR), która mówi, że tylko najnowocześniejsze samoloty 5. generacji mogą przetrwać na polu walki przyszłości.
W sierpniu br. utworzono międzyresortowy zespół negocjacyjny, w którym oprócz przedstawicieli resortu obrony są także przedstawiciele Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Finansów oraz Ministerstwa Przemysłu i Handlu. Zespołem roboczym Ministerstwa Obrony kierują wiceministrowie Blanka Cupáková i Jan Jireš. Pozostali członkowie zespołu to eksperci z poszczególnych departamentów Ministerstwa Obrony i sił zbrojnych Republiki Czeskiej.
Czeski rząd upoważnił Ministerstwo Obrony do negocjowania nabycia samolotów po wygaśnięciu dzierżawy 14 szwedzkich samolotów Gripen. Najpóźniej 1 października 2023 minister obrony poinformuje rząd o uzgodnionych podstawowych warunkach pozyskania i eksploatacji samolotów F-35. Na tej podstawie rząd zdecyduje, czy Czechy je kupią.
Warto przypomnieć, że przed 2015 gdy wygasała pierwotna umowa dzierżawy Gripenów (wydłużona następnie o 12 lat), samolot F-35A Lightning II był już wśród konstrukcji branych pod uwagę jako następca szwedzkich myśliwców (obok F-16, F/A-18 czy F-15SE). Kolejna umowa ze Szwedami odsunęła decyzję o następcy w czasie. Temat wrócił 6 lat później, gdy 3 listopada 2021 portal branżowy Janes informował o zainteresowaniu przez władze w Pradze pozyskaniem nawet 40 F-35A.
Jeśli Czechy sfinalizują pozyskanie tych samolotów z USA, staną się kolejnym w Europie państwem, które zdecydowało się na ich zakup w ostatnich latach, po Belgii (34 egz.), Polsce (32 egz.), Szwajcarii (36 egz.), Finlandii (64 egz.) i Niemczech (35 egz.). Spoza Europy, ale w NATO, do rodziny F-35 dołączy także Kanada (88 egz.). Wśród kolejnych państw zainteresowanych wymienia się Hiszpanię, Grecję czy Rumunię (Szwajcaria zamówiła 36 samolotów F-35A Lightning II, Szkolenie polskich pilotów F-35A w Ebbing, Niemcy chcą kupić 35 F-35A Lightning II, HX: Zwycięstwo F-35A Block 4 w Finlandii, Kanada stawia na F-35A Lightning II).
https://twitter.com/ObranaTweetuje/status/1577310411640213506?s=20&t=F3DqajTEviwvkN3T48QIDA