W piątek, 26 kwietnia 2024, Air Force Life Cycle Management Center Dowództwa Logistycznego USAF, w imieniu Departamentu Obrony USA, zawarło umowę o wartości 13 080 890 647 USD (52,817 mld zł) ze spółką Sierra Nevada Corporation (SNC) w programie samolotów dowodzenia nowej generacji SAOC (Survivable Airborne Operations Center), które zastąpią starzejące się Boeing E-4B-BN Nightwatch (National Airborne Operations Center). Wejście do służby zaplanowano na 2032.
Zdjęcie i grafika: Sierra Nevada Corporation
Kontrakt ramowy ten przewiduje rozwój i produkcję systemu Survivable Airborne Operations Center (SAOC) Weapon System (WS), co obejmuje dostawę samolotów w konfiguracji prototypowej do celów inżynieryjnych i produkcyjnych, powiązanych systemów naziemnych, samolotów seryjnych oraz tymczasowe wsparcie wykonawcy.
Prace będą wykonywane w Englewood w Kolorado; Sparks w Nevadzie oraz Beavercree i Vandalia w Ohio z terminem do 10 lipca 2036. Poinformowano, że w ramach postępowania przetargowe otrzymano dwie oferty. Fundusze na badania, rozwój, testy i ocenę w ramach budżetu obronnego NDAA na rok fiskalny 2024 w wysokości 59 mln USD (238,23 mln zł) zostały uruchomione w momencie podpisania umowy.
Co ciekawe, Siły Powietrzne USA (US Air Force, USAF) dysponują obecnie flotą 4 zmodyfikowanych E-4B-BN Nightwatch, ale zapotrzebowanie w programie SAOC to aż 8-10 egzemplarzy (Pierwszy zmodyfikowany samolot dowodzenia E-4B Nightwatch).
USAF informowały, że do nowej roli zostaną zabudowane komercyjne platformy powietrzne, a według niepotwierdzonych informacji będzie to model Boeing 747-8I (Intercontinental), wybrany również do zabudowany dwóch nowych samolotów prezydenckich VC-25B. Z uwagi na fakt, że spółka Boeing zakończyła produkcję tych samolotów na początku 2023, wymagany będzie zakup używanych płatowców z rynku wtórnego. E-4B-BN Nightwatch wykorzystuje starsze szerokokadłubowe, dalekodystansowe 747-200B.
W ramach przygotowań do kontraktu, 30 sierpnia 2023 SNC zaprezentowała koncepcję nowego hangaru o powierzchni ponad 8360 m kw. (90 tys. stóp kw.) w Dayton, w stanie Ohio, gdzie będą realizowane prace związane ze wsparcie floty SAOC (pierwszego z czterech planowanych) oraz oddzielnej malarni o powierzchni 11 148 m kw (120 tys. stóp kw.)
Flota E-4B-BN składa się z egzemplarzy o numerach rejestracyjnych 73-1676 (nr konstrukcyjny 20682/202), 73-1677 (20683/204), 74-0787 (20684/232) oraz 75-0125 (20949/257). Wszystkie są przydzielone do 1. Eskadry Dowodzenia i Kontroli (1st Airborne Command Control Squadron; ACCS), wchodzącej w skład 595. Grupy Dowodzenia i Kontroli (595th Command and Control Group) w bazie lotniczej Offut w Nebrasce.
Warto przypomnieć, że 17 czerwca 2017 dwa samoloty E-4B-BN zostały uszkodzone w wyniku przejścia trąby powietrznej przez bazę Offut. Na początku marca 2018 poinformowano, że łączne straty wyniosły 20 mln USD, obejmując także uszkodzenia 32 dachów i ośmiu innych samolotów. Naprawa samych Nightwatch kosztowała 8,3 mln USD i trwała 11 tygodni.
E-4B-BN pełnią rolę samolotów dowodzenia dla najwyższych dowódców politycznych i wojskowych na wypadek konfliktu zbrojnego, w tym z użyciem broni nuklearnej (stąd potoczne określenie Doomsday Plane – samolot dnia zagłady). Rosyjskim odpowiednikiem tych samolotów są, także zmodernizowane w ostatnim czasie, trzy Ił-80 (znane jako Ił-86WPK) i jeden Ił-82 (Ił-76WKP wersja 65S lub Ił-76SK) (Rosja: Strategiczny samolot dowodzenia ofiarą złodziei).
E-4B-BN zostały wyposażone w ok. 60 anten zewnętrznych, w tym dwie UHF SATCOM, dwie UHF Command, pięć UHF GEP, dwie VHF Special User oraz sześć HF – dzięki czemu łączność obejmuje spektrum radiowe o częstotliwościach od 14 kHZ do 8,4 GHz. Samoloty są odporne na skutki działania impulsu elektromagnetycznego wywołanego wybuchem jądrowym oraz zapewniają ochronę załogi i pasażerów przed promieniowaniem radioaktywnym.
Wszystkie samoloty Nightwatch (początkowo w wersji E-4A) zostały zamówione przez USAF w 1973, dlatego lipcu 2018 informowano o planach zakupów ich następców, zastępując także E-6B Mercury, i C-32A Air Force Two w ramach inicjatywy NEAT (National Executive Airborne Take). Później ze względów finansowych program rozdzielono (E-XX na bazie Super Herculesa następcą E-6B Mercury, Pierwszy zmodyfikowany E-6B Mercury Block II w US Navy, NEAT: samolot specjalnego przeznaczenia).
W lutym 2020 odbyły się wstępne konsultacje z przemysłem dotyczące następcy E-4B-BN, a AFLMC miała opublikować w tym celu 4 grudnia 2020 zapytanie o informację (RFI, Request For Information) w programie Survivable Airborne Operations Center (SAOC) Weapon System (WS). Program jednak otrzymał kategorię ACAT 1D (Acquisition Category), co oznacza, iż nie jest priorytetowy i publikacja dokumentacji RFI opóźniła się. Co ciekawe, w grudniu 2023 spółka Boeing ogłosiła wycofanie się ze złożenia oferty w programie i jedynym oferentem była SNC.