Pirat to opracowywany od 7 lat polski system przeciwpancerny, nad którym oprócz Mesko SA, pracują Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowe Telesystem-Mesko sp. z o.o., które opracowało laserową głowicę śledzącą, zespoły elektroniczne, a także przeprowadziło integrację laserowego podświetlacza celu LPC-1, Wojskowa Akademia Techniczna, odpowiedzialna za stworzenie wstępnych założeń taktyczno-technicznych oraz udział w badaniach laserowej głowicy śledzącej, Zakład Produkcji Specjalnej Gamrat sp. z o.o, który wykonuje paliwa do silnika startowego i marszowego oraz KB Łucz w zakresie współpracy w opracowaniu systemu Pirat z wykorzystaniem wiedzy i doświadczenia tejże firmy w projektowaniu i produkcji przeciwpancernych pocisków kierowanych, m.in. Korsar.
Umowa zawarta z ARP SA obejmowała przeprowadzenie prac badawczo-rozwojowych i wdrożeniowych, a w szczególności opracowanie dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej, wykonanie partii pocisków i przeprowadzenie ich badań poligonowych, opracowanie dokumentacji do produkcji seryjnej, a także przeprowadzenie prac związanych z przygotowaniem i uruchomieniem produkcji systemu Pirat.
Artyleryjskie korzenie
Realizacja projektu przeciwpancernego zestawu rakietowego Pirat wykorzystującego naprowadzanie na cel za pomocą odbitego promieniowania laserowego związana jest z wcześniejszymi zamierzeniami i pracami nad opracowaniem amunicji precyzyjnego rażenia dla armatohaubic Krab/Kryl oraz samobieżnego moździerza Rak. Potrzebę wprowadzenia takiego typu amunicji MON sformułował jeszcze w 2006 uzależniając od tego rozpoczęcie pracy wdrożeniowej nad dywizjonowym modułem ogniowym Krabów pod kryptonimem Regina. W 2009 została zaakceptowana propozycja opracowania pocisków artyleryjskich naprowadzanych półaktywnie laserowo, która została zaproponowana przez konsorcjum składające się z Mesko, Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowego (CRW) Telesystem-Mesko oraz Wojskowej Akademii Technicznej. Prace miały być prowadzone we współpracy z przemysłem ukraińskim, który opracował wówczas pocisk kierowany Kwitnik.
W rezultacie w 2009 zostało opracowane przez Biuro Analiz Rynku Uzbrojenia MON studium wykonalności dot. amunicji precyzyjnego rażenia kalibru 155 mm kryptonim Szczerbiec. Następnie powstały Wstępne Założenia Taktyczno-Techniczne na Amunicję Precyzyjnego Rażenia kalibru 155 mm naprowadzaną laserowo (APR-Laser), które zostały zatwierdzone przez Dyrektora Biura Analiz Rynku Uzbrojenia w dniu 13.10.2010 r.
Ze swojej strony Mesko wraz z CRW Telesystem-Mesko podjęło prace analityczno-koncepcyjne związane z możliwościami uruchomienia produkcji systemu naprowadzania pocisków na cele podświetlone laserem wraz z różnorodnymi pociskami, w tym moździerzowymi kalibru 98 i 120 mm, lotniczym na bazie niekierowanego pocisku rakietowego NLPR-70 kalibru 70 mm oraz kierowanym pociskiem przeciwpancernym. Priorytetowe było opracowanie pocisków kalibru 120 mm dla samobieżnego moździerza Rak oraz 155 mm dla armatohaubicy Krab.
Od początku założono, że własnym opracowaniem będzie system naprowadzania, w tym podstawowy element czyli laserowy podświetlacz celu, a także wykorzystane w pociskach krajowe głowice samonaprowadzające oraz elementy bloków sterowania. Same pociski miały powstać we współpracy z firmami ukraińskimi: 155 mm z NPK Progress, a 120 mm z KKB Łucz. W 2014 rozpoczęły się próby poligonowe prototypu laserowego podświetlacza celu LPC-1.
Na scenę wkracza Pirat
Praca przy Piracie została zrealizowana przez Mesko we współpracy z:
– Centrum Rozwojowo-Wdrożeniowym Telesystem – Mesko sp. z o.o. (opracowanie laserowej głowicy śledzącej i zespołów elektronicznych, integracja z laserowym podświetlaczem celu LPC-1 oraz udział w badaniach systemu);
– Wojskową Akademią Techniczną (WZTT oraz udział w badaniach laserowej głowicy śledzącej);
– Zakładem Produkcji Specjalnej Gamrat sp. z o.o (wykonawca paliw do silnika startowego i silnika marszowego);
– ukraińską firmą KKB Łucz (współpraca w opracowaniu systemu Pirat z wykorzystaniem wiedzy i doświadczenia w projektowaniu i produkcji przeciwpancernych pocisków)
Rozwiązania zastosowane w głowicy samonaprowadzającej były dalszym rozwinięciem tych opracowanych dla pocisków APR-120 i APR-155. W latach 2015-2016 głowica dla Pirata przeszła pełen cykl prób zakładowych, w tym współpracy z podświetlaczem LPC-1. Pierwsze praktyczne próby układu naprowadzania odbyły się w czerwcu 2016 na terenie należącego do Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia Ośrodku Badań Dynamicznych w Drawsku Pomorskim. Wykorzystano do tego celu telemetryczny pocisk zbudowany na bazie rakiety Grom. Próby docelowego rozwiązania rozpoczęły się rok później. Po dostarczeniu przez KKB Łucz zmodyfikowanych pocisków RK-3 możliwe stało się wykonanie strzelań pociskami telemetrycznymi na poligonie Lipa koło Stalowej Woli, co miało miejsce w czerwcu 2017. Celem testów było sprawdzenie poprawności startu pocisku z pojemnika transportowo-startowego oraz uruchomienia silnika marszowego. Kolejne próby poligonowe, które odbyły się w lipcu i wrześniu 2017 miały za zadanie sprawdzenie algorytmu samonaprowadzania, wytrzymałości mechanicznej oraz ocenę aerodynamiki pocisku. Wszystkie trzy strzelania w 2017 wykonywano do tarczy umieszczonej w odległości 1450 m od wyrzutni.
Kolejny rok przyniósł istotne zwiększenie intensywności prób, zrealizowanych podczas czterech badań poligonowych: w lutym, marcu, czerwcu i październiku 2018 roku. Kontynuowano weryfikację algorytmu naprowadzania oraz sprawdzano dokładność naprowadzania na odległości 1800 m. W 2019 w układ sterowania włączono żyroskop. Strzelano do celów oddalonych o ok. 950 m oraz 2000 m od wyrzutni. Wszystkie rakiety trafiły w cel w trybie ataku z góry. Tarcze o wymiarach 2,5×2,5 m podświetlane były z odległości ok. 1000 m i 2100 m, a plamka lasera miała odpowiednio średnicę ok. 30 cm oraz ok. 70 cm. Wszystkie trafienia nastąpiły w ich obrębie potwierdzając skuteczność głowicy samonaprowadzającej.
Zakończone powodzeniem próby stanowiły podstawę do sfinalizowania etapu badawczo-rozwojowego i przejścia do fazy przygotowywania zestawu do produkcji seryjnej, z czym wiąże się między innymi opracowanie docelowej konfiguracji zestawu oraz całkowita polonizacja wszystkich jego elementów. Obecnie, według danych Mesko stopień polonizacji wynosi około 90%.
W drugiej połowie 2019 i w 2020 prace skupiały się na badaniach silników startowego i marszowego oraz badaniach stacjonarnych głowicy bojowej. Pracowano także nad wykonaniem zespołu celowniczego-startowego (CLU). W 2020 został opracowany prototyp CLU-P (Command Launch Unit-Pirat), który powstał we współpracy CRW Telesystem Mesko sp. z o.o. z PCO SA. W jego skład wchodzą dwa moduły. Pierwszy to opracowany przez CRW Telesystem-Mesko dalmierz-podświetlacz LPD-A w wersji przeznaczonej do integracji w ramach zespołów urządzeń optoelektronicznych lub głowic optoelektronicznych. Drugim jest skonstruowany w PCO SA moduł wizyjno-celowniczy integrujący kamerę telewizyjną oraz kamerę termowizyjną. Integracja obydwu modułów w zakresie mechanicznym i elektronicznym dokonana została wspólnie przez oba przedsiębiorstwa. Przeprowadzono próby stacjonarne CLU-P, które potwierdziły poprawne działanie modułu naprowadzającego zarówno w pasmie światła widzialnego jak też w podczerwieni oraz właściwe działanie podświetlacza laserowego w trybie podświetlania celu i pomiaru odległości. W lipcu 2020 zostały przeprowadzone badania na poligonie w Nowej Dębie, potwierdzając prawidłowe zadziałanie silników marszowego i startowego oraz dokładność naprowadzania na odbity promień lasera tarczy znajdującej się w odległości 500 m oraz 2400 m. Działanie CLU w warunkach poligonowych zostało z sukcesem sprawdzone podczas strzelań na poligonie w Nowej Dębie w maju 2021.
Miejsce Pirata w obronie przeciwpancernej Wojska Polskiego
Obecnie podstawę obrony przeciwpancernej WP stanowią ppk Spike-LR, których 264 wyrzutni dostarczono w latach 2004-2013. Ministerstwo Obrony Narodowej prowadzi program Pustelnik zakładający zakup ppk o zasięgu nie mniejszym niż 1400 m. Faza analityczno-koncepcyjna programu Pustelnik rozpoczęła się w czerwcu 2017, a 3 października 2017 Inspektorat Uzbrojenia ogłosił rozpoczęcie procedury dialogu technicznego. MESKO zgłosiło swój udział w dialogu technicznym, proponując zestaw Pirat. Program Pustelnik pozostaje jednak do tej pory w fazie analityczno-koncepcyjnej
Aktualnie Mesko S.A. realizuje prace własne związane ze zwiększeniem stopnia polonizacji systemu, optymalizacją produkcji i przygotowaniem do przeprowadzenia badań kwalifikacyjnych w trybie, który zostanie uzgodniony z MON.
PPK PIRAT
Pirat jest lekką, przenośną rakietą przeciwpancerną krótkiego zasięgu (do 2,5 km) samonaprowadzającą się na laserowe promieniowanie odbite od celu, odpalaną z ramienia lub przyszłościowo z uniwersalnego, modułowego stanowiska do wykrywania, śledzenia, identyfikacji oraz wskazywania celów, zawierającego wyrzutnię z trójnogiem (CLU). W systemie zastosowane zostało precyzyjne naprowadzanie na odbity promień laserowy oświetlający cel, który pocisk rakietowy atakuje z tzw. górnej półsfery co gwarantuje bardzo wysoką skuteczność bojową. Rakieta jest wyposażona w głowicę kumulacyjną, laserową głowicę śledzącą, blok aparatury z blokiem sterów, silnik marszowy i jest zamontowana wraz z silnikiem startowym w kontenerze transportowo-startowym. W celu wystrzelenia osadzana jest w zespole wyrzutni i wystrzeliwana z kontenera transportowo-startowego za pomocą silnika startowego. Wysoka odporność na wstrząsy umożliwia przewóz zestawów za pomocą wszelkiego rodzaju środków transportu.
Pirat jest przeznaczony do zwalczania wzrokowo obserwowanych celów naziemnych i powietrznych, w tym:
– współczesnych mobilnych celów opancerzonych, mających pancerz kombinowany rozproszony lub monolityczny, w tym z pancerzem reaktywnym;
– małowymiarowych celów typu: punkt umocniony, czołg w okopie, obiekt lekko opancerzony i śmigłowiec.
Cechą charakterystyczną zestawu jest automatyczne podążanie za celem i automatyczne kierowanie lotem rakiety na punkt oświetlony laserowym podświetlaczem celu.
Może być odpalany z ziemi, pojazdów i pokładów jednostek pływających, docelowo również z platform lotniczych.
Charakterystyka systemu
Wysoka mobilność w różnych warunkach pogodowych:
– nieduża waga i gabaryt;
– duży zasięg (w porównaniu z konkurencją);
– po wystrzeleniu możliwość zmiany miejsca lokalizacji przez operatora (zbliżone do Spike’a);
– możliwość pracy w szerokim zakresie temperatur;
– algorytm naprowadzania charakteryzujący się lotem rakiety na wysokości 50-180 m i atakiem celu o dużym kącie ataku z górnej półsfery pozwalającym omijać systemy aktywnej ochrony czołgu i razić najsłabsze opancerzenie;
– łatwość użycia;
– możliwość odpalania pocisków z ramienia stojąc i klęcząc, jak i z trójnogu;
– dwie osoby obsługi (strzelec i operator laserowego podświetlacza celu), z możliwością realizacji zadania ogniowego przez 1 osobę.
System ppk Pirat wykorzystuje uniwersalny oświetlacz LPC-1, opracowany przez CRW Telesystem-Mesko / Zdjęcie: PGZ