We wtorek, 18 lipca br., amerykańska spółka Boeing opublikowała w mediach społecznościowych pierwsze nagranie wideo z rozpoczęcia prób morskich pierwszego z czterech prototypów bezzałogowych okrętów podwodnych Orca, zbudowanych dla rodzimej marynarki wojennej (US Navy) w ramach programu XLUUV (Extra Large Unmanned Underwater Vehicle) na mocy umowy z 13 lutego 2019 o wartości 43 mln USD (172,6 mln zł), zawartą z Dowództwem Systemów Morskich (NAVSEA).
Zdjęcie: GAO
Chrzest pierwszego okrętu nastąpił 28 kwietnia 2022 w ośrodku testowym w Huntington Beach w Kalifornii. Matką chrzestną została Dorothy Engelhardt, dyrektor ds. systemów bezzałogowych i zastępczyni Sekretarza US Navy ds. okrętów. O ile data i lokalizacja opublikowanego w tym tygodniu nagrania wideo nie są znane, to zgodnie z umową kampania testowa miała rozpocząć się latem 2022.
13 marca br. Departament US Navy przedłożył poprawki do projektu budżetu obronnego NDAA na rok fiskalny 2024, w którym zażądano dodatkowych 104 mln USD (417,5 mln zł) na wsparcie programu XLUUV.
Jednak już we wrześniu 2022, zgodnie z raportem Biura Rozliczeń Rządu (Government Accountability Office, GAO) dla Kongresu, program XLUUV znacząco przekroczył budżet, bo aż o 64% do kwoty co najmniej 242 mln USD (971,45 mln zł), a harmonogram prac miał być opóźniony o 3 lata (dostawa pierwszego okrętu dla odbiorcy miała nastąpić do grudnia 2020, a pozostałych do końca 2022; obecnie zakłada się że ostatni okręt trafi do US Navy do czerwca 2024). Do 2026 Orca ma być systemem w pełni operacyjnym.
Orca powstała na bazie modelu Echo Voyager, który zadebiutował w 2016. Dysponował on napędem hybrydowym łączącym silnik wysokoprężny z elektrycznym (z akumulatorami litowo-jonowymi), zasięgiem do 6500-7500 mil morskich (z ładunkiem i bez) i autonomicznością do 6 miesięcy (przy średniej prędkości 3 w.). Bezzałogowiec został wyposażony w system omijania przeszkód i system nawigacji zliczeniowej.
Partnerem Boeinga w programie XLUUV jest przedsiębiorstwo stoczniowe Huntington Ingalls Industries, które legitymuje się doświadczeniem w projekcie bezzałogowca podwodnego Proteus o długości ok. 7,5 m, opracowywanego wspólnie z Bluefin Robotics i Battelle.
Zdjęcie: Boeing
US Navy poszukiwała dostawcy wielozadaniowego, autonomicznego pojazdu podwodnego dalekiego zasięgu, wyposażonego w modułową ładownię o długości 10,4 m oraz ładowności do 8 ton. Podstawowe zadania okrętu Orca to rozpoznanie, unieszkodliwianie min morskich, ostrzeganie przed zagrożeniami podwodnymi i nawodnymi, szkolenie w zakresie zwalczania okrętów podwodnych, mapowanie dna morskiego dzięki sonarowi z syntetyczną aperturą SAR. Według założeń pojazdy będą też wahadłowo transportować ładunki.
Jednak co ciekawiej, w kręgu zainteresowań US Navy jest możliwość przenoszenia lekkich torped i pocisków manewrujących, czy nawet powietrznych bezzałogowców (np. wielozadaniowe okręty podwodne z napędem nuklearnym typu Virginia mają przenosić bsl klasy mini Blackwing, produkcji AeroVironment). Uczyniłoby je to de facto nosicielami uzbrojenia.
US Navy poszukiwała podobnych morskich systemów bezzałogowych od 2000. W 2004 opublikowano wstępne założenia techniczne i strategię rozwoju tego typu pojazdów, a w sześć lat później opracowano ich modyfikacje. Plan zakładał konieczność wdrożenia w przyszłości systemów podwodnych czterech klas: małych, średnich, dużych i bardzo dużych.
Drugim kluczowym programem w zakresie systemów podwodnych był LDUUV (Large Diameter Unmanned Underwater Vehicle), który miał na celu opracowanie bezzałogowych aparatów podwodnych przenoszonych przez okręty podwodne typu Virginia. Zbudowano prototyp Snakehead, który został ochrzczony 2 lutego 2022. Jednak po wstępnych testach, zgodnie z informacją z portalu branżowego Breaking Defense z 12 kwietnia br., program anulowano.
Check out our first released video of Orca XLUUV in-sea testing — with a dolphin pod cameo. 🐬
The @USNavy Orca XLUUV’s full, advanced #autonomy allows the vehicle to operate for months at a time in open, congested and contested waters with little-to-no human intervention. pic.twitter.com/NfELRMteBe
— Boeing Defense (@BoeingDefense) July 18, 2023