Zgodnie z zapowiedziami, w piątek, 30 czerwca br. brytyjskie królewskie wojska lotnicze (Royal Air Force, RAF) wycofały z eksploatacji 15 średnich samolotów transportowych Lockheed C-130J Super Hercules, użytkowanych od końca lat 1990., kończąc tym samym 56-letnią historię rodziny Herculesów w RAF.
C-130J Super Hercules i jego następca, Airbus A400M-180 Atlas / Zdjęcie: RAF
Ostatni lot brytyjskiego Super Herculesa odbył się w środę, 28 czerwca br., z bazy lotniczej RAF Brize Norton w hrabstwie Oxfordshire, na lotnisko w Cambridge w hrabstwie Cambridgeshire, gdzie mieści się ciężkie centrum naprawczo-serwisowe (Heavy Maintenance Repair Center) spółki Marshall Aerospace and Defence Group samolotów tego typu.
Zakłady przygotowują wycofywane samoloty do sprzedaży dla nowych użytkowników, gdyż bynajmniej eksploatacja tych samolotów nie dobiega końca. Wcześniej, RAF sprzedały pięć samolotów do Bangladeszu, dwa do Bahrajnu, a jeden do USA, gdzie trafił do zespołu akrobacyjnego US Navy Blue Angels jako nowy Fat Albert.
Pierwotnie, samoloty C-130K Hercules zastąpiły Handley Page Hastings i Blackburn Beverley w roli taktycznego transportowca średniego zasięgu. Pierwszy Hercules C Mk 1 dostarczony do RAF, o nr rejestracyjnym XV177, został zaprezentowany w rzeczonych zakładach Marshall po przylocie z zakładu ówczesnej spółki Lockheed w Marietcie, w stanie Georgia, 19 grudnia 1966. Po pomalowaniu w barwy RAF i doposażeniu samolot został następnie wykorzystany do lotów próbnych w Aircraft and Armament Experimental Establishment w Boscombe Down.
Pierwszą jednostką RAF, która otrzymała Herculesy, była 242 Operational Conversion Unit z siedzibą w Thorney Island w Hampshire. Pierwszy samolot, który do niej trafił pod koniec kwietnia 1967, nosił nr rejestracyjny XV179. Herculesy trafiły następnie na wyposażenie czterech eskadr RAF w Wielkiej Brytanii (24 Squadron i 36 Squadron w RAF Lyneham, 30 Squadron i 47 Squadron w RAF Fairford) i dwóch za granicą (48 Squadron w Changi w Singapurze i LXX Squadron w RAF Akrotiri na Cyprze).
Brytyjskie Herculesy uczestniczyły w licznych operacjach humanitarnych na całym świecie. Na początku 1973 samoloty z RAF Lyneham uczestniczyły w największym moście powietrznym od czasu Berlina (most powietrzny od końca czerwca 1948 do połowy maja 1949), kiedy około 2000 ton zboża, ryżu i kukurydzy zostało dostarczonych do odległych wiosek w Nepalu podczas operacji Khana Cascade.
Zdjęcie: RAF
Na podstawie rekomendacji w Przeglądzie Obronnym (Mason Review) w 1975 wycofano dwie eskadry Herculesów, a w 1978 ogłoszono, że 30 samolotów zostanie zmodernizowanych, a ich kadłuby wydłużone o ponad 4,5 m (15 stóp) w celu zwiększenia ładowności w zakładach Marshall, do wersji oznaczonej Hercules C Mk 3. W 1982 część z Herculesów C.1 zostało przebudowanych na samoloty tankowania powietrznego, aby wspierać most powietrzny z Wyspy Wniebowstąpienia na Falklandy i operacje z lotniska Mount Pleasant podczas wojny z Argentyną. Podczas służby w RAF, Herculesy przeprowadził szereg różnych modyfikacji kamuflażu, jak np. pustynny na potrzeby operacji Granby w 1991.
W 1994 złożono zamówienie na 10 standardowych C-130J (C Mk 5) i 15 wydłużonych C-130J-30 Hercules (C Mk 4), z których pierwszy dostarczono do RAF Lyneham w 1998. Ostatni z oryginalnych samolotów w wersji Mk 1 wycofano w październiku 2013 (wycofane samoloty trafiły m.in. do Meksyku czy Austrii; były też oferowane Polsce).
Trwałe zobowiązania Wielkiej Brytanii na Bliskim Wschodzie i Afganistanie sprawiły, że eskadry transportowe RAF były używane na rzecz operacji koalicyjnych. Ostatni Hercules powrócił do Wielkiej Brytanii z operacji Shader w cypryjskiej bazie RAF Akrotiri w czerwcu 2023. Podczas służby wiele brytyjskich Herculesów zostało zniszczonych w wypadkach lub w wyniku działań wroga.
Następcami Super Herculesów w RAF są europejskie samoloty Atlas C.1 (Airbus A400M-180 Atlas), których zamówiono 22 egzemplarze (zamiast 25 planowanych) z dostawami od listopada 2014 (zostały zrealizowane 22 maja br.). Ewentualny zakup kolejnych jest planowany w końcu lat 2020. Uzupełnieniem jest 8 ciężkich Globemaster C-17 (Boeing C-17A Globemaster III ER), pojedynczy Airbus A330 i 8 transportowo-tankujących Voyager (Airbus A330-203 Multi Role Tanker Transport).
We bid farewell today to the Hercules, which retires after 56 years of service and which is replaced by Atlas, a more modern, efficient and capable aircraft 🛩️#GoodbyeHercules #C130 pic.twitter.com/JwA6Mi7ShB
— Royal Air Force (@RoyalAirForce) June 30, 2023