W poniedziałek, 19 maja 2025, sekretarz energii USA Chris Wright ogłosił w zakładach nuklearnych Pantex, w Amarillo w Teksasie, że Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Nuklearnego NNSA (National Nuclear Security Administration), podlegająca Departamentowi Energii, ukończyła produkcję pierwszej bomby kierowanej z głowicą termonuklearną B61-13, najnowszej modyfikacji bomb typoszeregu B61. Pierwsza bomba została zmontowana prawie rok przed pierwotnym harmonogramem i niecałe dwa lata po ogłoszeniu programu, co czyni B61-13 jednym z najszybciej rozwijanych i wprowadzanych do użytku systemów uzbrojenia od czasów zimnej wojny.
Sekretarz energii Chris Wright składa podpis na bombie B61-13 / Zdjęcia: NNSA
Unowocześnienie amerykańskiego arsenału nuklearnego jest niezbędne do realizacji programu prezydenta Trumpa dotyczącego „pokoju poprzez siłę” — powiedział sekretarz energii Chris Wright. Niezwykła szybkość produkcji B61-13 jest świadectwem pomysłowości naszych naukowców i inżynierów oraz pilnej potrzeby wzmocnienia odstraszania w niestabilnej nowej erze. Dziś miałem zaszczyt ostemplować pierwszą ukończoną jednostkę w zakładzie Pantex w Amarillo w Teksasie, gdzie wszystkie wysiłki laboratoriów, zakładów i placówek NNSA osiągnęły ten niesamowity kamień milowy. To osiągnięcie jest sygnałem amerykańskiej siły dla naszych przeciwników i sojuszników.
Przypomnijmy, że 27 października 2023 Departament Obrony USA ogłosił prace nad bombą B61-13. Decyzja o planach opracowania projektu została podjęta zgodnie z przeglądem polityki w zakresie broni nuklearnej (Nuclear Posture Review, NPR) z 27 października 2022. Miała bazować na konstrukcji najnowszej dotychczas odmiany B61-12, ale charakteryzować się o wiele większą mocą rażenia. Warto dodać, że ostatnia zmodernizowana bomba B61-12 została wyprodukowana zaledwie 5 miesięcy temu.
Charakterystyczny znaczek z pięcioramienną gwiazdą
Podczas gdy B61-12, podobnie jak wcześniejsze warianty, może być przenoszona przez szeroką gamę samolotów myśliwskich/wielozadaniowych i bombowych (w tym w ramach programu NATO Nuclear Sharing), B61-13 będzie certyfikowana wyłącznie dla bombowców strategicznych (na pewno przez nowe B-21A Raider i być może jeszcze pozostające w służbie B-2A Spirit) i będzie rozmieszczana tylko w bazach lotniczych w kontynentalnych Stanach Zjednoczonych.
B61-13 to jeden z siedmiu trwających programów modernizacji głowic termonuklearnych realizowanych przez NNSA w celu zapewnienia niezawodności i skuteczności amerykańskiej triady nuklearnej. Prace przy B61-13 obejmowały wykorzystanie sprawdzonych możliwości produkcyjnych z programu modernizacji LEP (Life Extension Program) bomb B61-12 (USAF szuka nowych głowic bojowych dla pocisków balistycznych Sentinel, Głowice jądrowe W76-2 rozmieszczone, Redukcja mocy Trident II D5).
B61-13 zastąpią część starszych B61-7 o szacowanej maksymalnej mocy 340-360 kT (a także potężniejsze B83-1 o mocy 1,2 MT). Nowa bomba ma dysponować zbliżonym wagomiarem mocy do B61-7 oraz analogicznymi zabezpieczeniami jak B61-12. Dla porównania rzeczona B61-12 ma regulowaną moc 0,3, 5, 10 lub 50 kT. Co ważne, wdrożenie bomb B61-13 nie zwiększy wielkości amerykańskiego potencjału jądrowego, gdyż liczba planowanych B61-12 zostanie odpowiednio zredukowana o ich liczbę.
Sekretarz energii z przedstawicielami amerykańskiego przemysłu nuklearnego przy pierwszej bombie B61-13
Amerykański przemysł nuklearny we współpracy z Siłami Powietrznymi (US Air Force, USAF) ukończył pierwszą bombę B61-13 w znacznie przyspieszonym harmonogramie. Dziesięciolecia danych projektowych i kwalifikacyjnych programu B61 dały kierownikom programu i inżynierom NNSA z laboratoriów i zakładów produkcyjnych pewność, że mogą zaakceptować skalkulowane ryzyko w celu przyspieszenia produkcji. Dzięki usprawnieniu lub w niektórych przypadkach połączeniu bram projektowych — rygorystycznych przeglądów przeprowadzanych na każdym etapie procesu projektowania broni — inżynierowie mogli rozpocząć produkcję znacznie wcześniej, niż pozwalałby na to standardowy harmonogram. Te usprawnienia pozwoliły na wyprodukowanie testowych wersji komponentów do B61-13 zaledwie trzy miesiące po tym, jak program otrzymał autoryzację i środki od Kongresu.
Przyspieszenie produkcji B61-13 przy jednoczesnym zachowaniu najwyższych standardów bezpieczeństwa i ochrony, bez zakłócania naszych pozostałych sześciu programów modernizacji, jest niezwykłym osiągnięciem — powiedział David Hoagland, pełniący obowiązki zastępcy administratora ds. programów obronnych w NNSA. Zrównoważenie ryzyka programowego z pilnością misji odstraszania wykazało się wielką kreatywnością i dalekowzrocznością ze strony naszych kierowników programów i inżynierów. Jestem przekonany, że wiele z tych praktyk można zastosować w przyszłych działaniach modernizacyjnych broni, co będzie miało obiecujące implikacje dla harmonogramów dostaw.
— U.S. Department of Energy (@ENERGY) May 19, 2025