W piątek, 15 sierpnia 2025, grupa ekspertów OSINT skupiona wokół serwisu Tochnyi.info opublikowała analizę zdjęć satelitarnych tajemniczego kompleksu antenowego, budowanego przez rosyjskie wojsko od 2023 w obwodzie królewieckim, zaledwie 25 km od granicy z Polską. Według nich, obiekt może w przyszłości pełnić potencjalną rolę w śledzeniu łączności elektronicznej NATO w Europie. Zdjęcia satelitarne ukazują obiekt inny niż konwencjonalne stacje radarowe, wskazując na wysoce wyspecjalizowaną strukturę o przeznaczeniu militarnym.
Obecny stan budowy / Zdjęcia: ERSI Analysis, Tochnyi.info
Obiekt w kształcie okręgów o zewnętrznej średnicy aż 1600 m powstaje na wylesionym, niezamieszkałym obszarze, w odległości 3 km od garnizonu wojskowego Gusiew (pol. Gąbin), gdzie ma siedzibę dowództwo 11. korpusu armijnego wraz z 79. Samodzielną Brygadą Zmechanizowaną i 11. Samodzielnym Pułkiem Czołgów oraz znajdują się tam magazyny amunicji.
Na chwilę obecną można zidentyfikować sześć koncentrycznych okręgów wraz z promienistymi drogami dojazdowymi i ufortyfikowanym obwodem – geometria obiektu wskazuje, iż jest to tzw. układ antenowy rozmieszczony kołowo (Circularly Disposed Antenna Array, CDAA). Sama idea nie jest nowa – takie obiekty powstały już w czasach ZSRR w programie Krug (ros. Koło), w ramach którego zbudowano 31 instalacji w całym kraju w celu przechwytywania i analizy sygnałów radiowych (Signals Intelligence, SIGINT). Co ciekawe, nie był to pomysł radziecki, lecz oparty na niemieckiej technologii Wullenwebera.
System składał się z pola antenowego rozmieszczonego w układzie kołowym o średnicy zewnętrznej zaledwie 200–300 m z 40 wieżami z antenami dipolowymi, monopolowymi lub pętlowymi, otoczonymi przez 105-metrowy pionowy ekran przypominający ogrodzenie, co pozwalało na precyzyjne określanie kierunku źródła sygnału radiowego oraz jego odbiór. Zasięg skuteczny takiego systemu antenowego był pozahoryzontalny – sięgał nawet 7400 km. Projekt Krug służył prowadzeniu rozpoznania radioelektronicznego, ale także do łączności z zanurzonymi okrętami podwodnymi i mapowania infrastruktury sieci dowodzenia i łączności NATO.
Według analiz amerykańskiej Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA), radziecki system Krug był uzupełniany także o kilka innych typów instalacji antenowych, określanych jako Fix-24, który był mniejszym systemem dwupasmowym z koncentrycznymi pierścieniami o średnicy 150-200 m oraz kompaktowym Thick Eight, wykorzystującym zaledwie osiem anten klatkowych, rozmieszczonym nie tylko w ZSRR, bo również w innych państwach Układu Warszawskiego i w Chinach.
Rozmieszczenie systemów antenowych projektu Krug / Mapa: CIA
Według niektórych analiz, projekt Krug z racji swoich parametrów, mógł być częściowo powiązany z systemem radarów pozahoryzontalnych Duga projektu 5N77 (w kodzie NATO: Steel Yard), rozmieszczonych w ówczesnej Ukraińskiej SRR, w rejonie Kalinówki k. Mikołajowa, Czarnobyla i Lubeczu oraz Wielkiego Kartelu w obwodzie chabarowskim, na Dalekim Wschodzie. System nazywano Okiem Moskwy lub Rosyjskim Dzięciołem (ang. Russian Woodpecker) i przestał działać w 1989 (Ukraiński atak na rosyjski radar pozahoryzontalny 29B6 Kontiejner, Ukraińcy zaatakowali radar wczesnego ostrzegania Woroneż-DM, Ukraińcy zaatakowali kolejny radar wczesnego ostrzegania w Rosji).
Jeśli chodzi o nowo powstającą instalację wojskową w obwodzie królewieckim, to analitycy OSINT zauważyli po raz pierwszy działalność związaną z jej budową 18 marca 2023. Kolejne fotografie satelitarne do analizy datowane są na 7 kwietnia 2023, 7 maja 2023, 3 lipca 2023 oraz po dłuższych przerwach – na 10 lipca 2024 i 22 lipca 2025.
Postępy budowy obiektu
Umiejscowienie tak strategicznego obiektu w najbardziej wysuniętym na zachód obwodzie rosyjskim, eksklawie położonej pomiędzy Polską, Litwą a Morzem Bałtyckim, wydaje się logicznym posunięciem z punktu widzenia Moskwy. Może umożliwić rosyjskim siłom zbrojnym i wywiadowi wojskowemu monitorowanie systemów łączności w europejskiej części NATO, jak również zapewnić łączność za pomocą nadajników bardzo niskich (Very Low Frequency, VLF) oraz niskich częstotliwości (Low Frequency, LF) z zanurzonymi okrętami podwodnymi operującymi na Bałtyku, Morzu Północnym oraz północnym Atlantyku.
Monitorowanie NATO poprzez pasywne gromadzenie danych wywiadowczych, byłoby zgodne z szerszą rosyjską doktryną wojny radioelektronicznej (WRE), będącą głównym elementem jej nowoczesnej strategii wojny hybrydowej oraz działań poniżej progu wojny.
Eksperci z Tochnyi.info porównali architekturę obiektu z nadal działającą taką instalacją w niemieckim Bramstedtlund w kraju związkowym Szlezwik-Holsztyn, w powiecie Nordfriesland, który ma średnicę zewnętrzną 410 m oraz rosyjską instalacją uruchomioną w listopadzie 2017 na okupowanym Krymie w rejonie Sewastopola o średnicy 190 m, złożoną z 16 anten.
Jak podkreślają, nowa instalacja w obwodzie królewieckim będzie prawdopodobnie głównym węzłem rosyjskiej architektury wywiadu sygnałowego i łączności strategicznej na kierunku zachodnim, która będzie działać zaledwie 25 km od granicy z NATO.