W niedzielę, 19 maja 2024, w mediach społecznościowych pojawiła się pierwsza fotografia eks-duńskiego Leoparda 1A5DK wyposażonego w kasety wybuchowego pancerza reaktywnego (Explosive Reactive Armour, ERA) typu Noż na kadłubie i Kontakt-1 na spawanej wieży. Nie jest jasne czy dodatkowa osłona trafiła na fartuchy boczne kadłuba, gdyż zdjęcie nie pozwala tego zweryfikować.
Zdjęcie: Andrei_bt via X/Telegram
Zdjęcie ma w istocie pochodzić z materiału wideo, które jednak nie jest dostępne. Wiadomo jednak z opisu, że zamontowane dodatkowe niesprecyzowane czujniki teledetekcyjne, dzięki czemu przy niewielkim wzroście masy bojowej wozu możliwe było znaczne zwiększenie ochrony balistycznej – a przynajmniej w teorii.
Pod znakiem zapytania pozostaje bowiem faktyczna skuteczność takiego rozwiązania z uwagi na ogólną odporność pancerza bazowego Leoparda 1, która jest porównywalne ze współczesnymi bojowymi wozami piechoty. Nie można więc wykluczyć, że w przypadku detonacji kilku kaset jednocześnie zagrożona może być ukraińska załoga.
Pancerze reaktywne zaczęły być stosowane w Siłach Zbrojnych Ukrainy na zachodnich czołgach, po tym jak otrzymały je Leopardy 2A4 (Kontakt-1) czy M1A1SA Abrams (M-19 ARAT-1), jak również widziano je np. na eks-polskich T-72M1R (także Kontakt-1).
Kontakt-1 (K-1; 4S20) to pancerz reaktywny 1. generacji opracowany w sowieckim instytucie NII Stali z Moskwy w 1982. Znalazł zastosowanie jako dodatkowe opancerzenie m.in. na czołgach T-55AMW, T-64BW, T-72B czy T-80BW. Pozwalał na zwiększenie odporności balistycznej czołgu o 50-80% przeciwko starszym typom amunicji przeciwpancernej kumulacyjnej. Kaseta Kontakt-1 z dwoma pakietami roboczymi ma masę 5,3 kg. W międzyczasie był modernizowany. Później, od 1987 był częściowo zastępowany przez pancerz reaktywny 2. generacji typu Kontakt-5 (K-5; 4S22). W niepodległej Ukrainie opracowano później pancerze reaktywne 2. generacji Noż i 3. generacji Duplet.
Также ДЗ установлена на борта корпуса. При незначительном росте веса удалось значительно увеличить защиту. В защитных конструкциях также применяются композитные демпфирующие материалы и легкие сплавы.
— Andrei_bt (@AndreiBtvt) May 19, 2024
Przypomnijmy, że Królestwo Niderlandów, Dania oraz Niemcy sfinansowały odkupienie od niemieckiego przemysłu obronnego (spółek Flensburger Fahrzeugbau Gesellschaft i Rheinmetall AG) od 100 do maksymalnie 178 czołgów Leopard 1A5.
W sierpniu 2023 niemiecka grupa Rheinmetall AG odkupiła z kolei 50 eks-belgijskich Leopardów 1A5BE od spółki OIP Land Systems i przygotowuje do przekazania Ukrainie partii 30 z nich. 25 stycznia 2023 belgijska minister obrony Ludivine Dedonder informowała, że jej rząd mógłby odkupić sprzedane w 2014 czołgi Leopard 1A5BE (100 sprzedanych; zostały zmagazynowane w Tournai i Antwerpii). Jednak wozy te zostały pozbawione cech bojowych i wymagają prac, które realizują Niemcy.
Pierwszych 10 Leopardów 1A5DK dostarczono do Ukrainy 19 lipca 2023.
Z kolei 28 sierpnia tego samego roku grecki magazyn branżowy Ptisi jako pierwszy informował, że rząd w Atenach otrzymał zapytanie ze strony Niemiec, aby w ramach programu Ringtausch (pol. pierścień wymiany) zbadać możliwość przekazania do Ukrainy około 100 Leopardów 1A5GR. Od tamtej pory nic w tej kwestii nie nastąpiło.
Następnie, 19 września 2023 rząd duński zadeklarował dostawę dodatkowych 30 Leopardów 1A5. Zarówno Rheinmetall, jak i rząd niderlandzki próbują pozyskać od szwajcarskiej spółki RUAG dodatkowych 96 eks-włoskich Leopardów 1A5IT, zmagazynowanych we Włoszech.
Zgodnie ze stanem na maj br., 30 wozów dostarczono, 60 jest gotowych, ale szkolenie na wozach jest kontynuowane w Niemczech, 20 będzie gotowych do czerwca, a 25 Leopardów 1A5BE będzie gotowych do połowy roku (z 135 egzemplarzy, w tym 30 1A5, 25 1A5BE i 80 1A5DK).
Według niderlandzkiej grupy analitycznej Oryx, prowadzącej listę strat rosyjskich i ukraińskich na podstawie dowodów zdjęciowych i wideo, Ukraińcy stracili jeden wóz zgodnie z nagraniem wideo z 28 listopada 2023, w rejonie Kupiańska. Pojazd został trafiony i opuszczony przez załogę, ale ostatecznie odzyskany i odholowany przez Ukraińców podczas dalszych walk.
Początkowo wozy tego typu z uwagi, że są dość przestarzałe, miały służyć w jednostkach szkolnych, tak aby nowocześniejsze czołgi zachodnie mogły iść do jednostek liniowych. Ostatecznie, z uwagi na trudną sytuację na froncie, Leopardy 1 także poszły do walki, ale raczej w roli wozów wsparcia ogniowego. Co ciekawe, niektóre z dostarczonych wozów były w tak złym stanie technicznym, że były odsyłane do Niemiec.
The first footage of a Ukrainian Leopard 1A5 operating at the front, reportedly near Kupyansk. Unfortunately it was hit and abandoned. These refurbished tanks were supplied by a joint effort of Germany, Denmark and the Netherlands. In total, ~100 are to be supplied. pic.twitter.com/lRsIhpxeoG
— NOELREPORTS 🇪🇺 🇺🇦 (@NOELreports) November 28, 2023