W piątek, 8 marca, portal branżowy Breaking Defense jako pierwszy poinformował, że uzyskał potwierdzenie od biura programowego J-35 JPO (Joint Program Office), iż amerykańskie wojska lotnicze (US Air Force, USAF) certyfikowały samoloty wielozadaniowe Lockheed Martin F-35A Lightning II do bojowego użycia najnowszych bomb bomb kierowanych z głowicą termonuklearną B61-12.
Kierowana bomba nuklearna B61-12 (nieuzbrojona) / Zdjęcie: Sandia National Laboratories
W oświadczeniu rzecznik F-35 JPO Russ Goemaere powiedział, że certyfikacja została zakończona 12 października 2023, czyli na kilka miesięcy przed harmonogramem, który zakładał, że nastąpi to do stycznia 2024.
F-35A to pierwszy w historii samolot piątej generacji zdolny do użycia broni nuklearnej i pierwsza nowa platforma powietrzna, która osiągnęła ten status od początku lat 1990. Wysiłki związane z certyfikacją F-35 stanowią kulminację ponad 10 lat intensywnych wysiłków 16 różnych interesariuszy rządowych i branżowych – powiedział Goemaere.
Co istotne, obecnie do przenoszenia bomb są dostosowane tylko niektóre z dotąd wyprodukowanych F-35A, a mianowicie samoloty w konfiguracji tzw. podwójnego przeznaczenia (Dual Capable Aircraft, DCA), czyli dostosowane do przenoszenia uzbrojenia konwencjonalnego i jądrowego. Ostatnie próby w locie z F-35A DCA miały miejsce w październiku 2021 (wykonano 10 ćwiczebnych zrzutów).
Jednak, jak poinformował Breaking Defense rzecznik prasowy amerykańskiego Dowództwo Lotnictwa Bojowego (Air Combat Command, ACC), w przyszłości oczekuje się, że wszystkie F-35A znajdujące się na wyposażeniu USAF będą w konfiguracji DCA, niezależnie od przypisanego im numeru partii produkcyjnej. W praktyce jednak będą je przenosić konkretne egzemplarze z eskadr liniowych, których przeznaczeniem jest użycie bojowe tych bomb. Co ciekawe, nie jest wymagana do tego najnowsza planowana konfiguracja Block 4.
Zrzut nieuzbrojonej bomby B61-12 z F-35A DCA / Zdjęcie: USAF
Do tej pory, w USAF certyfikowaną platformą do użycia bomb B61-12 był F-15E Strike Eagle. W ramach programu NATO Nuclear Sharing do przenoszenia starszych bomb rodziny B61 (B61-3, B61-4, B61-7 i B61-10) są dostosowane F-16A/B, F-16C/D i Panavia Tornado IDS z wojsk lotniczych Niemiec, Królestwa Niderlandów, Belgii, Włoch i Turcji (w Europie jest rozmieszczonych około 100 bomb w magazynach broni jądrowej w bazach lotniczych Büchel, Aviano, Ghedi, Kleine Brogel i Volkel oraz w Incirlik). Większość z nich, oprócz Turcji która została usunięta z programu, będzie użytkować je na F-35A. Kolejnymi platformami w USAF będą z kolei bombowce strategiczne B-2A Spirit, B-52H Stratofortres i B-21A Raider. Dodatkowo, bomby będą używane przez amerykańskie F-35A w brytyjskiej bazie lotniczej RAF Lakenheath.
Co ciekawe, w listopadzie 2023 niderlandzki resort obrony informował, że tamtejsze F-35A uzyskały wstępną certyfikację do użycia B61-12, ale dotąd nie potwierdzała tego strona amerykańska, która kieruje integracją i certyfikacją.
Prace nad bombą B61-12 o mocy regulowanej 0,3, 5, 10 lub 50 kT trwały od co najmniej 2011 w Sandia National Labs. Ostateczny projekt został zatwierdzony przez Narodową Agencję Bezpieczeństwa Nuklearnego (National Nuclear Security Administration, NNSA) 1 października 2018. Według ówczesnego harmonogramu, produkcja seryjna bomb miała rozpocząć się w zakładach nuklearnych Pantex w pobliżu Amarillo w Teksasie, w marcu 2020. Program LEP (Life Extension Program) ma na celu wydłużenia eksploatacji bomb typoszeregu B61. Produkcja pierwszej partii miała zakończyć się do 2022. Koszt programu oszacowano na 8-9 mld USD, ale jest on opóźniony względem pierwotnego harmonogramu (Zatwierdzenie projektu bomby B61-12).
Warto pamiętać, że B61-12 nie jest konstrukcją całkowicie nową, ale częściowo bazującą na komponentach i rozwiązaniach poprzednich wariantów (a konkretnie z B61-3, -4, -7 i -10), zupełnie nowy jest tylko ogonowy zestaw naprowadzania i systemy zabezpieczeń.
Tymczasem, 27 października 2023, Departament Obrony USA ogłosił prace nad nowym wariantem oznaczonym jako B61-13, który ma bazować na konstrukcji B61-12, ale charakteryzować się o wiele większą mocą rażenia.