We wtorek, 7 stycznia 2025, amerykańska Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Nuklearnego NNSA (National Nuclear Security Administration), podlegająca Departamentowi Energii, poinformowała, że zakończyła program modernizacji LEP (Life Extension Program) bomb kierowanych z głowicą termonuklearną B61-12 o regulowanej mocy.
Kierowana bomba nuklearna B61-12 (nieuzbrojona) / Zdjęcie: Sandia National Laboratories
Zgodnie z opublikowaną informacją ostatni egzemplarz produkcyjny (Last Production Unit, LPU) został ukończony w zakładach nuklearnych Pantex w pobliżu Amarillo w Teksasie. Produkcja seryjna została rozpoczęta w marcu 2020, a dostawy w listopadzie 2021. Program LEP ma na celu wydłużenie eksploatacji bomb typoszeregu B61. Produkcja pierwszej partii miała zakończyć się do 2022. Koszt programu rozpoczętego w 2008 oszacowano na 8-9 mld USD.
Ukończenie B61-12 zgodnie z harmonogramem jest najnowszym przykładem tego, co mówimy od kilku lat: NNSA dostarcza możliwości w tempie i skali, jakich potrzebują nasi partnerzy z Departamentu Obrony i nasze wymagania odstraszania — powiedziała Podsekretarz ds. Energii ds. Bezpieczeństwa Jądrowego i Administrator NNSA Jill Hruby.
Prace nad bombą w zakresie projektowania, rozwoju, kwalifikacji i produkcji komponentów prowadzili kierownicy programów NNSA i eksperci z Los Alamos National Laboratory, Sandia National Laboratories, zakładów Pantex, Savanah River Site, Y-12 National Security Complex i Kansas City National Security Campus.
Zakończenie produkcji ostatniej B61-12 świadczy o udanej współpracy, jaką mieliśmy z naszymi partnerami z USAF i Departamentu Obrony. Pęd zbudowany dzięki produkcji i dostawie B61-12 będzie kontynuowany w dostawach w ramach sześciu innych aktywnych programów modernizacji broni i dodatkowych programów, które staną się aktywne w nadchodzących latach — powiedział dr Marvin Adams, zastępca administratora NNSA ds. programów obronnych. Osiągnięcie LPU w roku fiskalnym 2025 pokazuje naszą zdolność do realizacji, nie tylko naszym partnerom i interesariuszom w Departamencie Obrony i Kongresie, ale także naszym przeciwnikom i sojusznikom. Ta demonstracja sama w sobie jest wkładem w odstraszanie i zapewnienie.
Zrzut nieuzbrojonej bomby B61-12 z F-35A DCA / Zdjęcie: USAF
Bomby B61-12 to najnowsza modyfikacja rodziny bomb grawitacyjnych typoszeregu B61, które są rozmieszczane w bazach Sił Powietrznych USA (US Air Force, USAF) i państw programu NATO Nuclear Sharing. Rodzina bomb B61 ma ponad 50 lat służby, co czyni ją najstarszą i najbardziej wszechstronną bronią w amerykańskim arsenale jądrowym. Bomba B61-12 LEP, która ma kluczowe znaczenie dla utrzymania zdolności odstraszania nuklearnego z powietrza, wydłuża okres eksploatacji o co najmniej 20 lat poprzez odnawianie, ponowne wykorzystywanie lub wymianę wszystkich jądrowych i niejądrowych komponentów bomby.
Obecnie, do programu NATO Nuclear Sharing należą Niemcy (z magazynami broni jądrowej w bazie lotniczej Büchel), Włochy (Aviano i Ghedi), Belgia (Kleine Brogel), Królestwo Niderlandów (Volkel) i Turcja (Incirlik), a do 2001 do programu należała Grecja. Dodatkowo, bomby będą używane przez amerykańskie F-35A w brytyjskiej bazie lotniczej RAF Lakenheath. Bomby są przechowywane we wzmocnionych magazynach WS3 (Weapons Storage and Security System).
Ocenia się, że w Europie jest rozmieszczonych obecnie około 100 amerykańskich, kierowanych bomb nuklearnych rodziny B61 o regulowanej mocy od 0,3 do 340 kT po około 20 w każdym z wymienionych państw (poprzednio w wersjach B61-3, B61-4, B61-7 i B61-10).
Ostatni egzemplarz B61-12 – LPU / Zdjęcie: NNSA
Bomby B61 formalnie należą do USAF, ale w razie konieczności mogą zostać użyte przez państwa sojusznicze, przenoszone przez ich samoloty wielozadaniowe F-16C/D i Panavia Tornado IDS, a od 12 października 2023 certyfikowane są F-35A Lightning II w konfiguracji tzw. podwójnego przeznaczenia (Dual Capable Aircraft, DCA), a w tym te należące do Królestwa Niderlandów. W USAF bomby są też certyfikowane dla F-15E, B-2A Spirit i B-21A Raider.
Tymczasem, 27 października 2023, Departament Obrony USA ogłosił prace nad nowym wariantem oznaczonym jako B61-13, który ma bazować na konstrukcji B61-12, ale charakteryzować się o wiele większą mocą rażenia. Pierwsza bomba ma być gotowa już w 2026 i USAF będzie jedynym użytkownikiem.
NNSA kontynuuje realizację sześciu dodatkowych programów modernizacji głowic jądrowych, jednocześnie modernizując cały zestaw możliwości produkcyjnych niezbędnych do opracowania bardziej odpornego przemysłu nuklearnego w celu spełnienia ewoluujących celów odstraszania strategicznego (USAF szuka nowych głowic bojowych dla pocisków balistycznych Sentinel, Głowice jądrowe W76-2 rozmieszczone, Redukcja mocy Trident II D5).