W poniedziałek, 25 sierpnia 2025, szwedzka spółka Saab Defence and Security poinformowała o umowie międzyrządowej pomiędzy Królestwem Szwecji a Królestwem Tajlandii na sprzedaż pierwszej partii samolotów wielozadaniowych JAS 39E/F Gripen.
Zdjęcie: Saab Defence and Security
Umowa o wartości 5,3 mld SEK (2,03 mld zł) przewiduje dostawę czterech samolotów w latach 2025-2030, w tym trzech jednomiejscowych E i jednego dwumiejscowego F, a także towarzyszącego im sprzętu naziemnego, pakietu wsparcia technicznego i logistycznego oraz szkoleniowego dla 6 pilotów oraz 20 członków obsługi naziemnej.
Została podpisana przez marszałka lotnictwa Phanphakdee Phattanaku, dowódcy Królewskich Tajlandzkich Sił Powietrznych (Kong Thab Akat Thai, RTAF), przebywającego w Szwecji w dniach 23-27 sierpnia, a także dyrektora generalnego urzędu zamówień obronnych FMV (Försvarets materielverk) przy Ministerstwie Obrony Królestwa Szwecji Mikaela Granholma oraz prezesa i dyrektora generalnego Saaba Micaela Johanssona.
Umowa została zatwierdzona przez tajski rząd 5 sierpnia br., a jej negocjacje weszły w ostateczną fazę 4 czerwca br. W dalszych planach jest zakup kolejnych 8 egzemplarzy, a umowy w tej sprawie są planowane do zawarcia w latach 2028 oraz 2030.
Witamy Tajlandię jako najnowszego klienta Gripen E/F. Tajlandia jest już uznanym użytkownikiem Gripenów i zna mocne strony, jakie Gripen wnosi do Królewskich Tajlandzkich Sił Zbrojnych. Tajlandia wybrała najnowocześniejszy myśliwiec na rynku, aby budować swoją strategiczną, niezależną flotę kolejnej generacji – mówi Micael Johansson, prezes i dyrektor generalny Saab Defence and Security.
Przypomnijmy, że władze w Bangkoku poszukiwały następcy dla 12 starzejących się samolotów F-16A/B Block 10/15 w ramach 102. Eskadry. Postępowanie ogłoszono w listopadzie 2023, po fiasku negocjacji w sprawie zakupu 8 samolotów F-35A Lightning II. Przeszkodą miały być wówczas zbyt bliskie relacje wojskowe z Chinami.
10 lipca 2024 lokalny dziennik The Bangkok Post informował, że dowództwo Kong Thab Akat Thai zarekomendowało Ministerstwu Obrony zakup w Szwecji samolotów Gripen E/F, a nie oferowanych przez USA najnowszych samolotów Lockheed Martin F-16C/D Block 70. 27 sierpnia 2024 ostatecznie wybrano szwedzką ofertę, która była rozpatrywana przez 10 miesięcy.
Spółka Saab Defence and Security podpisała również umowę z dowództwem Kong Thab Akat Thai na realizację długoterminowego pakietu offsetowego do Tajlandii w ramach planu pozyskiwania samolotów. Obejmuje on znaczący transfer technologii obronnych i współpracę przemysłową z Tajlandią, a także nowe inwestycje w wielu sektorach gospodarki narodowej. Wcześniej, 7 lutego br. Saab oraz tajlandzka Thai Aviation Industries (TAI) podpisały protokół ustaleń (Memorandum of Understandings, MoU) w sprawie o rozszerzeniu współpracy przemysłowej przy samolotach wczesnego ostrzegania Saab 340B AEW i rzeczonych JAS 39E/F Gripen.
Od 2011 Tajlandia użytkuje ponadto 11 samolotów JAS 39C/D Gripen (dwunasty rozbił się 14 stycznia 2017). 26 lipca br. zadebiutowały w działaniach zbrojnych przeciwko Kambodży.
W służbie jest też 48 F-16 i reprezentują różne wersje: 12 F-16A ADF, 1 F-16B ADF, 10 F-16A OCU, 7 F-16B OCU, 12 F-16AM MLU i 6 F-16BM MLU. Spośród nich ADF/OCU mają zostać częściowo zastąpione przez Gripeny nowej generacji do 2031, jednak nie będzie to w stosunku 1:1 przy obecnych planach budżetowych.
Sukcesy Saaba
W ostatnim czasie rząd Szwecji i Saab złożyły ofertę sprzedaży 12 samolotów JAS 39E/F Gripen do Peru, a zakup, prawdopodobnie,16 samolotów tego typu ogłosiła sąsiednia Kolumbia. Obecnie, Gripen E/F jest także faworytem w przetargu na Filipinach (wraz z F-16C/D Block 70/72).
Wcześniej na ich zakup zdecydowała się Szwecja (60 zamówionych JAS 39E + 10 kolejnych w ramach opcji; pierwsze trzy dostarczone) oraz wspomniana Brazylia (36 zamówionych JAS 39E/F jako F-39E/F z częściową produkcją lokalną, z których dostarczono 8, planowane dokupienie 8 kolejnych w ramach opcji na maksymalnie 72).
Wcześniej najnowsze Gripeny były bezskutecznie oferowane na innych rynkach zagranicznych, m.in. w Kanadzie, Finlandii, Indonezji, Danii, Królestwie Niderlandów, Norwegii, Polsce czy Szwajcarii. Niewykluczone, że temat tych samolotów powróci w Kanadzie, z uwagi na implikacje polityczne związane z zakupem 88 F-35A Lightning II (Czechy przyjęły szwedzką ofertę na przedłużenie dzierżawy Gripenów, Węgry zwiększą liczbę Gripenów).
RELEASE: Saab receives Gripen E/F order for Thailandhttps://t.co/5rYrNaiRpr
— Saab (@Saab) August 25, 2025