W poniedziałek, 22 lipca 2024, w godzinach popołudniowych czasu lokalnego, w słowackiej bazie lotniczej Kuchyňa-Malacky wylądowały pierwsze dwa samoloty wielozadaniowe, w wersji jednomiejscowej, Lockheed Martin F-16C Block 70, z łącznie 14 zamówionych przez Bratysławę w USA, które zastąpią wycofane z eksploatacji i przekazane walczącej Ukrainie samoloty frontowe MiG-29AS/UBS.
Zdjęcia: Ministerstwo Obrony Republiki Słowacji
W uroczystości powitania samolotów z amerykańskimi pilotami na pokładzie brał udział prezydent Peter Pellegrini, wicepremier i minister obrony Robert Kaliňák, członkowie rządu, najwyżsi przedstawiciele dowództwa sił zbrojnych, w tym szef sztabu generalnego gen. Daniel Zmeko oraz goście specjalni. Podczas uroczystości wręczono odznaczenia wojskowe, nastąpiła uroczysta zmiana insygniów, ale także przekazanie symbolicznych kluczy.
Jak podkreślił wicepremier i minister obrony Robert Kaliňák:
Dziś zaczynamy na nowo składać wielką mozaikę ochrony naszego nieba i suwerennej obrony Republiki Słowackiej. To najnowocześniejsza generacja F-16. Produkcja tego typu samolotów dopiero się rozpoczyna i będziemy mieli jedne z pierwszych egzemplarzy. Nowe F-16 znacząco poprawią możliwości naszych sił zbrojnych, pozwolą skuteczniej chronić nasz kraj i wzmocnić naszą pozycję w międzynarodowych strukturach obronnych. Ta dostawa to duży krok naprzód dla Słowacji i dowód na to, że jesteśmy gotowi stawić czoła wyzwaniom dzisiejszego świata.
Zgodnie z opublikowanymi fotografiami dostarczone wojskom lotniczym Słowacji (Vzdušné sily Ozbrojených síl Slovenskej Republiky) samoloty noszą numery taktyczne 1002 (nr rej. 20-4002, EX-2) i 1003 (20-4003, EX-3). Podczas lotu transferowego z lotniska przyzakładowego spółki Lockheed Martin w Greenvile w Karolinie Południowej, samoloty miały zasłonięte oznaczenia przynależności państwowej, a w zamian tymczasowe oznaczania amerykańskich wojsk lotniczych (US Air Force, USAF). Po wylądowaniu słowackie symbole zostały odsłonięte.
Teraz samoloty przejdą wszystkie procedury kontrolne i odbiorcze, po zakończeniu których formalnie rozpoczną służbę. Jeszcze w tym roku do Słowacji przyleci jeszcze jeden egzemplarz, niewykluczone, że dwumiejscowy F-16D tym razem. W 2025 planowane jest przebazowanie pięciu kolejnych, a w 2026 pozostałych sześciu.
Przypomnijmy, że 13 czerwca br. do bazy lotniczej Gwardii Narodowej Morris w Tucson w stanie Arizona trafił pierwszy dwumiejscowy F-16D, gdzie będzie służył szkoleniu słowackiego personelu wojskowego – łącznie do 2026 będzie szkolić się 22 pilotów oraz 160 członków technicznej obsługi naziemnej. Wcześniej, 10 stycznia br., Lockheed Martin formalnie przekazała pierwsze dwa samoloty na terytorium USA.
25 czerwca br. wiceminister obrony Słowacji Martin Vojtašovič, stojący na czele rządowej delegacji, odbył w Luksemburgu spotkanie robocze z partnerami z Agencji Wsparcia i Zamówień NATO NSPA (NATO Support and Procurement Agency). Głównym tematem spotkania była realizacja programu modernizacji infrastruktury w bazie lotniczej Sliač. Uzgodniono, że Słowacja sama zakończy prace budowlane i przebudowę bazy pod samoloty F-16. Prace zakończą się w 2026 i wtedy F-16 zostaną przypisane do 81. Skrzydła.
Dlatego tymczasowo samoloty będą stacjonować w bazie Kuchyňa-Malacky w ramach 46. Skrzydła, gdzie stacjonują samoloty transportowe C-27J Spartan i L-410UVP-E14/E20/FG. W tym celu w bazie zainstalowano linowy system awaryjnego hamowania samolotów z elektronicznym układem sterowania systemu BAK-12. W dwóch hangarach w bazie można będzie pomieścić 12 samolotów.
Słowacja zdecydowała się na zakup amerykańskich samolotów 11 lipca 2018, odrzucając szwedzką kontrofertę spółki Saab Defence and Security z JAS 39 Gripen (program zakupowy był prowadzony od 2015). F-16C/D Block 70 zostały wybrane następcami 11 operacyjnych myśliwców MiG-29AS/UBS, wówczas zgrupowanych w 1. Eskadrze Myśliwskiej (1. Bojová letka) Skrzydła Lotnictwa Taktycznego (Taktické krídlo Otta Smika) wojsk lotniczych, stacjonującej w bazie lotniczej Sliač (28 września 2019 rozbił się dwunasty egzemplarz).
Pakiet dla Słowacji został wyceniony na maksymalnie 2,91 mld USD i obejmował, oprócz samych samolotów, stacje radiolokacyjne AN/APG-83 SABR z aktywnym skanowaniem elektronicznym (AESA), pociski powietrze-powietrze AIM-120C-7 AMRAAM i AIM-9X Sidewinder, bomby GBU-12, GBU-38 i GBU-49 oraz Mk 82. Umowa międzyrządowa o wartości ponad 1,6 mld EUR została zawarta w grudniu 2018 (ostateczna wartość zamówienia została zredukowana na drodze negocjacji).
31 lipca 2019 Departament Obrony USA podpisał z Lockheed Martin umowę o wartości 799 955 939 USD na ich produkcję i dostawy z terminem do 31 stycznia 2024. Co ciekawe, początkowo planowano zakup używanych amerykańskich F-16A/B, zmagazynowanych przez wojska lotnicze (US Air Force, USAF), lecz koszty remontu i modernizacji, tj. 220 mln EUR okazały się zbyt wysokie.
27 października 2021 ówczesny minister obrony Słowacji Jaroslav Nad’ wziął udział w symbolicznej ceremonii rozpoczęcia produkcji omawianego egzemplarza F-16, który otrzymał numer fabryczny EY-01. Następnie spotkał z grupą słowackich pilotów, którzy przechodzili szkolenie na F-16 w międzynarodowym ośrodku szkoleniowym w bazie lotniczej Luke w stanie Arizona.
14 kwietnia 2023 minister Nad’ informował, że rząd przekazał walczącej Ukrainie wszystkie z 13 obiecanych myśliwców MiG-29AS/UBS, a do czasu osiągnięcia gotowości operacyjnej przez słowackie F-16, przestrzeni powietrznej kraju bronią Polska i Czechy. Tymczasem 21 czerwca br. obecne kierownictwo resortu zapowiedziało na konferencji prasowej złożenie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa w związku z przekazaniem Ukrainie przez rząd Eduarda Hegera rzeczonych samolotów MiG-29 i dwóch wyrzutni rakietowych zestawów przeciwlotniczych 2K12 Kub 2M.
