Zbiornikowiec z irańską ropą zatrzymany

4 czerwca we wczesnych godzinach porannych żołnierze brytyjskiej piechoty morskiej z 42. Commando Royal Marines dokonali zatrzymania zbiornikowca VLCC Grace-1. Podejrzewa się, że płynąca pod banderą panamską jednostka transportuje irańską ropę naftową do Syrii. Zatrzymania dokonano na polecenie administracji portu w Gibraltarze i władz tego terytorium zamorskiego Wielkiej Brytanii. Powodem miało być podejrzenie złamania sankcji Unii Europejskiej dotyczących eksportu m.in. ropy naftowej do Syrii, nałożonych w 2011. 17 maja 2019 Rada UE przedłużyła o kolejny rok do 1 czerwca 2020 obowiązywanie obostrzeń wobec rządu Baszszara al-Asada.
 

Operacja 42. Commando na szybkich łodziach motorowych ORC (Offshore Raiding Craft) była wspierana przez śmigłowiec rozpoznania pola walki AW159 Lynx Wildcat AH.1, należący do Royal Navy, a także szesnastu funkcjonariuszy Królewskiej Policji Gibraltaru (Royal Gibraltar Police) na własnych jednostkach pływających, którzy dokonali aresztowania 28-osobowej załogi, złożonej głównie z Hindusów, a także Pakistańczyków i Ukraińców. Śmigłowiec wystartował z pokładu zbiornikowca paliwowego RFA Tidesurge (A138) typu Tide, należącego do pomocniczej brytyjskiej marynarki RFA (Royal Fleet Auxiliary), a operację zabezpieczała także szybka łódź patrolowa HMS Scimitar (P284), typu Scimitar. W rejonie znajdował się również okręt hydrograficzny HMS Echo (H87), typu Echo, ale nie wziął udziału w operacji. Zbiornikowiec został zatrzymany bez użycia siły (Incydent w Zatoce Omańskiej, 2019-06-13).

Szef Rady Ministrów Gibraltaru, Fabian Picardo wydał oświadczenie w sprawie zatrzymania zbiornikowca VLCC Grace-1 / Film: Rada Ministrów Gibraltaru

W odpowiedzi na operację, Ministerstwo Spraw Zagranicznych Iranu wezwało do siebie ambasadora Wielkiej Brytanii w Teheranie. Rzecznik prasowy irańskiego MSZ Sajjid Abbas Musawi stwierdził, że działania brytyjskiego rządu były nielegalne. Statek został bowiem zatrzymany na wodach cieśniny gibraltarskiej, które zgodnie z Konwencją o Prawie Morza gwarantują w niej prawo przejścia tranzytowego zapewniającego swobodę żeglugi. Z kolei Mohsen Rezaji, były dowódca Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej w latach 1981-1997 wezwał do zajęcia w ten sam sposób brytyjskiego zbiornikowca w ramach odwetu, jeśli statek nie zostanie wypuszczony.

Szef Rady Ministrów Gibraltaru, Fabian Picardo poinformował, iż istnieje podejrzenie, że zbiornikowiec transportował irańską ropę naftową, która miała trafić do syryjskiej rafinerii Banias w Tartusie. Właściciel rafinerii, spółka Banias Refinery Company jest bowiem objęta sankcjami UE począwszy od 2014, gdyż działa na rzecz syryjskiego Ministerstwa Ropy Naftowej i Zasobów Naturalnych.
 

Sekretarz spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii złożył gratulacje władzom Gibraltaru za śmiałe kroki w egzekwowaniu sankcji wobec Syrii. Jednak jego hiszpański odpowiednik Josep Borrell (nominowany na Przewodniczącego Parlamentu Europejskiego) poinformował, że jest rozważane przejęcie zbiornikowca, gdyż istnieje podejrzenie, że operacja miała miejsce na wodach hiszpańskich. Pozytywnie operację sił brytyjskich ocenił z kolei doradca Białego Domu ds. bezpieczeństwa John Bolton (Triton zestrzelony przez Iran, 2019-06-20).

Sankcje UE wobec rządu syryjskiego obejmują embargo na ropę naftową, ograniczenie określonych inwestycji, zamrożenie aktywów syryjskiego banku centralnego w UE, ograniczenia w eksporcie wyposażenia i technologii, które mogłyby zostać wykorzystane do represji wobec ludności cywilnej Syrii, oraz sprzętu i technologii, które pozwalają monitorować lub przechwytywać połączenia internetowe i telefoniczne. Wykaz liczy teraz 269 osób i 69 podmiotów gospodarczych.

Opis
VLCC Grace-1 ma 331 m długości, 58 m szerokości i 22,5 m zanurzenia. Wyporność całkowita wynosi 300 579 DWT. Zbiornikowiec został zbudowany w 1997 i od tamtej pory trzykrotnie zmieniał nazwy i właścicieli (poprzednie nazwy: Meridian Lion i Overseas Meridian). Obecnym właścicielem jest singapurska spółka Iships Management.

Według publicznie dostępnych informacji, jednostka wyszła z portu Fudżajra w Zjednoczonych Emiratach Arabskich 21 stycznia 2019, wcześniej w grudniu pobierając iracki olej opałowy, jednak nie udokumentowano wejścia do żadnego z portów w Iraku. Później okazało się, że około 17 kwietnia musiał nastąpić załadunek irańskiej ropy. Nie jest znana dokładna data, gdyż system śledzenia statku został wyłączony i ponownie uruchomiony w pobliżu irańskiego portu przeładunkowego ropy naftowej Assaluyeh w prowincji Buszehr, gdy już szedł w stronę cieśniny Ormuz. Pojawiła się wówczas informacja, że statek został w pełni załadowany. Celem rejsu było Morze Śródziemne, bez wskazania konkretnego portu docelowego.

Zdecydowano się na wybór dłuższej trasy wokół Afryki z uwagi na zbyt duże zanurzenie do przejścia przez Kanał Sueski, gdyż jest to jednostka klasy Capesize. Statki klasy Suezmax charakteryzują się zanurzeniem maksymalnym 21,3 m. Ponadto, tankowce VLCC (Very Large Crude Carrier) o wyporności od 200 do 320 tysięcy DWT są w stanie tylko przejść Kanał Sueski tylko pod balastem (bez ładunku). Jest to kolejny dowód, że zatrzymana jednostka musiała przewozić ładunek ropy naftowej. Jeśli to potwierdzi się, będzie to pierwszy transport irańskiego paliwa na europejskich wodach od 2018. Co ciekawe, według informacji agencji Reuters z początku 2019, VLCC Grace 1 był jednym z czterech zbiornikowców zaangażowanych w transport irańskiego oleju opałowego do Singapuru i Chin, z naruszeniem sankcji USA.