20 czerwca irański Korpus Strażników Rewolucji Islamskiej (IRCG) poinformował o zestrzeleniu amerykańskiego bezzałogowego statku latającego (bsl), który miał naruszyć przestrzeń powietrzną Iranu w pobliżu Cieśniny Ormuz. Według strony irańskiej miał to być autonomiczny bsl dużej długotrwałości lotu (HALE) Northrop Grumman RQ-4 Global Hawk. US Navy przyznała później, że straciła morski wariant tego bsl, oznaczony jako MQ-4C Triton, o nr ser. 166510, który należał do 20. Eskadry Doświadczalnej VX-20 z bazy lotniczej NAS Patuxent River w stanie Maryland. RQ-4/MQ-4 są to największe amerykańskie bsl wykorzystywane do zadań zwiadowczych.
Zestrzelony bsl ma 14,5 m długości, 39,9 m rozpiętości skrzydeł, 4,7 m wysokości i masę 14,63 t. Pojedynczy silnik turboodrzutowy dwuprzepływowy Rolls-Royce AE 3007 o ciągu 28,89–39,66 kN zapewnia mu prędkość maksymalną 575 km/h i pułap praktyczny 18 288 m. Zasięg maksymalny wynosi 15 186 km. /Zdjęcie: US Navy
Według irańskiej agencji prasowej IRNA, która przekazała komunikat IRCG, amerykański bsl miał naruszyć przestrzeń powietrzną Iranu w rejonie prowincji Hormozgan i został strącony w pobliżu góry Mubarak. Co ciekawe, inna agencja prasowa z Iranu, Fars News, zaprezentowała fotografię rzekomego bsl, jednak po analizie można stwierdzić, że to izraelski bsl Elbit Hermes 450, który rozbił się w południowym Libanie 31 marca 2019. Amerykanie twierdzą, że do utraty RQ-4A doszło 34 kilometry od irańskiego wybrzeża. Pozostałości bezzałogowca mają znajdować się w wodach międzynarodowych, gdzie w następstwie zdarzenia zostały wysłane okręty US Navy.
Bsl miał zostać zestrzelony pociskiem rakietowym ziemia-powietrze systemu przeciwlotniczego Ra’ad, który wykorzystuje m.in. pociski Taer-2 i Sajjad-2. Jest to mobilny zestaw średniego zasięgu, będący prawdopodobnie kopią rosyjskiego 9K317 Buk-M2E. Zestaw jest zdolny do przechwycenia celu na dużym pułapie, takim na jakim operują bsl typu RQ-4/MQ-4 (MQ-4C Triton dla Niemiec, 2018-04-07, Australia kupiła MQ-4C Triton, 2018-06-27).
US Navy i Departament Obrony wydały komunikat prasowy o utracie bsl MQ-4C w rejonie Cieśniny Ormuz, wskazując jednocześnie, że żaden amerykański statek powietrzny nie naruszył przestrzeni powietrznej Iranu. Warto zauważyć, że wskazanie MQ-4C jako utraconego statku oznacza, że co najmniej jeden bsl tego typu musiał zostać potajemnie rozmieszczony w tym regionie, choć takie też były przewidywania specjalistów. Po przyjęciu Tritonów do służby 31 marca 2018 pierwszą lokalizacją, gdzie miały zostać rozmieszczone poza granicami kontynentalnych USA miała być wyspa Guam na Oceanie Spokojnym (MQ-4C Triton w służbie US Navy, 2018-06-04).
Amerykanie twierdzą, że do utraty RQ-4A doszło 34 kilometry od irańskiego wybrzeża. Pozostałości bezzałogowca mają znajdować się w wodach międzynarodowych gdzie zostały wysłane amerykańskie okręty. /Zdjęcie: US DoD
Zestrzelony bsl miał zostać rozmieszczony 15 czerwca w bazie lotniczej Al Dhafra w Katarze po przebazowaniu go z NAS Patuxent River. Egzemplarz o wskazanym nr seryjnym jest w rzeczywistości przebudowanym płatowcem RQ-4A Global Hawk Block 10, tj. wczesnej wersji produkcyjnej, przekazanym przez Siły Powietrzne (US Air Force, USAF). Block 10 były wykorzystywane do badań i testów odbiorczych przed modernizacją do standardu RQ-4B Block 20. Oznacza to również, że zestrzelony bsl to wersja wyposażona w powietrzny terminal komunikacyjny pola walki (Battlefield Airborne Communications Node, BACN), którego formalne oznaczenie w USAF to EQ-4B. Nie jest to zatem egzemplarz z typowym wyposażeniem patrolowym, a demonstrator technologii BAMS-D (Broad Area Maritime Surveillance-Demonstrator) (Kolejny Global Hawk dostarczony USAF, 2018-07-23).
Warto odnotować, że bsl tego typu wykorzystywane przez amerykańskie siły zbrojne są zwykle wyposażone w zestaw czujników elektrooptycznych, radarowych i elektronicznych systemów gromadzenia informacji. Wykonują zwiad instalacji wojskowych z dużego pułapu, ale często z odpowiedniej odległości od granic przestrzeni powietrznej przeciwnika, dzięki precyzyjnym czujnikom dalekiego zasięgu.
Nie jest to także pierwsze zestrzelenie amerykańskiego bsl przez Iran. 4 grudnia 2011 pozostający w służbie USAF w tajemnicy, bsl Lockheed Martin RQ-170 Sentinel został zestrzelony w pobliżu miejscowości Kaszmar we wschodniej prowincji Chorasan-e Razawi. Następnie bsl został poddany procesowi inżynierii wstecznej, dzięki czemu Iran opracował dwa własne modele: Shahed 171 Simorgh i Saegheh-2. Z kolei w grudniu 2012 udało się zestrzelić taktyczny bsl Boeing Insitu ScanEagle, dzięki czemu zbudowano, nieco zmodyfikowaną, kopię o nazwie Qods Yasir. Niewykluczone zatem, że i w tym przypadku irańscy inżynierowie, w zależności od stanu wraku MQ-4C, mogą spróbować skopiować amerykański statek.
W ostatnim czasie z kolei jednostki obrony powietrznej IRCG bez sukcesu spróbowały zestrzelić bsl MQ-9 Reaper w następstwie incydentu z dwoma zbiornikowcami w Zatoce Omańskiej, który miał miejsce 13 czerwca. Strona amerykańska oskarżyła także Iran o pomoc w zestrzeleniu bsl tego samego typu 6 czerwca nad Jemenem przez bojówki Huti (Incydent w Zatoce Omańskiej, 2019-06-13).