10 kwietnia br. Ministerstwo Obrony Bułgarii opublikowało oświadczenie w związku z doniesieniami medialnymi z ostatnich dni o złożonej Ukrainie ofercie przekazania 11 samolotów myśliwskich MiG-29A/UB. Rząd w Sofii nie przekaże samolotów bojowych bezwarunkowo, gdyż dostawy zamówionych F-16 są opóźnione, więc wymogiem byłoby zapewnienie przez sojuszników odpowiednich zdolności obrony powietrznej Bułgarii.
Jeden z bułgarskich MiG-29A / Zdjęcie: USAF
Treść oświadczenia:
W związku z publikacjami medialnymi, że Bułgaria zaoferowała Ukrainie swoje myśliwce MiG-29, informujemy:
Ministerstwo Obrony nie prowadziło rozmów w sprawie nieodpłatnego dostarczenia Ukrainie bułgarskich myśliwców MiG-29. Taka decyzja doprowadziłaby do deficytu zdolności, co jest sprzeczne z Konstytucją Republiki Bułgarii oraz ustawą o obronie i siłach zbrojnych Republiki Bułgarii.
Realizując decyzję Zgromadzenia Narodowego od końca 2022 roku, Ministerstwo Obrony sukcesywnie prowadzi rozmowy na temat możliwości realizacji tzw. „umowy trójstronnej”, aby wymienić część dostępnego uzbrojenia na kompatybilne z krajów sojuszniczych, nie dopuszczając do utraty zdolności.
Innymi słowy, rząd w Sofii może przekazać część lub wszystkie swoje samoloty MiG-29A/UB, jeśli sojusznicy z NATO dostarczą używane samoloty bojowe jako wypełnienie luki operacyjnej. Dla Bułgarii najlepszą opcją byłyby używane F-16 z uwagi na już zakupione 16 F-16C/D Block 70 – w najnowszej wersji produkcyjnej za równowartość 1,256 mld USD. Te jednak będą opóźnione i zgodnie z informacją z 17 lutego 2022, pierwsze dostawy rozpoczną się najwcześniej w 2024. Powodem opóźnień, głównie u poddostawców amerykańskiej spółki Lockheed Martin, były skutki pandemii COVID-19. Pierwotnie planowano, że zostaną zrealizowane w latach 2023-2027.
Ponadto poinformowano, że WMZ-Sopot (Wazowski Maszinostrielni Zawod, największy koncern zbrojeniowy w Bułgarii) przekaże Ukrainie starszą, zmagazynowaną amunicję o równowartości 175 mln EUR (820,75 mln zł) i w zamian otrzyma nowe zapasy. Potwierdzono tym samym doniesienia medialne z 28 marca br., powołujące się na byłego centrolewicowego ministra obrony Bojko Noewa.
Warto dodać, że według śledztwa dziennikarzy Euractiv, opublikowanego 6 marca br., w ciągu dwóch ostatnich lat rząd bułgarski miał sprzedać Ukrainie uzbrojenie warte ponad miliard euro, ale nie bezpośrednio. Chodziło przede wszystkim o broń i amunicję standardu sowieckiego. Zadaje to kłam oświadczeniom poprzedniego rządu w Sofii, który twierdził, że żadnego wsparcia materiałowego czy sprzedaży dla Kijowa nie było.
Bułgarskie wojska lotnicze (Voennovëzdušni sili, VVS) dysponują 11 samolotami myśliwskimi MiG-29A/UB, zgrupowanymi w 3. Myśliwskiej Bazie Lotniczej Graf Ignatiewo, Flota ta systematycznie kurczy się (w 2021 było to 14 egzemplarzy), cierpi na niską gotowość operacyjną (w tamtym okresie tylko 5-7 miało być sprawnych), a jeden z samolotów został utracony w wypadku z 9 czerwca 2021.
Pierwotnie, w latach 1989-1990 Związek Sowiecki dostarczył do Bułgarii 22 samoloty MiG-29, w tym 18 jednomiejscowych MiG-29A (izdielije 9.12A) i 4 dwumiejscowe MiG-29UB (izdielije 9.51). 29 września 1994 rozbił się MiG-29A o nr taktycznym 25 (zginął dowódca bazy lotniczej Ravnec, mjr Iwan Dajew), a 26 kwietnia 2012 wypadkowi uległ MiG-29UB o nr taktycznym 19 i seryjnym 26333 (zginęła cała załoga). Co ciekawe, ten drugi był potem używany przez zakłady TEREM – Georgi Benkowski do opracowania projektu przeglądu naprawczego, a następnie bez silników został sprzedany do Polski w 2015. W 2020 ówczesny minister obrony Krasimir Karakaczanow mówił przed parlamentem o konieczności sprzedaży starych samolotów.
Tymczasem, Ukraina ma otrzymać od Słowacji docelowo wszystkie 13 MiG-29AS/UBS (pierwsze cztery przekazano), wycofane z eksploatacji z końcem sierpnia 2022, ale rządowi w Bratysławie udało się wynegocjować wspólne, polsko-czeskie patrole bojowe w słowackiej przestrzeni powietrznej. Ponadto, USA sfinansują część zakupu 12 śmigłowców uderzeniowych Bell AH-1Z Viper wraz z pakietem 500 przeciwpancernych pocisków kierowanych rodziny AGM-114 Hellfire. Kolejnych 8, a w dalszej perspektywie łącznie 14 samolotów MiG-29, przekazała Polska (za dostarczane uzbrojenie Warszawa ma otrzymać łącznie nawet 900 mln EUR z funduszy Europejskiego Instrumentu na rzecz Pokoju).