Pierwsze hełmy HMDS Gen III dla polskich pilotów F-35A

W poniedziałek, 21 sierpnia, amerykańskie dowództwo NAVAIR (Naval Air Systems Command), w imieniu Departamentu Obrony USA, podpisało umowę o wartości 347 435 068 USD (1,43 mld zł) ze spółką Lockheed Martin Aeronautics (część Lockheed Martin) dostawę partii hełmów HMDS Gen III (Helmet-Mounted Display System) na potrzeby samolotów wielozadaniowych F-35 Lightning II z 15. i 16. partii małoseryjnej, a więc wśród nich pierwszych egzemplarzy dla Polski (Piloci Raptorów testują nowe hełmy NGFWH).

Zdjęcie: Collins Aerospace

Umowa przewiduje niesprecyzowaną liczbę hełmów dla pilotów US Air Force, US Navy, US Marine Corps, a także sił zbrojnych państw partnerskich oraz w ramach programu Foreign Military Sales (FMS). Prace będą realizowane w Fort Worth w Teksasie z terminem do grudnia 2026. Z chwilą zawarcia umowy żadne fundusze nie zostały jeszcze uruchomione.

Hełmy HMDS Gen III są produkowane przez joint venture Collins Elbit Vision Systems, złożoną z Rockwell Collins i Elbit Systems of America. Trzecia generacja hełmów została wprowadzona w US Air Force w 2018. Charakteryzuje się tym, że wyświetla pilotowi wszystkie niezbędne dane dotyczące lotu i sytuacji taktycznej, dlatego F-35 nie musi dysponować klasycznym wyświetlaczem przeziernym HUD w kabinie. Do tego HMDS Gen III jest połączony z elektrooptycznym systemem obserwacji dookólnej AN/AAQ-37 DAS (Distributed Aperture System), który zapewnia 360-stopniowy obraz wokół samolotu, jak i pod nim (na zasadzie patrzenia przez kadłub samolotu), ale będzie zastępowany przez system nowej generacji EODAS (Next-Generation Electro-Optical Distributed Aperture System) (Pięć umów na wsparcie F-35).

Do grona odbiorców zamawianych hełmów w ramach programu FMS zalicza się Polska, która zakupiła je wraz z łącznie 32 samolotami F-35A Block 4 (w ramach umowy międzyrządowej z 31 stycznia 2020 o wartości 4,6 mld USD/17,9 mld zł). Pierwsze z samolotów są produkowane w ramach 16. i 17. partii małoseryjnej (odpowiednio 4 i 6 egzemplarzy), które Departament Obrony USA zamówił 30 grudnia 2022 i 28 kwietnia 2023 (Umowa na produkcję pierwszych polskich F-35A Lightning II, Produkcja drugiej partii F-35A dla Polski, Umowa na F-35 dla Polski podpisana).

Z kolei 6 marca 2023 zamówiono dla nich silniki turbowentylatorowe Pratt & Whitney F135-PW-100. Wcześniej Departament Obrony zawierał umowy na produkcję komponentów potrzebnych do uruchomienia linii montażu końcowego: były to cztery umowy z 26 lipca 2021, 28 maja 2021, 30 grudnia 2020 i 28 września 2020 (Czwarta transza funduszy na polskie F-35A, Trzecia transza funduszy na polskie F-35A, Druga transza funduszy na polskie F-35, Pierwsze fundusze na polskie F-35A).

12 kwietnia 2023 premier Mateusz Morawiecki odwiedził zakłady montażowe płatowca centralnego samolotów F-35 Lightning II spółki Lockheed Martin Aeronautics w Marietta w stanie Georgia, gdzie powstają pierwsze elementy polskich egzemplarzy. Polski premier złożył podpis na wyprodukowanej strukturze pierwszego polskiego F-35A, czyli wrędze kadłubowej (center fuselage wing assembly, CWA), która w dalszej kolejności trafi do zakładów montażu końcowego FACO (Final Assembly and Check-Out) w Fort Worth (Premier Morawiecki w zakładach Lockheed Martin).

Dostawy pierwszych 6 polskich samolotów F-35A Block 4 mają rozpocząć się w 2024, gdy trafią początkowo do bazy lotniczej Ebbing Gwardii Narodowej stanu Arkansas w Fort Smith. Tam piloci i członkowie członków personelu technicznego Sił Powietrznych RP rozpocznie szkolenie na nowy typ statku powietrznego (Kolejny etap szkolenia polskich pilotów samolotów F-35A, Szkolenie polskich pilotów F-35A w Ebbing).

Polscy piloci przejdą w Ebbing szkolenie do poziomu instruktora, dzięki czemu kolejni lotnicy będą szkoleni już w Polsce, w Zintegrowanym Centrum Szkoleniowym, gdzie znajdzie się osiem pełnych symulatorów misji. Łącznie zostanie wyszkolonych 24 pilotów i 90 członków personelu technicznego.

Przylot pierwszych egzemplarzy do Polski ma nastąpić na przełomie 2025 i 2026, po czym nastąpi skompletowanie pierwszej eskadry w 32. Bazie Lotnictwa Taktycznego w Łasku. Druga eskadra zostanie skompletowana w 2030 w 21. Bazie Lotnictwa Taktycznego w Świdwinie (Polskie F-35A do Łasku i Świdwina).