W środę, 15 listopada, Agencja Wsparcia i Zamówień NATO (NATO Support and Procurement Organisation, NSPA) poinformowała o wyborze oferty amerykańskiej spółki Boeing w programie samolotów wczesnego ostrzegania i dowodzenia (Airborne Early Warning and Control, AEW&C) nowej generacji o kryptonimie AFSC (Alliance Future Surveillance and Control) jako następcę floty 14 E-3A Sentry AWACS. Amerykański producent zaoferował samoloty E-7A Wedgetail.
Wizualizacja natowskiego E-7A Wedgetail / Grafika: Boeing
W ramach początkowej fazy programu, nazwanej iAFSC (initial Alliance Future Surveillance and Control) złożone zostanie zamówienie na sześć egzemplarzy samolotów E-7A Wedgetail procedurą FMS (Foreign Military Sales). Tym samym odrzucono kontroferty L3Harris Technologies z Global 6500 CAEW oraz Saab Defence and Security z GlobalEye. Zainteresowanie programem AFSC wyrażały też Northrop Grumman, Airbus Defence and Space czy General Atomics Aeronautical Systems Inc. (GA-ASI).
Planuje się, że obecna flota 14 samolotów E-3A Sentry AWACS zostanie wycofana około 2035, więc w ramach fazy iAFSC zostaną zbudowane odpowiednie zdolności wstępne, które zredukują ryzyko wystąpienia luki w zdolnościach operacyjnych Sojuszu.
Wybór zarówno oferty, jak i formy wdrażania zdolności wynikał z głębokich analiz obejmujących ocenę korzyści, interoperacyjności, ceny, dostępności operacyjnej, a także samodzielnym pozyskaniu tych samolotów przez Australię i Koreę Południową, a także członków NATO: Turcję, Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone.
Ponadto, państwa partnerskie programu zarządzanego przez agencję NAPMO (NATO Early Warning and Control Programe Management Organisation), a więc Belgia, Niemcy, Luksemburg, Królestwo Niderlandów, Norwegia, Rumunia i Stany Zjednoczone, oraz agencja NSPA stwierdziły, że Boeing E-7A Wedgetail jest jedynym znanym systemem zdolnym obecnie do wykonywania podstawowych zadań operacyjnych dla dowództw strategicznych NATO, wymagań i kluczowych parametrów użytkowych oraz są dostępne do dostawy w wymaganym terminie.
Oczekuje się, że Wedgetail we flocie NATO osiągną wstępną zdolność operacyjną (Initial Operational Capability, IOC) w 2031.
Ogłaszając powyższą decyzję podczas spotkania Rady Północnoatlantyckiej, Stacy Cummings, dyrektor generalna NSPA, skomentowała:
Decyzja ta stanowi znaczący kamień milowy w ciągłych wysiłkach NATO na rzecz zwiększenia jego gotowości i zdolności w nadchodzących latach. Strategia NSPA dotycząca uruchomienia procedury FMS z wyłącznego źródła ma zapewnić szereg korzyści, które wzmocnią zdolność Sojuszu do reagowania na zmieniające się wyzwania w zakresie bezpieczeństwa.
Z kolei według sekretarza generalnego NATO Jensa Stoltenberga:
Samoloty wczesnego ostrzegania i dowodzenia mają kluczowe znaczenie dla zbiorowej obrony NATO i z zadowoleniem przyjmuję zaangażowanie sojuszników w inwestowanie w najwyższej klasy zdolności. Łącząc zasoby, sojusznicy mogą wspólnie kupować i eksploatować główne aktywa, których zakup byłby zbyt kosztowny dla poszczególnych krajów. Ta inwestycja w najnowocześniejszą technologię pokazuje siłę transatlantyckiej współpracy obronnej w miarę ciągłego dostosowywania się do bardziej niestabilnego świata.
Amerykańska spółka Boeing przesłała Redakcji Magazynu Militarnego MILMAG komentarz:
Doceniamy zaufanie NSPA i uczestniczących państw NATO w sprawdzone możliwości i korzyści w zakresie interoperacyjności samolotu E-7 Airborne Early Warning & Control (AEW&C). Jesteśmy gotowi wspierać ten program Foreign Military Sales i zapewnić tę wyjątkową zdolność, która będzie zwiększać gotowość NATO.
Program AFSC ma swoje korzenie w 2019, gdy pojawiły się sygnały o konieczności wymiany natowskich E-3A Sentry po 2035, ale został formalnie zapoczątkowany w kwietniu 2022 przez agencję NAPMO. Samoloty te przechodzą drugą już w ostatnich latach modernizację o kryptonimie FLEP (Final Lifetime Extension Programme), ale będzie konieczna wymiana platformy jako takiej (Radiostacje programowalne Leonardo dla natowskich AWACS, NATO modernizuje AWACS, NATO szuka następcy AWACS).
Flota natowskich E-3A to pierwsza międzynarodowa jednostka podlegająca dowództwu Sojuszu, począwszy od stycznia 1982. Dwie eskadry (Flying Squadron 1 i Flying Squadron 2) są złożone z 20 międzynarodowych załóg wydzielonych z sił zbrojnych 15 państw NATO, w tym z Polski. Stacjonują w niemieckim Geilenkirchen. Ponadto, zostały wydzielone wysunięte bazy operacyjne w Konya (Turcja), Preweza/Aktion (Grecja) and Trapani-Birgi (Włochy) i wysunięta lokalizacja operacyjna w Ørland (Norwegia). 17 stycznia br. dwa samoloty rozmieszczono w Rumunii (Dwa natowskie AWACS do Rumunii).
Opis
E-7A, a właściwie Boeing 737 AEW&C, o konfiguracji zbliżonej do 737-700ER, jest wyposażony w wielozadaniowy radar ze skanowaniem elektronicznym (Multi-role Electronically Scanned Array, MESA), pracujący w paśmie L, który wykrywa obiekty w odległości do 600 km (lecące na wysokim pułapie), do 370 km (nisko lecące, trudniej wykrywalne statki powietrzne). Może śledzić do 180 celów naraz, naprowadzając inne samoloty do przechwycenia 24 z nich. Radar wykrywa także cele nawodne wielkości fregaty rakietowej z odległości ponad 240 km. W trybie wykrywania sygnałów elektromagnetycznych (ELectronic INTelligence, ELINT), E-7A ma skuteczny zasięg ponad 850 km, operując na pułapie 9000 m. Radar został zaprojektowany przez spółkę Northrop Grumman.
Jak wspomniano, samoloty tego typu są już eksploatowane w Australii (w liczbie 6 egzemplarzy), Korei Południowej (4 egzemplarze znane jako Peace Eye; planowane jest dokupienie 2 kolejnych) i Turcji (4 egzemplarze znane jako Peace Eagle). Wkrótce dołączą do nich Wielka Brytania (5 egzemplarzy, gdzie otrzymają oznaczenie Wedgetail AEW1) oraz Stany Zjednoczone (docelowo ok. 30 egzemplarzy).
https://twitter.com/BoeingDefense/status/1724738863619289292