W piątek, 28 lutego 2025, w porcie Turnchapel Wharf w brytyjskim Plymouth miało miejsce wodowanie demonstrator technologii bezzałogowego, autonomicznego okrętu podwodnego Cetus klasy XLAUV (Extra Large Autonomous Underwater Vehicle), zbudowanego na zlecenie Ministerstwa Obrony Wielkiej Brytanii przez lokalną spółkę MSubs Ltd.
Zdjęcia: Turnchapel Wharf, Guardian RIB Charter via X
Przypomnijmy, że 5 marca 2020 centrum innowacji brytyjskiego Ministerstwa Obrony DASA (Defence and Security Accelerator) podpisało umowę o wartości 1 mln GBP (wówczas 4,95 mln zł) ze spółką MSubs z Plymouth na budowę bezzałogowego, autonomicznego okrętu podwodnego, przeznaczonego do testów technologii klasy XLUUV (Extra Large Unmanned Underwater Vehicle). Łączny budżet Ministerstwa Obrony Wielkiej Brytanii na projekt Autonomous Underwater Capability wynosił wówczas 2,5 mln GBP (12,38 mln zł).
Następnie, 1 grudnia 2022 spółka otrzymała kolejne 15,4 mln GBP (77,5 mln zł) w ramach dwuletniej umowy na dostawę omawianego demonstratora technologii, który otrzymał nazwę własną Cetus (od Ketosa, w mitologii greckiej potwora morskiego). Środki pochodzą z funduszy programu zwalczania okrętów podwodnych o nazwie Spearhead, realizowanego przez Departament Rozwoju Royal Navy z Portsmouth, a zamawiającym jest Jednostka Autonomii (Autonomy Unit) Agencji Dostaw Okrętów Podwodnych (Submarine Delivery Agency).
Zwodowany w ubiegłym tygodniu pojazd odpowiada wyglądem grafice koncepcyjnej zaprezentowanej podczas zawarcia umowy w 2022 oraz modelowi w skali, zaprezentowanemu na londyńskich targach przemysłu obronnego i bezpieczeństwa DSEI 2023.
Zgodnie z dostępnymi informacjami Cetus ma 12 m długości, 2,1 m wysokości, 2,1 m szerokości oraz 17 ton wyporności, dzięki czemu jest możliwy transport wewnątrz 40-stopowego kontenera standardowego ISO. Cechą charakterystyczną jest główna modułowa ładownia MPS (Main Payload Space) o wymiarach 2 x 2 x 2 m (z drzwiami u góry i u dołu kadłuba) oraz dwie mniejsze w części dziobowej i rufowej na potrzeby czujników. Pojazd może przenosić mniejsze zdalnie sterowane pojazdy podwodne klasy ROV (Remotely Operated underwater Vehicle) czy autonomiczne podwodne pojazdy do przemieszczania się po dnie morskim klasy AUGV (Autonomous Underwater Ground Vehicle).
Cetus zostanie wykorzystany do przeprowadzenia serii coraz bardziej złożonych prób istotnych dla środowiska operacyjnego i zmniejszenia ryzyka przyszłych technologii, w tym tych, które mogłyby zostać uwzględnione w brytyjsko-australijskim programie wielozadaniowych okrętów podwodnych nowej generacji o napędzie jądrowym SSN-AUKUS na bazie programu SSN(R).
Brytyjska królewska marynarka wojenna (Royal Navy) przewodzi inicjatywie NATO ASW Barrier Smart Defence Initiative (SDI), której celem jest uzupełnienie wysokiej klasy załogowych zasobów zwalczania okrętów podwodnych o autonomiczne systemy patrolujące tzw. lukę GIUK (w pasie pomiędzy Grenlandią, Islandią i Wielką Brytanią).. W ramach projektu CABOT, Royal Navy zamierza nabyć flotę pojazdów podwodnych klasy XLUAV znanych jako „Chariot Type 93”, aby patrolować obszar, współpracując z bezzałogowcami podwodnymi wyposażonymi w środki zwalczania okrętów podwodnych, oznaczonymi jako „Slup Type 92”.
Konkurencyjną platformą dla Cetus jest ujawniony 25 listopada 2024 przez brytyjską spółkę BAE Systems (we współpracy z kanadyjską Cellula Robotics) demonstrator dużego, autonomicznego bezzałogowego okrętu podwodnego Herne, który został już zwodowany. Program XLAUV zakłada budowę bezzałogowca podwodnego o długości 8-12 m.
