W poniedziałek, 17 czerwca 2024, amerykańska spółka Lockheed Martin poinformowała, że flota samolotów przewagi powietrznej 5. generacji F-22A Raptor, należąca do amerykańskich wojsk lotniczych (US Air Force, USAF) przekroczyła łączny nalot 500 000 godzin.
Zdjęcia: USAF
Zgodnie z raportem World Air Forces 2024, na początku br. w aktywnej służbie operacyjnej pozostawało 178 egzemplarzy tych samolotów. Lockheed Corporation (a od 1995 Lockheed Martin) wyprodukowała do 2012 łącznie 195 samolotów (w tym 8 prototypów), z których 186 trafiło do eskadr operacyjnych USAF.
Służba
F-22A Raptor weszły do służby 15 grudnia 2005, ale debiut w działaniach bojowych nastąpił dopiero 23 września 2014, przeciwko celom Państwa Islamskiego (ISIS) w Syrii. Także później były one używane do atakowania celów naziemnych. Pomiędzy wrześniem 2014 a lipcem 2015 samoloty wykonały 204 loty bojowe nad Syrią, zrzucając 270 bomb kierowanych rodziny JDAM w około 60 lokalizacjach. 20 listopada 2017 Raptory zadebiutowały przeciwko Talibom w Afganistanie – ponownie atakując cele naziemne. 7 listopada 2018 zaatakowano za ich pomocą pozycje rosyjskiej Grupy Wagnera w Syrii.
4 lutego 2023 Raptor zestrzelił nad Oceanem Atlantyckim niezidentyfikowany balon za pomocą pocisku rakietowego AIM-9X Sidewinder klasy powietrze-powietrze. Był to debiut bojowy tego samolotu w misji powietrze-powietrze. 10 i 11 lutego tego samego roku ponownie wykorzystano samolot tego typu do zestrzelenia balonów w rejonie Alaski i Jukonu.
Wypadki
Zgodnie z danymi Aviation Safety Network (ASN) Accident Database, w wypadkach utracono pięć z nich (w tym jeden prototyp), w tym ostatni 15 maja 2020.
Pierwszy seryjny F-22A rozbił się 20 grudnia 2004, krótko po starcie z bazy lotniczej Nellis w Nevadzie (pilot katapultował się). Drugi samolot, pochodzący z produkcji testowej, rozbił się 25 marca 2009 w pobliżu bazy Edwards w Kalifornii (zginął pilot testowy Lockheed Martin David P. Cooley). Trzeci F-22A spadł 16 listopada 2010, startując z bazy Elmendorf na Alasce (kpt. Jeffrey Haney zginął na miejscu). Czwarty Raptor rozbił się na wschód od bazy Tyndall, 15 listopada 2012 (pilot katapultował się).
Inne incydenty związane z eksploatacją tych samolotów miały miejsce kolejno: 28 września 2004 (przeciągnięcie z utratą sterowności, lądowanie awaryjne), 31 maja 2012 (samolot uszkodzony podczas startu), 14 stycznia 2015 (samolot uszkodzony podczas lądowania), 12 kwietnia 2018 (awaria silnika F119 i awaryjne lądowanie), 13 kwietnia 2018 (samolot wypadł z pasa podczas startu), 11 października 2018 (awaryjne lądowanie z uszkodzonym podwoziem), 11 kwietnia 2024 (awaria podwozia) i 6 maja 2024 (awaria podwozia).
Przyszłość i modernizacja
Zgodnie z obecnymi planami, służba operacyjna F-22A Raptor w USAF potrwa przynajmniej do końca października 2031 – tak wynika z zawartej 5 listopada 2021 umowy z Lockheed Martin o wartości 11 mld USD na dalsze wsparcie eksploatacji i modernizację samolotów w ramach programu ARES (Advanced Raptor Enhancement & Sustainment). Warto dodać, że jeszcze w maju 2021 dowództwo USAF informowało, iż będzie dążyć do redukcji typów samolotów bojowych w przyszłości, a cięcia miałyby objąć właśnie m.in. F-22A. Następcami zostaną samoloty wielozadaniowe 6. generacji opracowane w programie NGAD (Next Generation Air Dominance).
14 stycznia 2022 USAF ogłosiły wymogi operacyjne dla pakietu modernizacyjnego, dzięki któremu ma być możliwa dalsza służba F-22A przed ich wycofaniem: nowe odrzucane zbiorniki paliwa o cechach stealth, podskrzydłowe czujniki termolokacyjne IRST (InfraRed Search and Track), system wykrywania i prewencji cyberataków, oprogramowanie do prewencyjnej konserwacji, generowania danych syntetycznych, ulepszonej fuzji czujników pokładowych, modyfikacja stacji radiolokacyjnej Northrop Grumman AN/APG-77 (AESA), współpraca z bezzałogowcami w ramach koncepcji MUM-T (Manned-UnManned Teaming), ograniczona autonomia, wyświetlacze nahełmowe Thales Scorpion HObIT, oprogramowanie Red Air do symulacji tzw. samolotu-agresora, a także modernizacja pod kątem zoptymalizowanego przechwytywania, raportowania w czasie rzeczywistym w walkach powietrznych typu BFM (Basic Fighter Maneuvers) i tzw. identyfikatora bojowego (Combat ID).
W kwietniu 2023 rozpoczęło z kolei testy hełmów nowej generacji AV 2.2 w ramach programu NGFWH (Next Generation Fixed Wing Helmet), dostarczonych przez spółkę LIFT Airborne Technologies. W 2021 na jednym z F-22A testowano nową powłokę kadłuba przypominającą chrom/lustro, co również wcześniej zauważono na F-117, a później w 2023 na F-35C.