W środę, 30 lipca 2025, Dyrekcja Generalna ds. Przemysłu Obronnego i Przestrzeni Kosmicznej (Directorate-General for Defence Industry and Space, DEFIS) Komisji Europejskiej poinformowała, że 18 państw Unii Europejskiej jest wstępnie zainteresowanych pożyczkami w ramach instrumentu programu SAFE (Security Action for Europe).
Grafika: DEFIS
Zgodnie z opublikowaną informacją, jak wstępne deklaracje z terminem do 29 lipca br. złożyły:
- Belgia
- Bułgaria
- Chorwacja
- Cypr
- Czechy
- Estonia
- Finlandia
- Francja
- Grecja
- Hiszpania
- Litwa
- Łotwa
- Polska
- Portugalia
- Rumunia
- Słowacja
- Węgry
- Włochy
Łączna kwota zebranych deklaracji wynosi 127 mld EUR (542,69 mld zł) z budżetu wynoszącego 150 mld USD (640,97 mld zł).
Andrius Kubilius, komisarz do spraw obrony i przestrzeni kosmicznej, nadzorujący instrument w ramach programu SAFE, powiedział:
Duże zainteresowanie programem SAFE, z którego przeznaczono co najmniej 127 mld EUR na potencjalne zamówienia w dziedzinie obronności, świadczy o jedności i ambicjach UE w dziedzinie bezpieczeństwa i obrony. Pozostajemy zaangażowani we wspieranie krajów UE w ich wysiłkach na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa europejskiego. SAFE jest symbolem naszego wspólnego zaangażowania na rzecz wzmocnienia naszej gotowości obronnej na rzecz bezpieczniejszej i zjednoczonej przyszłości.
Wczesne zgłoszenie zainteresowania pozwoli Komisji Europejskiej ocenić zapotrzebowanie i przygotować się do pozyskania funduszy na rynkach kapitałowych. Termin formalnego składania wniosków w ramach SAFE upływa 30 listopada 2025 (składanie planów inwestycji w obronę narodową), tak aby do stycznia 2026 nastąpiło przyjęcie decyzji wykonawczych przez Radę UE, a do lutego 2026 zakończono negocjowanie umów kredytowych i ustaleń operacyjnych oraz rozpoczęto uruchamianie płatności zaliczkowych.
Zgodnie z informacją wicepremiera i ministra obrony narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza, Polska złożyła wstępną deklarację za łącznie ok. 45 mld EUR (192,29 mld zł), co stanowi ponad 35% wartości wszystkich wniosków (Polska złożyła do KE wnioski o 45 mld EUR w ramach instrumentu SAFE).
SAFE to instrument nadzwyczajny, uruchomiony na podstawie artykułu 122. Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, z uwagi na pogorszenie się środowiska zagrożenia dla państw członkowskich w związku z zagrożeniem ze strony Rosji i możliwością ograniczenia przez USA zaangażowania w Europie (Rada UE przyjęła instrument wspólnego finansowania zakupów obronnych SAFE).
Wypłaty będą miały formę konkurencyjnie wycenionych i atrakcyjnie ustrukturyzowanych pożyczek o długim terminie zapadalności, które będą spłacane przez państwa członkowskie będące beneficjentami. Pożyczki będą zabezpieczone budżetem UE. SAFE umożliwi państwom członkowskim natychmiastowe i masowe zwiększenie inwestycji w obronę poprzez wspólne zamówienia z europejskiego przemysłu obronnego, koncentrując się na priorytetowych zdolnościach. Przyczyni się to do zapewnienia interoperacyjności, przewidywalności i redukcji kosztów silnej europejskiej bazy przemysłowej obronności.
Ukraina i kraje Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu/Europejskiego Obszaru Gospodarczego będą mogły dołączyć do wspólnych zamówień, a zakupy będą możliwe w ich sektorach (30 czerwca br. Ukraina informowała o zainteresowaniu udziałem w instrumencie – przyp. red.)
SAFE umożliwi również krajom przystępującym, krajom kandydującym, potencjalnym kandydatom i krajom, które podpisały Partnerstwa Bezpieczeństwa i Obrony z UE, przyłączenie się do wspólnych zamówień i przyczynienie się do zwiększonego popytu. Mogą również negocjować konkretne, korzystne dla obu stron umowy dotyczące udziału ich odpowiednich branż w takich zamówieniach.