Ukraińskie niszczyciele min w ćwiczeniu Sea Breeze 2024

Ukraińskie niszczyciele min – Czernichów (M310) i Czerkasy (M311) wezmą udział w ćwiczeniu Sea Breeze 2024 odbywających się w dniach 24 czerwca-5 lipca na szkockich wodach. Okręty Wijśkowo-Morśki Syły Ukrajiny (WMSU) bazujące w Wielkiej Brytanii po raz pierwszy biorą udział w międzynarodowych ćwiczeniach sił przeciwminowych.

Zdjęcia: Michał Szafran, MILMAG

Sea Breeze 2024

Ćwiczenia Sea Breeze odbywają się od 1997 roku i ich celem jest współdziałanie okrętów z państw leżących nad Morzem Czarnym z partnerami z NATO. Tegoroczna edycja odbywa się w Wielkiej Brytanii z udziałem okrętów z Niemiec, Francji, Estonii i Ukrainy, których załogi będą wspólnie ćwiczyć zwalczanie zagrożeń minowych. Co ciekawe Ukraińcy mogą skorzystać z doświadczeń marynarzy z Estonii, ponieważ wysłali oni do Szkocji niszczyciel min ENS Ugandi, należący do tego samego typu, co jednostki ukraińskie. W ćwiczeniach wezmą również marynarze z Bułgarii, Gruzji, Grecji, Japonii, Rumunii, Polski, Szwecji i Turcji.

Ukraińskie Sandowny

Na mocy porozumienia z 2021 roku Ukraina otrzymała dwa niszczyciele min typu Sandown. Mają one zastąpić jednostki projektu 266M, które zostały przejęte przez Rosjan w czasie aneksji Krymu (Ukraina rozszerza współpracę morską z Wielką Brytanią).

12 niszczycieli min typu Sandown trafiło do Royal Navy w latach 1992-2001 jako uzupełnienie jednostek typu Hunt. Dodatkowo udało się wyeksportować do Arabii Saudyjskiej trzy okręty tego typu. Hiszpania zakupiła od Vosper Thornycroft licencję i po poważnych modyfikacjach wprowadziła do służby sześć niszczycieli min typu Segura.

Niszczyciele min typu Sandown to jednostki, których konstrukcja opiera się na szerokim wykorzystaniu tworzyw sztucznych dzięki czemu zagrożenie ze strony min magnetycznych jest zredukowane do minimum. Okręty mają załogi składające się z 34 oficerów i marynarzy, ale w można je zwiększyć do 40 załogantów. Uzbrojenie strzeleckie składa się z:

• pojedynczego zestawu DS-30B z 30 mm działkiem Oerlikon,

• trzech M134,

• dwóch km GPMG kal. 7,62 mm.

Sprzęt do działań przeciwminowych ulokowany jest w rufowych hangarach i podstawowym systemem na okrętach typu Sandown jest Atlas Electronics Sea Fox. Do wykrywania min i pozostałych zagrożeń podwodnych wykorzystuje się sonar Type 2093.

W związku z redukcjami w Royal Navy obecnie tylko HMS Bangor jest w czynnej służbie w ramach 9th Mine Countermeasures Squadron bazującego w bazie HMS Jufair znajdującej się w Bahrainie. W styczniu 2024 roku Bangor został uszkodzony w wyniku kolizji HMS Chiddingfold. Royal Navy być może nie zdecyduje się na remont z powodu chęci wycofania ostatniego Sandowna w 2025 roku. Brytyjczycy nie zamierzają budować następnej generacji wyspecjalizowanych jednostek przeciwminowych tylko skupiają się na systemach bezzałogowych działających w ramach jednostek floty pomocniczej oraz testują systemy autonomiczne. Portsmouth jest miejscem gdzie prowadzone są badania nad nowymi rozwiązaniami w dziedzinie działań przeciwminowych (Saab w brytyjsko-francuskim programie MMCM/SLAMF).

Brytyjczycy sprzedali pięć jednostek tego typu sojusznikom z NATO:

• trzy do Estonii (Admiral Cowan, Sakala, Ugandi),

• dwie do Rumunii (Sublocotenent Ion Ghiculescu, druga o nieustalonej nazwie).

W 2021 roku Wielka Brytania zdecydowała się przekazać dwa okręty tego typu Ukrainie. Wybór padł na dawne HMS Grimsby i HMS Shoreham wycofane z Royal Navy w październiku 2022. Te konkretne jednostki wybrano ze względu na znacznie mniejsze zużycie niż pozostałe dostępne egzemplarze, dzięki czemu dostosowanie ich do służby w WMSU odbyło się stosunkowo szybko. Za remont i obsługę techniczną odpowiada Babcock International Ltd.

2 lipca 2023 roku w Glasgow podniesiono bandery na niszczycielach min – Czernichów (M310) i Czerkasy (M311). Ich tymczasową bazą jest Portsmouth z którego wyszły na początku maja kierując się do Rosyth gdzie kontynuowano szkolenie. Obecnie działają z portu w Glasgow w ramach ćwiczenia Sea Breeze 2024.

Ze względu na zapisy konwencji w Montreux z 1936 roku Czernichów i Czerkasy nie mogą przekroczyć cieśniny Bosfor i udać się do swoich docelowych ukraińskich portów. Od 28 lutego 2022 roku Turcja nie wyraża zgody na przejście okrętów z państw biorących udział w wojnie co oznacza, że dopóki toczą się działania wojenne nowe niszczyciele min nie będą mogły operować na wodach Morza Czarnego.

Podsumowanie

Czernichów i Czerkasy to obecnie dwa najnowocześniejsze okręty w służbie WMSU do których w 2025 roku dołączy para wycofanych z Koninklijke Marine jednostek typu Alkmaar oraz dodatkowa jednostka z Belgii – Narcis (M923) (Niderlandy przekażą Ukrainie niszczyciele min).

Dzięki współpracy z NATO jest możliwe wyszkolenie Ukraińców w działaniach przeciwminowych co pozwoli w przyszłości podjąć się oczyszczenia wybrzeży Ukrainy z min morskich stawianych przez Rosjan od 2022 roku. Zabezpieczenie akwenów wodnych i szlaków handlowych jest jednym z kluczowych kwestii każdego państwa mającego dostęp do morza. Dlatego Ukraińcy tak duży nacisk kładą na działania przeciwminowe i intensywnie prowadzą szkolenie marynarzy czego przykładem jest ćwiczenie Sea Breeze 2024. Dodatkowo Ukraina wraz z Turcją, Bułgarią i Rumunią podpisała w styczniu 2024 roku porozumienie o utworzeniu Black Sea Mine Countermeasure Task Group (MCM Black Sea). Pozwoli to na wspólne, skoordynowane działanie na Morzu Czarnym po zakończeniu wojny ukraińsko-rosyjskiej.