W środę, 29 stycznia 2025, amerykańska spółka Sikorsky Aircraft Corp. (część Lockheed Martin) poinformowała, że rozpoczęła testy naziemne nowych silników turbowałowych General Electric T901-GE-900 (oznaczenie producenta: GE3000), zintegrowanych ze śmigłowcem wielozadaniowym UH-60M Black Hawk. Nowy silnik będzie będzie następcą serii T700-701C w ramach programu ITEP (Improved Turbine Engine Program).
Zdjęcia: Lockheed Martin
Podczas testu dokonano rozruchu obu silników T901-GE-900 na biegu jałowym bez połączenia z przekładnią i ze zwolnionym hamulcem wirnika, co nadzorował połączony zespół testowy US Army i przemysłu, a na pokładzie śmigłowca obecni byli piloci US Army i Sikorsky. Zweryfikowano funkcjonalność systemu, stan silników i konfigurację testową. Zespół teraz weryfikuje, czy wszystkie krytyczne systemy, w tym układy paliwowe, elektryczne, hydrauliczne i sterowania lotem, działają zgodnie z oczekiwaniami (Sikorsky zaprezentuje USMC system autonomicznego lotu MATRIX).
Żołnierze będą polegać na śmigłowcach Black Hawk jeszcze długo w przyszłości, a dzisiejsze ulepszenia śmigłowców będą przynosić korzyści przez dziesięciolecia, umożliwiając nowe misje, takie jak bezzałogowce Air-Launched-Effects — powiedział Hamid Salim, wiceprezes działu Army and Air Force Systems w Sikorsky. Zmodernizowana flota Black Hawk stworzy nowe możliwości operacyjne dla US Army poprzez rozszerzenie możliwości sprawdzonej, wystawionej na próbę floty, aby mogła podróżować dalej przy mniejszej ilości paliwa i z większą liczbą żołnierzy i ładunków.
Odbiór silników na testy został zatwierdzony 27 czerwca 2024 o czym informował producent, spółka GE Aerospace. Zostały przekazane na terenie zakładów Sikorsky Development Flight Center w West Palm Beach na Florydzie.
Wcześniej, w październiku 2023 GE Aviation przekazała pierwsze dwa silniki w konfiguracji prototypowej. W kwietniu 2024 jeden z nich został zintegrowany z prototypem śmigłowców rozpoznawczo-uderzeniowego Sikorsky Raider X, opracowanego dla programu FARA (Future Attack Reconnaissance Aircraft), co zakończono rozruchem. Dzięki temu uzyskano niezbędne dane i informacje przed integracją ze wspomnianymi śmigłowcami UH-60M (jak i UH-60V), oraz uderzeniowymi AH-64E Apache Guardian. Przy czym warto mieć na uwadze, że w lutym 2024 US Army anulowała dalszy rozwój programu FARA.
T901 będzie silnikiem uniwersalnym i trafi również, na drodze modernizacji, także w dalszej kolejności do nowych zmiennowirnikowców Bell V-280 Valor, wybranych w programie FLRAA (Future Long Range Assault Aircraft), który jest częścią FVL-M (Future Vertical Lift – Medium), na następcę Black Hawka.
T901-GE-900
Nowy napęd ma gwarantować o 50% więcej mocy wyjściowej (3000 KM), 25% mniejsze zużycie paliwa i 20% wyższą trwałość użytkową, niż dotychczasowy silnik T700. Program ITEP był wcześniej znany pod nazwą Advanced Affordable Turbine Engine (AATE), realizowanym od 2009. Miał na celu zwiększenie promienia działania śmigłowców US Army do 500 km.
W 2016 Dowództwo Zamówień US Army (Army Contracting Command, ACC) przyznało spółce GE Aviation (obecnie Aerospace) kontrakt w wysokości 102 mln USD (wówczas 403,39 mln zł) na realizację 24-miesięcznej fazy wstępnego przeglądu projektu (Preliminary Design Review, PDR). Silnik testowy zbudowano w 2016. Był testowany do października 2017.
Oferta GE Aviation została wybrana do fazy produkcyjno-inżynieryjnej (Engineering & Manufacturing Development, EMD) 1 lutego 2019 otrzymując 517 mln USD (wówczas 2,045 mld zł) na budowę silników z terminem do sierpnia 2024, zanim rozpocznie się produkcja seryjna. Pokonała kontrofertę spółki joint venture Advanced Turbine Engine Company (ATEC), którą utworzyły Honeywell Aerospace oraz Pratt & Whitney Military Engines. ATEC oferowała silnik HPW3000, który otrzymał oznaczenie US Army jako T900.
Od 2009 GE zainwestowała w rozwój wszystkich technologii dla nowej jednostki napędowej około 9 mld USD (wówczas 35,59 mld zł) oraz dodatkowe ponad 300 mln USD (wówczas 1,186 mld zł) w celu opracowania i przetestowania technologii specyficznych dla wałów turbosprężarek. Ponadto w ciągu ponad dekady spółka zainwestowała w swój łańcuch dostaw ponad 10 mld USD (wówczas 39,55 mld zł), w tym osiem nowych obiektów, dziesięć działek pod infrastrukturę i 1,5 mln m kw. nowej powierzchni produkcyjnej. Produkcja i montaż wszystkich komponentów silników będą odbywać się w zakładach GE Aerospace i jej poddostawców w Lynn (Massachusetts), Auburn i Huntsville (Alabama), Norwich (Connecticut), Newark (Delaware), Loves Park (Illinois), Jacksonville (Floryda) Madisonville (Kentucky), Grand Rapids i Muskegon (Michigan), Hooksett (New Hampshire), Asheville (Karolina Północna) West Chester, Evendale i Dayton (Ohio) oraz Rutland (Vermont).
W projekcie nowego silnika zachowano pojedynczą komorę spalania z T700, wykonaną z kompozytów z matrycą ceramiczną (CMC), znanych z silników turbowentylatorowych CFM International LEAP i GE9X. Komponenty są wytwarzane metodą przyrostową, co redukuje masę i minimalizuje liczbę mocowań, dzięki czemu zachowują one bardziej aerodynamiczne kształty dla wyższej wydajności, niezawodności i trwałości. Elementy CMC wymagają także mniejszego chłodzenia.