W niedzielę, 27 października 2024, przedstawiciel wojsk lądowych Portugalii (Exército Português) poinformował podczas wystawy obronnej Expo Exército 2024 w parku miejskim Rio Diz w Lizbonie (w ramach obchodów Dni Armii), o wyborze oferty francuskiej spółki Thales Air Systems SAS Division Air Systems na dostawy zestawów przeciwlotniczych RapidRanger. Wśród odrzuconych ofert jest m.in. Samobieżny Przeciwlotniczy Zestaw Rakietowy (SPZR) Poprad, wchodzącej w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej (PGZ), spółki PIT-Radwar z Warszawy.
Starstreak wystrzeliwany z zestawu RapidRanger / Zdjęcie: Thales Air Systems
Ogłoszenie decyzji, co ciekawe, zostało upublicznione na materiale promocyjnym Exército Português na profilu na Instagramie dotyczącym posiadanych i przyszłych środków obrony powietrznej, omówionym przez kpt. Filipe Gonçalvesa. W materiale pojawia się makieta systemu RapidRanger na podwoziu hiszpańskiej spółki URO Vehiculos Especiales typu VAMTAC (Vehículo de Alta Movilidad Táctico) w wersji ST5 wraz z pociskami przeciwlotniczymi LMM (Lightweight Multirole Missile) i Starstreak jako jego efektorami.
Makieta RapidRanger oraz pocisk LMM / Zdjęcie: exercitoportugues_oficial via Instagram
Przypomnijmy, że 3 marca br., Agencja Wsparcia i Zamówień NATO (NATO Support and Procurement Organisation, NSPA) opublikowała listę oferentów w programie następcy wycofanych w 2018 trzydziestu czterech zestawów przeciwlotniczych M48A2E1/A3 Chaparral (MIM-72). Oferty złożyły spółki Diehl BGT Defence GmbH & CO KG Werk Mariahuette / Maasberg z Niemiec, Aselsan z Turcji, Roketsan z Turcji, PIT-Radwar z Polski, MBDA France z Francji oraz Thales Air Systems SAS Division Air Systems z Francji.
Rząd w Lizbonie poszukiwał nowego systemu od 2016, ale zapytanie ofertowe w tej sprawie opublikowano dopiero 23 listopada 2021, a wyraźne przyspieszenie nastąpiło w połowie 2023.
Portugalia poszukiwała dostawcy ośmiu systemów przeciwlotniczych klasy VSHORAD składających się z ośmiu wyrzutni rakiet, amunicji, ośmiu opancerzonych pojazdów taktycznych 4×4 lub ośmiu ciężarowych o dużej mobilności 6×6 z opancerzoną kabiną oraz dwóch zamontowanych na pojazdach lub przyczepach radarów ostrzegawczych 3D krótkiego zasięgu. Każdy typ pojazdu musi mieć mocowania na karabin maszynowy kal. 7,62 mm i 12,7 mm lub automatyczny granatnik kal. 40 mm. Wymogami był zasięg minimalny rażenia 5000 m oraz pułap minimalny 4000 m.
Zestawy klasy VSHORAD mają trafić na uzbrojenie Baterii Artylerii Przeciwlotniczej Brygady Zmechanizowanej i Batalionu Artylerii Przeciwlotniczej Brygady Interwencyjnej, gdzie zostaną zintegrowane z systemem dowodzenia i kierowania artylerią przeciwlotniczą SICCA3.
Zapytanie ofertowe obejmowało również osiem terminali uzbrojenia umożliwiających integrację starszych przenośnych przeciwlotniczych zestawów rakietowych FIM-92 Stinger z systemem SICCA3 (obecnie Portugalia posiada około 40 ppzr tego typu). System SICCA3 wdrożony przez Batalion Artylerii Przeciwlotniczej we wrześniu 2016 składa się z osłoniętego Centrum Wykrywania Ognia Teknel i Centrum Operacji Taktycznych na samochodach ciężarowych Arquus Kerax 8×8.
Thales RapidRanger
Jak wynika z przestawionej informacji wybrano wariant mobilnego systemu obrony powietrznej RapidRanger z najnowszymi pociskami LMM (cztery na wyrzutnię) i starszymi Starstreak (trzy na wyrzutnię). Te drugie są używane m.in. przez Ukrainę jako pomoc wojskowa Wielkiej Brytanii. Co ciekawe, LMM w wersji przenośnej został wybrany przez brytyjską Royal Marines właśnie jako następca zestawów Starstreak oraz jako Martlet trafił na uzbrojenie śmigłowców pokładowych AW159 Lynx Wildcat HMA2 oraz okrętowych 30-mm zestawów systemu obrony bezpośredniej DS30M Mark II w brytyjskiej Royal Navy.
Zestaw przeciwlotniczy RapidRanger ma masę mniej niż 500 kg i może zostać zintegrowany z dowolną platformą o odpowiednej nośności. Jest wyposażony w system kamer dziennych i termowizyjnych, do pracy w słabym świetle i w nocy, a także automatyczny system śledzenia celu i dookólny czujnik nadzoru 360˚. Zestaw można wpiąć w dowolny system dowodzenia i kontroli (C2). Zasięg wykrywania celów wynosi ponad 15 km, a skuteczny zasięg ich przechwycenia ponad 7 km.
Pociski LMM zostały opracowane przez spółkę Thales Air Defence, jako uzbrojenie wielozadaniowe w ramach programu Future Air-to-Surface Guided Weapon (Light) (FASGW(L).
Pocisk rakietowy LMM ma 1,3 m długości, 76 mm średnicy i masę 13 kg, z czego 3 kg to masa głowicy bojowej. Zasilany dwustopniowym paliwem stałym silnik rakietowy zapewnia prędkość Ma1,5 i zasięg do 8 km. Pocisk jest naprowadzany aktywnie lub pół-aktywnie za pomocą wiązki lasera, a w fazie końcowej za pomocą głowicy na podczerwień. Pocisk zaprojektowano do wielu zadań, w tym jako pocisk okrętowy z wyrzutnią opracowaną przez turecką spółkę Aselsan, do atakowania celów naziemnych, powietrze-powietrze i ziemia-powietrze. W lipcu 2014 ujawniono zmodyfikowany wariant FreeFall LMM (FFLMM), który przekształcił pocisk w bombę szybującą. Thales zawiązał partnerstwo z amerykańską spółką Textron, oferując bombę pod nazwą Fury.
Starstreak, będący w użyciu od 1997, jest ciekawą konstrukcją, gdyż składa się z trzech podpocisków z głowicami bojowymi o masie po 0,9 kg, które są uwalniane w fazie terminalnej lotu, dzięki czemu jest zwiększone prawdopodobieństwa trafienia celu. Pocisk ma 1,397 m długości, 130 mm średnicy i masę 16,82 kg. Silnik na paliwo stałe zapewnia prędkość do Ma3 i zasięg do 6 km. Naprowadzany jest metodą SACLOS, czyli półautomatycznym kierowaniem po linii obserwacji.