Australijczycy złomują śmigłowce MRH-90 Taipan

W środę, 24 stycznia, w Internecie pojawiły się fotografie ze złomowania australijskich śmigłowców wielozadaniowych NHIndustries MRH-90 Taipan (lokalne oznaczenie NH90 TTH/Tactical Transport Helicopter), które zostały wycofane ze służby w ub. r. Najstarsze egzemplarze dostarczono w 2007, a gotowość operacyjną flota osiągnęła w 2014. Jednak zdecydowano się na ich wycofanie z powodu problemów eksploatacyjnych.

Zdjęcie: Internet

Co ciekawe, informacje lokalnych mediów o rozpoczęciu procesu demontażu poszczególnych egzemplarzy (np. w The Sydney Morning Herald) pojawiły się krótko po doniesieniach jeszcze z 27 grudnia 2023, że władze Ukrainy poprosiły rząd w Canberze o przekazanie tychże wiropłatów jako wsparcie w wojnie z Rosją. Apel złożył szef ukraińskiego Głównego Zarządu Wywiadu Ministerstwa Obrony Ukrainy (HUR) gen. Kyryło Budanow, którego służba dysponuje niewielką flotą śmigłowców. Jednak Australia miała odmówić. Mimo to, jeszcze 15 stycznia br. pojawił się apel Ambasadora Ukrainy w Canberze, Wasyla Myrosznyczenki, o zmianę decyzji.

I tak pojawiły się fotografie pierwszych częściowo zdemontowanych śmigłowców i aktualnie mowa jest o co najmniej sześciu egzemplarzach, które przeszły proces. Prace mają przebiegać w bezie lotniczej RAAF Amberley w północno-wschodnim stanie Queensland. Na fotografiach widać wymontowane cenne komponenty i pozostawione kompozytowe elementy płatowców.

Departament Obrony Australii, po doniesieniach medialnych, potwierdził rozpoczęcie procesu demontażu:

Departament Obrony współpracuje z Airbus Australia Pacific i NATO Helicopter Industries (NHIndustries) aby pozyskiwać kluczowe części zamienne ze śmigłowców MRH-90 na potrzeby innych użytkowników NH-90. Departament utylizuje pozostałe części płatowców i systemy w sposób przyjazny dla środowiska i opłacalny.

Warto zauważyć, że wycofywany sprzęt wojskowy ze stanu Australijskich Sił Obronnych (Australian Defense Force, ADF) od razu nie jest złomowany, a rozpoczęta procedura w przypadku MRH-90 jest bezprecedensowa. W normalnych warunkach, Departament Obrony Australii przekazuje sprzęt do biura eksportu Australian Defense Force Export Office, które wystawia go na sprzedaż. Tak było w przypadku 41 samolotów wielozadaniowych Boeing F/A-18A/B Hornet, które wycofano z eksploatacji w królewskich australijskich wojskach lotniczych (Royal Australian Air Force, RAAF) z dniem 29 listopada 2021 (co ciekawiej, w czerwcu 2023 zaoferowano je Ukrainie) albo średnich samolotów transportowych C-130H Hercules.

Podjęliśmy słuszną decyzję o natychmiastowym uziemieniu floty MRH-90 po tragicznym wypadku w Queensland i podjęliśmy decyzję o przyspieszeniu wymiany jej na śmigłowce Black Hawk. Natychmiast rozpoczęliśmy strategię utylizacji MRH-90. Pierwszym krokiem było skontaktowanie się z innymi użytkownikami śmigłowców, aby sprawdzić, czy ktoś jest zainteresowany kupnem płatowców. Nie było zainteresowania – powiedział australijski minister przemysłu obronnego Pat Conroy na konferencji prasowej w Canberze 16 stycznia.

Po drugie, współpracowaliśmy z Airbusem, aby sprawdzić, czy są potencjalni nowi klienci zainteresowani zakupem płatowców. Tym razem też nie było zainteresowania. Następnie przystąpiliśmy do opracowania strategii utylizacji, która oferowałaby podatnikom najlepszy stosunek jakości do ceny, czyli demontażu i sprzedaży części zamiennych – stwierdził minister.

Jak twierdzi prasa specjalistyczna w Australii, kanibalizacja i utylizacja floty MRH-90 była prowadzona w tajemnicy od października 2023. Nie było w przestrzeni publicznej, poza wspomnianą prasą, żadnej dyskusji o możliwości oddania śmigłowców Ukrainie, która pilnie potrzebuje sprzętu wojskowego, dopóki nie pojawił się apel Kyryło Budanowa.

Ostateczna odmowa rządu w Canberze pojawiła się 16 stycznia podczas wspomnianej konferencji prasowej.

Kilka miesięcy po rozpoczęciu tego procesu utylizacji, Ukraina złożyła formalny wniosek w sprawie MRH-90. Przywrócenie tych śmigłowców do warunków zdatności do lotu będzie wymagało znacznych środków finansowych i czasu. Powinienem także zaznaczyć, że obecnie toczą się dochodzenia w sprawie wypadków śmigłowców, których celem jest ustalenie przyczyn chociażby ostatniego tragicznego wypadku w Queensland z lipca 2023. Byłoby więc z naszej strony nieodpowiedzialne, gdybyśmy odeszli od przyjętej strategii utylizacji – stwierdził Pat Conroy.

Pojawiły się niepotwierdzone doniesienia, że odzyskane komponenty z MRH-90 miały zostać przekazane Nowej Zelandii, która użytkuje 8 egzemplarzy NH-90 TTH.

Tymczasem, 30 lipca i 4 sierpnia 2023, Australia odebrała pierwszy 3 z 40 zamówionych śmigłowców wielozadaniowych Lockheed Martin/Sikorsky UH-60M Black Hawk, które zostały wybrane na następców floty 46 śmigłowców MRH-90 Taipan.

MRH-90 Taipan zostały zamówione w 2006 w ramach programu Project AIR 9000 Phase 2/4/6, a pierwsze z nich weszły do służby w 2008 (łącznie 41 w wojskach lądowych i 6 w marynarce wojennej), ale niemal od początku sprawiały problemy eksploatacyjne. 20 kwietnia 2010 jeden z nich doznał awarii jednego z silników turbowałowych Rolls-Royce Turbomeca RTM322-01/9 w pobliżu Adelaide i musiał lądować awaryjnie w bazie lotniczej RAAF Edinburgh. 18 maja zdecydowano o ich uziemieniu. Przyczyną awarii okazało się zetknięcie się łopatki sprężarki z obudową silnika. Loty wznowiono w lipcu tego samego roku.

22 marca 2023 śmigłowiec tego typu lądował awaryjnie w wodach Zatoki Jervis podczas ćwiczeń kontrterrorystycznych (do kwietnia flota była także uziemiona). 28 lipca 2023 jeden z MRH-90 uległ tragicznemu w skutkach wypadkowi podczas międzynarodowego ćwiczenia Talisman Sabre 2023 – śmigłowiec spadł do wód Morza Koralowego w pobliżu Wysp Whitsunday, a 4 żołnierzy na pokładzie zginęło na miejscu. 31 lipca zdecydowano o uziemieniu całej floty na zawsze.

Na koniec warto dodać, że 10 czerwca 2022 Norwegia również zdecydowała o wycofaniu stosunkowo nowych 14 NH-90 TTH z powodu niezadowalającej gotowości operacyjnej i wieloletnich opóźnień w dostawach. W zamian zamówiono 6 wielozadaniowych śmigłowców morskich MH-60R Seahawk (przy czym potrzeby operacyjne są szacowane na 14 egz.).