Defence & Space

IDEX 2025: Polaris MRZR Alpha 6×6 z klatką desantową

Podczas Międzynarodowej Wystawy i Konferencji Obronnej IDEX 2025, amerykańska spółka Polaris Government & Defense zaprezentowała powiększony, lekki terenowy pojazd taktyczny MRZR…

2025-02-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Turcja: Prototyp Bayraktar TB2T-AI oblatany

Turecka spółka Baykar Makina dokonała oblotu prototypu nowej generacji bojowego bezzałogowca Bayraktar TB2T-AI z nowym napędem oraz systemem sterowania wspomaganym uczeniem maszynowym…

2025-02-22 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Gdy Trump gra z Putinem – Europa musi się zbroić

Donald Trump, jasno daje do zrozumienia, że Europa musi się sama obronić i zadbać o swoje bezpieczeństwo. Europie zajęło sporo czasu zrozumienie, że czas pacyfizmu…

2025-02-21 | Sławek Zagórski | 5 minut

Trump udowadnia, że Europa musi sama o siebie zadbać

Czy prezydent Donald Trump dał Władimirowi Putinowi prezent walentynkowy w postaci części Ukrainy? Tak to może wyglądać, a pojawiające się historyczne analogie są jak najbardziej…

2025-02-14 | Sławek Zagórski | 6 minut

Lockheed Martin utworzył spółkę Astris AI w celu zastosowania AI w biznesie

Lockheed Martin ogłosiła utworzenie Astris AI, spółki zależnej, której celem jest tworzenie rozwiązań pozwalających na zastosowanie sztucznej inteligencji (AI) w amerykańskiej branży przemysłu…

2024-12-17 | Redakcja | 5 minut

Grupa WB w projekcie AIDA. Sztuczna inteligencja do obrony przed cyberatakami

Grupa WB jest jedynym polskim przedsiębiorstwem, które wchodzi w skład międzynarodowego konsorcjum realizującego projekt Artificial Intelligence Deployable Agent. Celem AIDA jest…

2024-10-28 | Redakcja | 3 minuty

Noże Gerber Gear na rok 2025 – wytrzymałość i precyzja w nowej odsłonie

W 2025 roku Gerber Gear zaskakuje użytkowników kolejną serią innowacji, podkreślając swoje zaangażowanie w rozwój najwyższej jakości narzędzi outdoorowych i EDC (Everyday Carry).…

2025-02-06 | Mateusz Sułek | 1 minut

Zlin-42M – nowy eksponat w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie

Zbiory Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie wzbogaciły się o kolejny cenny eksponat: samolot Zlin Z-42M o numerze seryjnym 0119 i znakach rejestracyjnych SP-GHD, wyprodukowany…

2025-01-30 | Redakcja | 2 minuty

Pierwsze zdjęcie z orbity wykonane przez bezzałogowy wahadłowiec Boeing X-37B

Biuro Sekretarza USAF opublikowało po raz pierwszy w historii fotografię wykonaną z pokładu tajnego bezzałogowego wahadłowca Boeing X-37B, które wykonano w 2024 podczas jeszcze…

2025-02-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Airbus zbuduje brytyjskiemu wojsku dwa satelity radarowe Oberon

Europejska spółka Airbus Defence and Space otrzymała zamówienie od Ministerstwa Obrony Wielkiej Brytanii na dostawę dwóch satelitów rozpoznawczych Oberon, wyposażonych w radar z syntetyczną…

2025-02-11 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Sekretarz stanu MF RFN z wizytą u wiceministra obrony narodowej Pawła Bejdy

Sekretarz stanu w Ministerstwie Obrony Narodowej Paweł Bejda spotkał się z sekretarzem stanu w Federalnym Ministerstwie Finansów Niemiec, Heiko Thomsem.

2025-02-21 | Redakcja | 3 minuty

Gdy Trump gra z Putinem – Europa musi się zbroić

Donald Trump, jasno daje do zrozumienia, że Europa musi się sama obronić i zadbać o swoje bezpieczeństwo. Europie zajęło sporo czasu zrozumienie, że czas pacyfizmu…

2025-02-21 | Sławek Zagórski | 5 minut

IDEX 2025: Polaris MRZR Alpha 6×6 z klatką desantową

Podczas Międzynarodowej Wystawy i Konferencji Obronnej IDEX 2025, amerykańska spółka Polaris Government & Defense zaprezentowała powiększony, lekki terenowy pojazd taktyczny MRZR…

2025-02-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Turcja: Prototyp Bayraktar TB2T-AI oblatany

Turecka spółka Baykar Makina dokonała oblotu prototypu nowej generacji bojowego bezzałogowca Bayraktar TB2T-AI z nowym napędem oraz systemem sterowania wspomaganym uczeniem maszynowym…

2025-02-22 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Współpraca Łukasiewicz – PIAP z WCBKT

Łukasiewicz – PIAP rozpoczyna współpracę z Wojskowym Centralnym Biurem Konstrukcyjno-Technologicznym. Będzie ona koncentrować się m.in. na robotyce mobilnej, systemach wsparcia dla wojska oraz technologiach…

2025-02-05 | Redakcja | 3 minuty

Pół miliona lądowań i 125 tys. h nalotu śmigłowców LPR

Flota śmigłowców ratunkowych Airbus H135, należących do Lotniczego Pogotowania Ratunkowego, uzyskała pół miliona lądowań oraz przekroczyła łączny nalot 125 000 godzin.

2025-02-04 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Turcja: Prototyp Bayraktar TB2T-AI oblatany

Turecka spółka Baykar Makina dokonała oblotu prototypu nowej generacji bojowego bezzałogowca Bayraktar TB2T-AI z nowym napędem oraz systemem sterowania wspomaganym uczeniem maszynowym…

2025-02-22 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Zjednoczone Emiraty Arabskie zainteresowane tureckimi samolotami TF Kaan

Podczas Międzynarodowej Wystawy i Konferencji Obronnej IDEX 2025 pojawiła się informacja ze strony kierownictwa tureckiego holdingu TUSAŞ/TAI o zainteresowaniu przez władze Zjednoczonych Emiratów Arabskich…

2025-02-22 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Zjednoczone Emiraty Arabskie zainteresowane tureckimi samolotami TF Kaan

Podczas Międzynarodowej Wystawy i Konferencji Obronnej IDEX 2025 pojawiła się informacja ze strony kierownictwa tureckiego holdingu TUSAŞ/TAI o zainteresowaniu przez władze Zjednoczonych Emiratów Arabskich…

2025-02-22 | Rafał Muczyński | 4 minuty

RTX z umową na kontynuację produkcji ciężkich ppk BGM-71 TOW 2B

Departament Obrony udzielił zamówienia o łącznej 322,5 mln USD korporacji RTX na kontynuację produkcji seryjnej ciężkich przeciwpancernych pocisków kierowanych BGM-71 TOW 2B.

2025-02-22 | Rafał Muczyński | 4 minuty

IDEX 2025: Polaris MRZR Alpha 6×6 z klatką desantową

Podczas Międzynarodowej Wystawy i Konferencji Obronnej IDEX 2025, amerykańska spółka Polaris Government & Defense zaprezentowała powiększony, lekki terenowy pojazd taktyczny MRZR…

2025-02-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Zjednoczone Emiraty Arabskie zainteresowane tureckimi samolotami TF Kaan

Podczas Międzynarodowej Wystawy i Konferencji Obronnej IDEX 2025 pojawiła się informacja ze strony kierownictwa tureckiego holdingu TUSAŞ/TAI o zainteresowaniu przez władze Zjednoczonych Emiratów Arabskich…

2025-02-22 | Rafał Muczyński | 4 minuty
Shooting

SIG Sauer prezentuje M400 ROSE

M400 ROSE od SIG Sauer to karabinek samopowtarzalny z zestawem akcesoriów lini tworzonej we współpracy ze światowej sławy strzelczynią sportową, Leną Miculek. Całośc zaprojektowana została…

2025-02-21 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Enforce Tac 2025 już w poniedziałek

Największe europejskie targi przemysłu obronnego zaczną się już w ten poniedziałek 24 lutego. Bogaty program targów Enforce Tac 2025 skupi specjalistów…

2025-02-21 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Swarovski Optik prezentuje monokular TX Encounter

Swarovski Optik, austriacki producent optyki z niemalże 80-letnią tradycją, wprowadza do oferty monokular termowizyjny TX Encounter. Kompaktowe urządzenie za pomocą specjalnej przejściówki może…

2025-02-20 | Michał Ihnatów | 3 minuty

FBI wybiera latarkę Streamlight ProTac HL-X

Amerykańskie Federalne Biuro Śledcze ogłosiło wybór Streamlight ProTac HL-X jako oficjalnej latarki ręcznej dla swoich agentów. To część pięcioletniego kontraktu z firmą…

2025-02-17 | Mateusz Sułek | 3 minuty

SIG Sauer prezentuje M400 ROSE

M400 ROSE od SIG Sauer to karabinek samopowtarzalny z zestawem akcesoriów lini tworzonej we współpracy ze światowej sławy strzelczynią sportową, Leną Miculek. Całośc zaprojektowana została…

2025-02-21 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Dostawa Staccato w RP Arms

Sklep RP Arms informuje o dostawie pistoletów samopowtarzalnych marki Staccato. W ofercie znajduje się kilkanaście modeli różnych typów, od wariantów do skrytego noszenia, po pełnej…

2025-02-17 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Ruger Mk IV: Droga do patentu strzeleckiego

Rozpoczęcie prawdziwej przygody ze strzelectwem broni wymaga wielu proceduralnych zabiegów. Najlepszą i najprostszą drogą, żeby pokazać, że trudno nas do tego zniechęcić, jest zrobienie pozwolenia na broń. Najlepszą…

2025-02-14 | Michał Ihnatów | 10 minut

Strzelectwo od podstaw cz.2 – Droga do pozwolenia na broń

Najtrudniejszy pierwszy krok – śpiewała nieodżałowana Anna Jantar. I choć tekst tej piosenki traktował o tym, jak poznał się z panią pan, to samo można…

2025-02-03 | Tomasz Karasiński | 25 minut

CuraheeGear wprowadza do oferty komplet TF-50

CuraheeGear wprowadza do oferty komplet mundurowy TF-50, w skład którego wchodzą spodnie zaprojektowane na potrzeby Jednostki Wojskowej Komandosów w Lublińcu.

2025-02-18 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Helikon-Tex na Enforce Tac 2025

W dniach 24-26 lutego 2025 roku, Helikon-Tex zaprezentuje swoję ofertę oraz nowości podczas targów Enforce Tac w Norymberdze.

2025-02-12 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Ruger Mk IV: Droga do patentu strzeleckiego

Rozpoczęcie prawdziwej przygody ze strzelectwem broni wymaga wielu proceduralnych zabiegów. Najlepszą i najprostszą drogą, żeby pokazać, że trudno nas do tego zniechęcić, jest zrobienie pozwolenia na broń. Najlepszą…

2025-02-14 | Michał Ihnatów | 10 minut

Wywiad z Damianem Dudą – medykiem pola walki

Podczas kieleckich targów MSPO 2024 na stoisku firmy Mactronic – sponsora fundacji „W międzyczasie” – odbyto rozmowę z prezesem rzeczonej fundacji i medykiem…

2025-02-04 | Redakcja | 1 minut

Ponad 100-procentowy wzrost pozwoleń na broń w Polsce w 2024 roku

Policja udostępniła dane statystyczne dotyczące wydanych pozwoleń na broń palną za rok 2024. Wśród Polaków coraz więcej osób z pozwoleniem – wyraźny wzrost…

2025-02-20 | Michał Ihnatów | 6 minut

Legitymacja posiadacza broni w mObywatel na etapie analizy

Dnia 15 stycznia 2025 roku, Departament Spraw Parlamentarnych w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów otrzymał odpowiedź na interpelację nr 6498 w sprawie podjęcia działań nad digitalizacją…

2025-02-07 | Michał Ihnatów | 7 minut

IWI Galil ACE Gen. 2 – Galil powraca do gry

Izraelscy żołnierze dawno już nie posługują się karabinkami Galil, a mimo to broń ta, choć może nie tak legendarna jak pistolet maszynowy Uzi, dalej pobudza…

2025-02-08 | Jerzy Woźniakiewicz | 13 minut

Schmeisser Dynamic PCC – racegun prosto z pudełka

Wielu producentów promuje swoje konstrukcje jako przygotowane pod kątem zawodów prosto ze sklepu. Zwykle jednak na zapewnieniach się kończy, a strzelec prędzej czy później wymienia…

2025-01-26 | Emil Bularz | 11 minut

Enforce Tac 2025 już w poniedziałek

Największe europejskie targi przemysłu obronnego zaczną się już w ten poniedziałek 24 lutego. Bogaty program targów Enforce Tac 2025 skupi specjalistów…

2025-02-21 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Direct Action na Enforce Tac 2025

Direct Action zaprezentuje swoje najnowsze projekty na targach Enforce Tac 2025, które odbędą się w dniach 24-26 lutego 2025 roku w Norymberdze. Wśród…

2025-02-04 | Michał Ihnatów | 3 minuty
Adventure

Böker Solingen Mini Redencion – mały, ale bezlitosny

Böker Solingen Mini Redencion to kompaktowy nóż, który skrywa w sobie charakter prawdziwego twardziela. Zaprojektowany przez legendę knifemakingu, Ramona Chavesa, łączy brutalny styl customowych…

2025-02-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

„Zabić Ukrainę. Alfabet rosyjskiej agresji” – wojna oczami reportera

Marcin Ogdowski to jeden z najbardziej cenionych polskich korespondentów wojennych, znany z bezkompromisowych, rzetelnych i często brutalnie szczerych relacji z frontów wojennych. Jego najnowsza książka,…

2025-02-18 | Mateusz Sułek | 1 minut

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk,…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe.…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Böker Solingen Mini Redencion – mały, ale bezlitosny

Böker Solingen Mini Redencion to kompaktowy nóż, który skrywa w sobie charakter prawdziwego twardziela. Zaprojektowany przez legendę knifemakingu, Ramona Chavesa, łączy brutalny styl customowych…

2025-02-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

Gerber Gear na rok 2025 – mikro narzędzia o wielkiej funkcjonalności

Gerber Gear, po ogromnym sukcesie produktów takich jak Chonk i Mullet, kontynuuje rozwój linii praktycznych i kompaktowych narzędzi. Chonk, minimalistyczny mini-łom z funkcjami wkrętaka…

2025-02-12 | Mateusz Sułek | 1 minut
buty prabos striker high z profilu

Buty Prabos Striker High – awangardowy but wojskowy

Lato tego roku dopisało, upały dały się znać wcześniej niż zazwyczaj. Już przy pierwszych ciepłych dniach wielu osobom mogły zacząć…

2024-11-28 | Jerzy Dragoński | 7 minut

Ocieplana koszula Helikon-Tex Warden już dostępna

Ocieplana koszula Warden to kolejna nowość Helikon-Tex z IWA 2023 która trafia na sklepowe półki. Wykonana z szybkoschnących materiałów syntetycznych, wyposażona jest w cienkie ocieplenie i łącznie…

2024-11-09 | Michał Ihnatów | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

„Zabić Ukrainę. Alfabet rosyjskiej agresji” – wojna oczami reportera

Marcin Ogdowski to jeden z najbardziej cenionych polskich korespondentów wojennych, znany z bezkompromisowych, rzetelnych i często brutalnie szczerych relacji z frontów wojennych. Jego najnowsza książka,…

2025-02-18 | Mateusz Sułek | 1 minut

Między historią a fikcją – czy warto przeczytać „Wojnę Wschodnią. Kroniki”?

Co by było, gdyby zimna wojna przerodziła się w otwarty konflikt zbrojny?
Piotr Langenfeld w swojej książce „Wojna Wschodnia. Kroniki” zabiera nas do alternatywnej wersji historii…

2025-02-14 | Mateusz Sułek | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji,…

2024-11-07 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

MON w Brukseli: Plan zdolności NATO do szybkiego reagowania przyjęty

13 lutego, w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli z udziałem wicepremiera Władysława Kosiniaka-Kamysza odbyło się posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej w formacie ministrów obrony.

2025-02-13 | Redakcja | 3 minuty

Helikon-Tex na Enforce Tac 2025

W dniach 24-26 lutego 2025 roku, Helikon-Tex zaprezentuje swoję ofertę oraz nowości podczas targów Enforce Tac w Norymberdze.

2025-02-12 | Michał Ihnatów | 4 minuty

MON w Brukseli: Plan zdolności NATO do szybkiego reagowania przyjęty

13 lutego, w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli z udziałem wicepremiera Władysława Kosiniaka-Kamysza odbyło się posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej w formacie ministrów obrony.

2025-02-13 | Redakcja | 3 minuty

MON w Brukseli: Plan zdolności NATO do szybkiego reagowania przyjęty

13 lutego, w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli z udziałem wicepremiera Władysława Kosiniaka-Kamysza odbyło się posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej w formacie ministrów obrony.

2025-02-13 | Redakcja | 3 minuty

Szkolenie Team99 Academy poziom LVL3, czyli balistyka zewnętrzna w teorii i praktyce

W dniach 22 i 23 listopada br. Team99 Academy zorganizowała trzeci etap nauki strzelania dalekodystansowego. Tym razem zajęcia praktyczne odbyły się na strzelnicy w Skarżysku-Kamiennej.

2024-12-01 | Grzegorz Sobczak | 7 minut

MON w Brukseli: Plan zdolności NATO do szybkiego reagowania przyjęty

13 lutego, w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli z udziałem wicepremiera Władysława Kosiniaka-Kamysza odbyło się posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej w formacie ministrów obrony.

2025-02-13 | Redakcja | 3 minuty

Helikon-Tex na Enforce Tac 2025

W dniach 24-26 lutego 2025 roku, Helikon-Tex zaprezentuje swoję ofertę oraz nowości podczas targów Enforce Tac w Norymberdze.

2025-02-12 | Michał Ihnatów | 4 minuty

MON w Brukseli: Plan zdolności NATO do szybkiego reagowania przyjęty

13 lutego, w Kwaterze Głównej NATO w Brukseli z udziałem wicepremiera Władysława Kosiniaka-Kamysza odbyło się posiedzenie Rady Północnoatlantyckiej w formacie ministrów obrony.

2025-02-13 | Redakcja | 3 minuty

Nowe zawody taktyczne na mapie Polski, czyli relacja z Defcon One 2024

Kurz po zawodach Defcon One zdecydowanie już opadł, siniaki poznikały, a emocje nadal nas trzymają. Te intensywne dwa dni przyniosły niezapomniane wspomnienia…

2024-11-20 | Klaudia Lazar | 8 minut

AH-1Z Viper – Najbardziej śmiercionośna ze Żmij

Polskie Ministerstwo Obrony Narodowej od wielu lat rozważa zakup śmigłowców bojowych dla naszych Sił Zbrojnych. Obecnie proces wyboru odbywa się w ramach programu “Kruk” i wygląda na to, że jeszcze nie byliśmy tak blisko dokonania wyboru jak teraz. Wśród propozycji dla Polski wymieniana jest najnowsza wersja słynnego śmigłowca Cobra – AH-1Z Viper (Żmija). Czy ten jadowity drapieżnik stanie się orężem naszego wojska?

Historia rozwoju śmigłowca AH-1 Cobra sięga przełomu lat 1950. i 60, kiedy to powstał śmigłowiec wielozadaniowy UH-1. To na jego podstawie opracowano dwuosobową wersję bojową AH-1 Cobra. Przez lata jego konstrukcję wielokrotnie modernizowano, a Cobry stały się uzbrojeniem wielu państw na świecie.

My jednak skupmy się na najnowszej wersji, która powstała na bazie śmigłowca AH-1W Super Cobra. Program modernizacji ogłoszono w 1996 r. Równolegle opracowywano dwa śmigłowce – bojowy AH-1Z Viper i wielozadaniowy UH-1Y Venom. Zakładano, że Korpus Piechoty Morskiej USA (US Marine Corps, USMC) zmodernizuje do nowego standardu 180 śmigłowców AH-1W i 100 UH-1N stanowiących podstawę floty śmigłowcowej USMC w tamtym okresie. Celem było zapewnienie użytkowania ww. śmigłowców po 2020 r.

Pierwszy Viper wzbił się w powietrze w 2000 r. W ramach prób pięć śmigłowców AH-1W przebudowano do wersji AH-1Z i w 2005 poddano je próbom w bazie NAS Patuxent River. Próby zakończyły się w lutym 2006 r., a pierwsze egzemplarze UH-1Z – zwanych wówczas “Zulu Cobra” – trafiły do USMC w 2007 r. Śmigłowce przeszły szereg prób ewaluacyjnych i ostatecznie w listopadzie 2010 zatwierdzono je do produkcji seryjnej. Wstępną gotowość operacyjną Vipery uzyskały w 2011 r.

Na pokładzie USS Anchorage, na Morzu Filipińskim. AH-1Z Viper z 15th Marine Expeditionary Unit podczas obsługi technicznej po locie / Zdjęcie: U.S. Marine Corps / Sgt. Jamean Berry/Released

Ostatecznie w 2008 r. podjęto decyzję, że 44 egzemplarze wyprodukowane będą jako nowe. Zrezygnowano również z przebudowy wersji UH-1N na rzecz produkcji nowych śmigłowców w wersji UH-1Y. Pełnoskalową produkcję UH-1Y rozpoczęto w 2009 r. Ostatecznie USMC zdecydował się na zakup 160 śmigłowców tej wersji. Zamówienie na ostatnią 16. partię AH-1Z koncern Bell Helicopter-Textron otrzymał na początku 2019 r. Dostawy ostatnich ze 189 egzemplarzy Viperów mają mieć miejsce w 2021 r.

Jedną z okazji, w których śmigłowce AH-1Z wykazały swoją efektywność były działania w Afganistanie. Na zdjęciu dwa Vipery podczas lotu patrolowego / Zdjęcie: Bell Textron

Modernizacja

O obecnej wersji śmigłowca AH-1Z Viper trudno powiedzieć, że jest modernizacją poprzednich. Śmigłowiec zachował jedynie podstawowe elementy konstrukcji kadłuba, reszta to zupełnie nowe rozwiązania.

Zacznijmy od wirnika nośnego. We wszystkich poprzednich wersjach śmigłowce AH-1 miały przegubowy wirnik dwułopatowy. To właśnie jemu zarówno UH-1 jak i AH-1 zawdzięczają charakterystyczny dźwięk – chyba najlepiej rozpoznawalny “terkot” śmigłowca na świecie. Viper ma wirnik czterołopatowy bezprzegubowy z łopatami wykonanymi z kompozytu zbrojonego włóknami węglowymi. Łopaty wirnika można złożyć, co powoduje, że z punktu widzenia bazowania na pokładzie okrętu desantowego hangarowanie Vipera nie różni się od starszych wersji Cobry.

To właśnie nowemu wirnikowi nośnemu śmigłowiec zawdzięcza swoją znakomitą manewrowość. Do tego dochodzi czterołopatowe śmigło ogonowe i nowy układ transmisji, czyli “serce” śmigłowca. Z konstrukcyjnego punktu widzenia już to wystarczy, aby uznać Vipera za nową konstrukcję. Jednak zmiany sięgają znacznie dalej.

Napęd stanowią dwa silniki turbowałowe General Electric T-700-GE-401C o mocy 1340 kW (1800 KM) każdy – w porównaniu do T700-GE-401 o mocy 1205 kW. Dzięki temu masa startowa śmigłowca wzrosła z 6690 kg do 8390 kg przy wzroście masy własnej śmigłowca o 627 kg do 5580 kg.

Vipera wyposażono także w nowe podwozie. Jego golenie wykonano z rur o przekroju prostokątnym, dzięki czemu udało się zmniejszyć masę konstrukcji. Nowe podwozie może wytrzymać uderzenie o ziemię śmigłowca o masie blisko 8400 kg z prędkością opadania 4 m/s.

Kluczowym elementem awioniki Vipera jest system kierowania ogniem TSS (Target Sight System) AN/AAQ-30A opracowany dla AH-1Z przez Lockheed-Martina. To urządzenie najnowszej generacji jakie stosuje się w śmigłowcach bojowych sił zbrojnych USA. W głowicy wyposażonej w bardzo efektywny układ stabilizacji zamontowano kolorową kamerę światła widzialnego, kamerę pracującą w podczerwieni o zwiększonej rozdzielczości, laserowy wskaźnik celów i dalmierz. Informacje z kamer są wspomagane cyfrowym procesorem wyostrzania obrazu, który znacznie zwiększa efektywność całego systemu. Udoskonalone algorytmy obróbki obrazu pozwalają na rozpoznanie celów z większej niż dotychczas odległości.

TSS ma możliwość śledzenia wielu celów, w tym funkcję śledzenia celów w wielu trybach (np. lądowy i powietrzny) i funkcję ich geolokacji. Może więc w pasywny sposób wskazywać cele innym środkom bojowym. Do tego modułowa konfiguracja zapewnia otwartą architekturę systemu pozwalającą na jego modernizację w przyszłości.

Głowica systemu TSS zamontowana jest w nosowej części kadłuba. System jest efektywny zarówno w dzień jak i w nocy, a także przy bardzo niekorzystnych warunkach meteorologicznych. Producent nie ujawnia zasięgu działania systemu, jednak zapewnia, że pozwala on korzystać z pełnego zasięgu pokładowych systemów uzbrojenia, czyli wynosi co najmniej 8 km – ponieważ takim zasięgiem dysponują pociski Hellfire II, które stanowią uzbrojenie Vipera.

Opcjonalnie śmigłowce tej wersji mogą być wyposażone w radar AN/APG-78 Longbow – znany ze śmigłowca AH-64D – montowany w zasobniku na końcu skrzydła służącego do montowania uzbrojenia, w miejscu mocowania pocisków Sedewinder.

Członkowie załogi są wyposażeni w nahełmowe wyświetlacze Top Owl produkowane przez Thalesa. Dzięki nim zarówno pilot jak i operator uzbrojenia mogą wykorzystywać możliwości zobrazowania jakie daje TSS. Zaletą układu Top Owl jest możliwość pracy zarówno w świetle dziennym jak i w nocy, bez konieczności stosowania dodatkowych ciężkich urządzeń montowanych na hełmie. System może dostarczać zobrazowanie 3D pozwalające bezpiecznie wykonywać lot w trudnych warunkach oświetleniowych. Dodatkowo pilot i operator uzbrojenia mają informację o tym, gdzie aktualnie patrzy drugi z członków załogi, co eliminuje nieporozumienia w krytycznych sytuacjach podczas walki. Niewątpliwą zaletą systemu Top Owl jest szeroki zakres widzenia wynoszący 40O.

Każdy z członków załogi ma także do dyspozycji po dwa kolorowe ciekłokrystaliczne monitory wielofunkcyjne o wymiarach 8 x 6 cali i dwa dwufunkcyjne o wymiarach 4,2 x 4,2 cala.

Vipera wyposażono w szereg urządzeń zwiększających przeżywalność na polu walki. Układ HIRSS (Hover Infrared Suppression System) w istotny sposób zmniejsza możliwość wykrycia czujnikami podczerwieni, gdy śmigłowiec znajduje się w zawisie (np. pozostając w zasadzce). Do tego dochodzą wyrzutniki flar i dipoli zakłócających pracę głowic naprowadzających pociski do zwalczania statków powietrznych. Załoga jest alarmowana w przypadku opromieniowania wiązką radarową lub promieniem lasera. Ma także informacje o namierzaniu przez głowicę pocisku, co świadczy o tym, że przeciwnik wyszukuje cele, i o przejściu pocisku w tryb śledzenia, co oznacza, że śmigłowiec został wskazany jako cel dla pocisku przeciwnika.

Jeśli nie uda się uniknąć lub wymanewrować zagrożenia załoga może jeszcze liczyć na wyjątkowo wytrzymałą konstrukcję śmigłowca. Poza tym, że członkowie załogi i kluczowe elementy jak silniki i przekładnia główna są chronione dodatkowymi płytami z kevlaru, belka ogonowa i łopaty wirnika głównego wytrzymują przestrzelenie z działka kal. 23 mm.

Vipery są wyposażone w różnorodne systemy zwiększające przeżywalność na polu walki. Na zdjęciu AH-1Z odpalający pułapki termiczne do zmylenia pocisków przeciwlotniczych kierowanych na podczerwień / Zdjęcie: Bell Textron

Uzbrojenie najnowszej wersji Cobry może stanowić 16 pocisków AGM-114R Hellfire II w czterech wyrzutniach po cztery pociski, niekierowane rakiety kal. 70 mm Hydra i ich kierowana wersja APKWS II w wyrzutniach po 19 pocisków w przypadku Hydry lub po siedem pocisków APKWS II (łącznie odpowiednio 76 lub 28 pocisków), do tego dwa pociski do zwalczania celów powietrznych AIM-9 Sidewinder (po jednym na końcówce skrzydła). Łączna ilość uzbrojenia zabieranego na podwieszeniach wynosi 2615 kg. Stałym wyposażeniem śmigłowce pozostało działko trzylufowe M197 kal. 20 mm umieszczone w obrotowej wieżyczce pod nosową częścią kadłuba, z zapasem 750 szt. amunicji.

Typowe rodzaje uzbrojenia śmigłowca AH-1Z. Pod prawym skrzydłem 19-lufowa wyrzutnia niekierowanych pocisków rakietowych Hydra i wyrzutnia z czterema pociskami Hellfire, pod lewym skrzydłem wyrzutnia z czterema Hellfire’ami i siedmiolufowa wyrzutnia pocisków Hydra lub kierowanych pocisków APKWS II. Na końcówkach zamontowane pociski do zwalczania celów powietrznych AIM-9 Sidewinder / Zdjęcie: Bell Textron

Stworzony na trudne warunki

Warto wspomnieć nieco o specyfice użycia śmigłowców przez USMC i jaki wpływ ma ona na wymagania stawiane użytkowanym przez Korpus statkom powietrznym. Z powodu trudnych warunków operacyjnych muszą się one cechować wysoką odpornością na korozję. Wiąże się to z faktem, że dużą część okresu eksploatacji śmigłowce stacjonują na pokładach lotniskowców desantowych lub operują w rejonie wybrzeża.

Vipery są wykorzystywane m.in. do wsparcia jednostek desantu morskiego, więc muszą być przystosowane do operowania z pokładu okrętów. Konstrukcja śmigłowców jest dodatkowo zabezpieczona przed korozją wywołaną działaniem wody morskiej / Zdjęcie: Bell Textron

Wszystkie połączenia nitowane w strukturze kadłuba są na etapie produkcji uszczelniane żywicą epoksydową. Elementy kadłuba narażone na erozję w skutek oddziaływania czynników takich jak piasek są pokryte dodatkową warstwą zabezpieczającą również z żywicy epoksydowej.

Zarówno AH-1Z jak i UH-1Y są przystosowane do obsługi technicznej w trudnych warunkach terenowych. Na zdjęciu mechanicy po zdemontowaniu przekładni głównej ze śmigłowca AH-1Z w Camp Bastion w Afganistanie / Zdjęcie: U.S. Marine Corps / Sgt. Alex Kouns

Ciekawostką jest fakt, że śmigłowiec zaprojektowano w taki sposób, aby nie było w nim miejsc, w których gromadzi się woda. Zalane przedziały awioniki w skutek opadów atmosferycznych były poważną bolączką wczesnych wersji śmigłowców AH-64 bazujących na świeżym powietrzu – AH-1 są od tego wolne.

Sam charakter eksploatacji – z dala od rozbudowanych baz obsługowych – wynikający z charakteru operacji bojowych prowadzonych przez USMC powoduje, że już na etapie konstruowania AH-1Z został dostosowany do obsługi w warunkach polowych, na wysuniętych stanowiskach bez rozbudowanego zaplecza technicznego. Obsługa okresowa jest stosunkowo prosta i rozłożona na długie okresy międzyprzeglądowe. Dzięki temu obsługa techniczna nie tylko jest ułatwiona, ale i tańsza. Przykładem niech będzie wirnik nośny – dzięki konstrukcji bezprzegubowej w znaczący sposób uproszczono jego obsługę techniczną w porównaniu z wirnikami przegubowymi. Obok zdolności bojowych to właśnie kwestie eksploatacyjne są najsilniejszym atutem śmigłowców AH-1Z.

Należy też podkreślić, że śmigłowce AH-1Z i UH-1Y są ze sobą komplementarne i to nie tylko w USMC. Nawet oferty sprzedaży Viperów wiąże się ze sprzedażą Venomów. Ma to sens, ponieważ ze względu na podobieństwo konstrukcyjne wynoszące aż 85%, eksploatacja obu typów przynosi użytkownikom wymierne korzyści wynikające z uproszczonej logistyki, zaspokajając przy tym nieco rozbieżne potrzeby. Nawet osiągi obu śmigłowców są zbliżone, co ułatwia współdziałanie na polu walki. Choć wariant zakupu dwóch rodzajów śmigłowców jest opłacalny, to jednak jest to tylko jedna z opcji proponowanych potencjalnym użytkownikom.

W wielu zadaniach Vipery wspierają działania śmigłowców transportowych UH-1Y Venom. Producent śmigłowców często podkreśla podobieństwo konstrukcji (85% wspólnych części i podzespołów), a także bardzo zbliżone osiągi co ułatwia współdziałanie w powietrzu / Zdjęcie: Bell Textron

Twórcom Vipera postawiono wymaganie, aby systemy celowania i uzbrojenie kierowane były jak najbardziej precyzyjne. Śmigłowce USMC działają w bezpośredniej bliskości własnych żołnierzy, więc w operowaniu uzbrojeniem wymagana jest bardzo duża dokładność.

W USMC śmigłowce UH-1Z wykonują trzy typy misji. Podstawowym zadaniem Viperów jest niszczenie celów naziemnych i wsparcie własnych jednostek lądowych. Innym często wykonywanym zadaniem jest prowadzenie rozpoznania lotniczego z wykorzystaniem czujników pokładowych i wskazywanie wykrytych celów. Trzecią typową grupą misji jest eskortowanie własnych wojsk lądowych, wyszukiwanie celów i potencjalnych zagrożeń na trasie przemarszu, przeszukiwanie stref lądowania itp.

Śmigłowiec bojowy AH-1Z Viper USMC towarzyszący uzbrojonemu UH-1Y nad poligonem Naval Air Facility El Centro / Zdjęcie: U.S. Marine Corps / Lance Cpl. Drake Nickels

Nowi nabywcy

Od ogłoszenia programu AH-1Z śmigłowiec ten nie cieszy się tak dużą popularnością wśród klientów jak jego poprzednie wersje. Jednym z powodów jest pojawienie się konkurenta AH-64, który choć wyraźnie droższy wzbudził większe zainteresowanie. Prawdopodobnie nie bez znaczenia był również fakt, że Bell uruchamiając program poinformował, że UH-1Y i AH-1Z będą ostatnimi z serii. Nawet oznaczenie składające się z dwóch ostatnich liter alfabetu było nieprzypadkowe – dalszych modernizacji miało już nie być. Kilka lat później producent śmigłowców wycofał się z tej deklaracji, a dziś wyraźnie widać, że jeśli Vipery maja dotrwać do momentu wprowadzenia zupełnie nowego typu śmigłowca bojowego dla USMC, konieczna będzie ich modernizacja. Potencjalni nabywcy AH-1Z mogą więc oczekiwać, że amerykański użytkownik również będzie zainteresowany dalszym zwiększaniem możliwości Vipera. Co więcej, nowe rozwiązania opracowywane dla następcy śmigłowca AH-1 będą z pewnością proponowane w ramach pakietów modernizacyjnych dla Viperów.

Obecnie największym użytkownikiem śmigłowców AH-1Z jest US Marine Corps. Oprócz niego Vipery służą także w Królewskich Siłach Powietrznych Bahrajnu (12 egz.). Pod koniec ub. r. pojawiła się informacja o zakupie dokonanym przez Republikę Czeską (4 egz.). I to obecnie wyczerpuje listę użytkowników Vipera. W naszym regionie Bell namawia do zakupu AH-1Z Rumunię. Na “celowniku” koncernu Bell Textron pojawiła się także Polska.

Śmigłowce AH-1Z na lotnisku, w oczekiwaniu na start / Zdjęcie: Bell Textron

Viper a sprawa polska

Pierwszy raz śmigłowce rodziny Cobra zostały zaoferowane naszym Siłom Zbrojnym w 1997 r. Później ofertę powtórzono w 2000 r. W obu przypadkach chodziło o spolonizowaną wersję śmigłowca AH-1W Super Cobra, w ofercie z 2000 r. w grę wchodziły także śmigłowce w wersji AH-1Z. W ramach współpracy przemysłowej Amerykanie zaoferowali umieszczenie części produkcji w zakładach PZL Świdnik. Warto pamiętać, że w tamtym okresie w Świdniku produkowano belki ogonowe do śmigłowców Bell 412. Bell wykazywał jednak ograniczone zainteresowanie udziałem w prywatyzacji polskiego przemysłu lotniczego, na czym szczególnie zależało ówczesnym władzom.

Ponowna ofensywa marketingowa w Polsce ruszyła w 2015 r. Wówczas zaoferowano naszym siłom zbrojnym śmigłowce w wersji AH-1Z Viper. W ostatnich latach Bell Textron podpisał z Polską Grupą Zbrojeniową porozumienie o współpracy w przypadku wyboru przez MON tego śmigłowca.

W ostatnich latach propozycja jest ponawiana, gdy głośniej mówi się o uruchomieniu przetargu na śmigłowce bojowe dla naszych Sił Zbrojnych w ramach programu “Kruk”. W tym roku podczas kieleckiego MSPO pojawił się jednak nowy aspekt oferty Bella.

Od kilku lat Bell Textron uczestniczy w programie Future Vertical Lift, który ma wyłonić nowe projekty śmigłowców, które staną się podstawowym wyposażeniem wojsk USA w przyszłych dziesięcioleciach. W ramach tego programu Bell rozpoczął prace nad pionowzlotem V-280 Valor w konfiguracji tiltrotora, jak w przypadku V-22 Osprey. W programie FVL badane są najnowsze koncepcje zarówno w dziedzinie konstrukcji jak i wyposażenia pokładowego wiropłatów przyszłości. Już dziś wiadomo, że będą to rozwiązania, które “wywrócą” nasze obecne postrzeganie śmigłowców. Popatrzmy chociażby na awionikę opracowywaną dla Valora. Nowe rozwiązania w konfiguracji interfejsu człowiek-maszyna idą tam tak daleko, że dziś trudno stwierdzić jak bardzo zmienią one sposób użytkowania śmigłowców, bo to, że zmienią nie budzi najmniejszych wątpliwości.

Drugim programem rozwijanym przez Bella w ramach programu FVL jest śmigłowiec bojowy Bell 360 Invictus, który jest rozpatrywany jako jeden z dwóch potencjalnych zwycięzców w kategorii śmigłowców bojowych i rozpoznawczych.

Przedstawiciele Bella zachęcają stronę polską do współpracy w tym programie. Jak zauważa Carl Coffman, wiceprezes Bella ds. strategii w programie FVL, pierwszym krokiem może być zgłoszenie listu intencyjnego, który otworzy nam drogę do otrzymywania informacji o wynikach badań prowadzonych w ramach programu, a także dostęp do zakupów śmigłowców wybranych w programie FVL poprzez fundusz FMS. Otworzyłoby to także drogę do współpracy przemysłowej.

Joel Best, dyrektor ds. Globalnej strategii wyrobów wojskowych i strategii dla rynków Europy, Bliskiego Wschodu i Afryki podkreśla, że wybór śmigłowca AH-1Z Viper i UH-1Y Venom może otworzyć drogę do współpracy przemysłowej w zakresie tych śmigłowców. Byłoby to przetarciem szlaków współpracy w ramach przyszłych konstrukcji śmigłowców wdrożonych w ramach programu FVL. Obecnie program jest poddawany ocenie przez US Army, więc trudno obecnie formułować szczegółowe propozycje w tym zakresie, ale współpraca w ramach istniejących konstrukcji bez wątpienia byłaby krokiem we właściwą stronę.

X