Defence & Space

EDGE zbuduje patrolowce oceaniczne Falaj 3 dla Kuwejtu

Ministerstwo Obrony Kuwejtu podpisało wielomiliardową umowę z emiracką grupą przemysłową EDGE na dostawy nieujawnionej liczby patrolowców oceanicznych typu Falaj 3.

2025-06-06 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Produkcja kadłubów Rafale w Indiach

Francuska spółka Dassault Aviation i indyjska Tata Advanced Systems Limited porozumiały się w sprawie uruchomienia produkcji kadłubów samolotów wielozadaniowych Rafale w Indiach.

2025-06-06 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Ukraińskie specoperacje w Rosji lekcją dla NATO

Ukraińcy nie mają szwadronu likwidatorów Kidon. Nie używają wybuchających krótkofalówek ani pułapek wbudowanych w telefony komórkowe. Ale od dwóch lat pokazują, że w planowaniu i przeprowadzaniu operacji specjalnych…

2025-06-06 | Sławek Zagórski | 6 minut

Na Mi-2 pilotów Apache nie wyszkolimy…

Modernizacja Sił Zbrojnych ładnie wygląda na prezentacjach i konferencjach. Gdy się przyjrzeć bliżej, to okazuje się w wielu aspektach robiona jest chaotycznie i bez szerszego spojrzenia na cały…

2025-05-30 | Sławek Zagórski | 7 minut

Szef MON na kongresie Impact’25

Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz uczestniczył w kongresie Impact’25 i wziął udział w fireside chat – Nowe zagrożenia, nowe odpowiedzi: Polska strategia…

2025-05-14 | Redakcja | 6 minut

Rohde & Schwarz prezentuje najnowsze innowacje w walce radioelektronicznej na targach AOC Europe

Niemiecka spółka Rohde & Schwarz zaprezentowała nową generację systemów zwiadu/walki radioelektronicznej (SIGINT/WRE), rozwiązań do łączenia czujników i analizy sygnałów, zaprojektowanych tak, aby…

2025-05-12 | Redakcja | 2 minuty

ZM Tarnów na obchodach w Dąbrowie Tarnowskiej

Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz wziął udział w Dąbrowie Tarnowskiej w obchodach 140. rocznicy urodzin generała Mariana Kukiela. Na wydarzeniu nie zabrakło też…

2025-06-02 | Redakcja | 4 minuty

Chrobry, Kraków i Drużyna Krak – video odcinek specjalny

Kraków, to od wieków jedno z najważniejszych miast w Polsce. Ale nie zawsze znajdował się w kręgu wpływów polskich władców. O tym jak to się zmieniało i co – poza…

2025-05-20 | Tomasz Świątkowski | 4 minuty

Czeska URC Systems dostarczy system zakłócania nawigacji satelitarnej Heliotrop

Agencja Uzbrojenia wybrała ofertę czeskiej spółki URC Systems na dostawę zestawów do zakłócania systemów nawigacji satelitarnej o kryptonimie Heliotrop.

2025-06-05 | Rafał Muczyński | 3 minuty

ICEYE i IHI zbudują japońską konstelację satelitów SAR

Polsko-fińska spółka ICEYE oraz japońska IHI Corporation rozpoczynają współpracę w zakresie budowy konstelacji maksymalnie 24 satelitów radarowych z syntetyczną aperturą SAR na potrzeby wojska,…

2025-05-22 | Redakcja | 3 minuty

Ukraińskie specoperacje w Rosji lekcją dla NATO

Ukraińcy nie mają szwadronu likwidatorów Kidon. Nie używają wybuchających krótkofalówek ani pułapek wbudowanych w telefony komórkowe. Ale od dwóch lat pokazują, że w planowaniu i przeprowadzaniu operacji specjalnych…

2025-06-06 | Sławek Zagórski | 6 minut

Ukraina zniszczyła rosyjski system rakiet balistycznych Iskander-M

Sztab Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy poinformował o zniszczeniu jednej i uszkodzeniu dwóch kolejnych transporterów-wyrzutni pocisków balistycznych krótkiego zasięgu 9K720 Iskander-M w obwodzie briańskim.

2025-06-05 | Rafał Muczyński | 4 minuty

EDGE zbuduje patrolowce oceaniczne Falaj 3 dla Kuwejtu

Ministerstwo Obrony Kuwejtu podpisało wielomiliardową umowę z emiracką grupą przemysłową EDGE na dostawy nieujawnionej liczby patrolowców oceanicznych typu Falaj 3.

2025-06-06 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Produkcja kadłubów Rafale w Indiach

Francuska spółka Dassault Aviation i indyjska Tata Advanced Systems Limited porozumiały się w sprawie uruchomienia produkcji kadłubów samolotów wielozadaniowych Rafale w Indiach.

2025-06-06 | Rafał Muczyński | 4 minuty

IDET & PYROS 2025: Amfibia gąsienicowa KALAN jako następca PTS

Podczas Międzynarodowych Targów Techniki i Usług Pożarowych PYROS (towarzyszących targom IDET 2025 w Brnie), czeska spółka New Space Technologies zaprezentowała amfibię gąsienicową KALAN.

2025-05-30 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Policja Peru odebrała kolejne śmigłowce UH-60A+ Black Hawk

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Peru poinformowało, że Policja Narodowa odebrała kolejne trzy śmigłowce wielozadaniowe UH-60A+ Black Hawk, które dołączyły do już trzech posiadanych,…

2025-05-23 | Rafał Muczyński | 4 minuty

EDGE zbuduje patrolowce oceaniczne Falaj 3 dla Kuwejtu

Ministerstwo Obrony Kuwejtu podpisało wielomiliardową umowę z emiracką grupą przemysłową EDGE na dostawy nieujawnionej liczby patrolowców oceanicznych typu Falaj 3.

2025-06-06 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Produkcja kadłubów Rafale w Indiach

Francuska spółka Dassault Aviation i indyjska Tata Advanced Systems Limited porozumiały się w sprawie uruchomienia produkcji kadłubów samolotów wielozadaniowych Rafale w Indiach.

2025-06-06 | Rafał Muczyński | 4 minuty

EDGE zbuduje patrolowce oceaniczne Falaj 3 dla Kuwejtu

Ministerstwo Obrony Kuwejtu podpisało wielomiliardową umowę z emiracką grupą przemysłową EDGE na dostawy nieujawnionej liczby patrolowców oceanicznych typu Falaj 3.

2025-06-06 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Produkcja kadłubów Rafale w Indiach

Francuska spółka Dassault Aviation i indyjska Tata Advanced Systems Limited porozumiały się w sprawie uruchomienia produkcji kadłubów samolotów wielozadaniowych Rafale w Indiach.

2025-06-06 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Rowerem ku pamięci – II Rajd Rowerowy Weteranów

Blisko 600 kilometrów, pięć dni, dziesiątki uczestników i jeden wspólny cel: uczcić pamięć żołnierzy poległych w misjach poza granicami kraju. 9 czerwca w Międzyrzeczu…

2025-06-06 | Redakcja | 3 minuty

Rosja: Międzynarodowy Salon Lotniczo-Kosmiczny MAKS znowu odwołany

Dyrektor generalny rosyjskiej państwowej korporacji Rostiech Siergiej Czemiezow poinformował, że 16. Międzynarodowy Salon Lotniczo-Kosmiczny MAKS-2025 w podmoskiewskim Żukowskim na lotnisku Ramienskoje został odwołany.

2025-06-04 | Rafał Muczyński | 2 minuty
Shooting

UF PRO wprowadza do oferty pasy Waist/Flex

UF PRO, słoweński producent odzieży dla profesjonalistów wchodzący w skład Mehler Systems, wprowadza do oferty nowe akcesorium – minimalistyczny pas Waist/Flex, który dzięki…

2025-06-06 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Recenzja systemu oświetlania Wisport Sunfibre

Widoczność na drodze jest motywem przewodnim niezliczonych kampanii informacyjnych. Zwłaszcza kiedy napotkamy niespodziewane trudności, takie jak mgła, śnieżyca czy deszcz, ryzyko wypadków…

2025-06-06 | Natalia Kozłowska | 1 minut

Naftochem – polskie preparaty do broni wchodzą na rynek

Spółka Naftochem świętuje jubileusz 60 lat działalności na rynku wprowadzeniem do dystrybucji linii preparatów do broni: Akorinall NX, Antykall N oraz Cleanall. Preparaty powstały…

2025-06-05 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Mactronic M-Fire Guardian – nowa latarka dla profesjonalistów

Mactronic wprowadza do oferty nową latarkę kątową M-Fire Guardian. Jak podaje producent, jest to pierwsza latarka kątowa z światłem czerwonym z certyfikatem ATEX, oznaczającym…

2025-06-04 | Michał Ihnatów | 7 minut

Czerwcowa dostawa w RP Arms – nowości dużego kalibru

W połowie czerwca do RP Arms dotrze kolejna dostawa broni. Oprócz marek Ruger oraz Marlin, w dostawie znajdą się również liczne modele pistoletów Desert…

2025-06-05 | Michał Ihnatów | 14 minut

Karabiny Anschütz limitowanej edycji dostępne w Incorsa

Incorsa, oficjalny dystrybutor Anschütz, wprowadza do oferty dwa karabiny powtarzalne linii APR (Anschütz Precision Rifle) limitowanej edycji – 1782 APR  (.308…

2025-06-05 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Strzelectwo od podstaw cz. 3 – Od egzaminu po WPA

Egzamin na patent strzelecki mamy już za sobą? Świetnie, ale droga do pozwolenia na broń jest długa. Biorąc pod uwagę czas, wysiłek i poniesione koszty, nie jesteśmy jeszcze…

2025-04-30 | Tomasz Karasiński | 21 minut

Wszystko o gwizdkach — Urządzenia wylotowe w broni palnej

A co by było, gdyby gazy wylotowe mogły jeszcze wykonać dla nas jakąś robotę? Niosą przecież sporą energię, która marnuje się, a nawet działa na niekorzyść…

2025-04-21 | Tomasz Karasiński | 32 minuty

UF PRO wprowadza do oferty pasy Waist/Flex

UF PRO, słoweński producent odzieży dla profesjonalistów wchodzący w skład Mehler Systems, wprowadza do oferty nowe akcesorium – minimalistyczny pas Waist/Flex, który dzięki…

2025-06-06 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Recenzja systemu oświetlania Wisport Sunfibre

Widoczność na drodze jest motywem przewodnim niezliczonych kampanii informacyjnych. Zwłaszcza kiedy napotkamy niespodziewane trudności, takie jak mgła, śnieżyca czy deszcz, ryzyko wypadków…

2025-06-06 | Natalia Kozłowska | 1 minut

Minister Sportu i Turystyki uchyla uchwałę PZSS

Minister Sportu i Turystyki Sławomir Nitras uchylił uchwałę Zarządu Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego 27/2025 z dnia 26 marca 2025 roku w sprawie wprowadzenia…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Strzelectwo od podstaw cz. 3 – Od egzaminu po WPA

Egzamin na patent strzelecki mamy już za sobą? Świetnie, ale droga do pozwolenia na broń jest długa. Biorąc pod uwagę czas, wysiłek i poniesione koszty, nie jesteśmy jeszcze…

2025-04-30 | Tomasz Karasiński | 21 minut

Czasowy zakaz noszenia broni w Warszawie w dniu 25 maja

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało rozporządzenie w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni lub przemieszczania jej w stanie rozładowanym na obszarze miasta stołecznego…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 4 minuty

SprawdzaMY za zaświadczeniem do nabycia broni w mObywatel

Zespół SprawdzaMY, założony przez Rafała Brzoskę, zgłosił kolejny pomysł w najnowszym pakiecie usprawnień – wprowadzenie zaświadczenia upoważniajacego do nabycia broni do aplikacji mObywatel.

2025-05-09 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Kamizelka ratownika, która chroni – BC Arms Archangel

Kamizelka ratownika Archangel to efekt współpracy firm Currahee oraz BC Arms. Powstała w odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku w zakresie ochrony osobistej zespołów ratownictwa medycznego. Na papierze…

2025-05-16 | Mariusz Rams | 7 minut

System Direct Action Spitfire Plate Carrier cz.1 – Sprawdźmy noszak

W dniu dzisiejszym na rynku dostępnych jest wiele rozwiązań w kategorii oporządzenia. Podstawowym, i raczej niezbędnym  elementem naszego wyposażenia są noszaki osłon balistycznych, których kilka…

2025-05-08 | Michał Gaweł | 15 minut

Relacja z Kaliber Shooting Festival 2025

W dniach 17-18 maja na strzelnicy Bellona w Maryninie odbyła się impreza Kaliber Shooting Festival 2025. Dla amatorów broni palnej i osób mocno wkręconych…

2025-06-03 | Tomasz Karasiński | 15 minut

Delta Long Range Weekend 2025 za nami

10 i 11 maja br. na poligonie Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia w podwarszawskiej Zielonce odbyła się kolejna edycja Delta Long Range Weekend. To impreza, która zyskała…

2025-05-15 | Grzegorz Sobczak | 5 minut
Adventure

Recenzja systemu oświetlania Wisport Sunfibre

Widoczność na drodze jest motywem przewodnim niezliczonych kampanii informacyjnych. Zwłaszcza kiedy napotkamy niespodziewane trudności, takie jak mgła, śnieżyca czy deszcz, ryzyko wypadków…

2025-06-06 | Natalia Kozłowska | 1 minut

Recenzja Ruike LD51-B – Scyzoryk prawie idealny

W branży kieszonkowych narzędzi największy udział należy się nożom składanym czołowych marek, wykonanych z kosmicznie drogiej stali. Klasyczne scyzoryki, narzędzia wielofunkcyjne, znak…

2025-05-26 | Michał Ihnatów | 1 minut

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk,…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe.…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Lynx Custom Knives – masywny taktyk z polskiej stajni

Czasem trafia w ręce coś, co od razu zdradza, że nie powstało na taśmie produkcyjnej. Nie przez przypadek, nie bo się sprzeda, tylko dlatego, że ktoś po drugiej stronie blachy i szlifierki…

2025-05-13 | Mateusz Sułek | 1 minut

Torba Helikon-Tex Field Tote już dostępna!

Nowości z Enforce Tac 2025 stopniowo pojawią się w ofercie Helikon-Tex. Field Tote to torba z linii Urban, która łączy cywilny styl z militarnym zacięciem.

2025-05-08 | Michał Ihnatów | 1 minut

Koszula hawajska od Helikon-Tex już w sklepach

Do dystrybucji trafia kolejna nowość Helikon-Tex z Enforce Tac 2025. Koszule hawajskie łączą klasyczny, tropikalny styl z militarnymi akcentami wplecionymi we wzór.

2025-05-15 | Michał Ihnatów | 1 minut

Helikon-Tex Tracer — anorak zamiast bluzy mundurowej?

Kurtka Tracer to kolejny anorak (czy też kangurka) od Helikon-Tex. Od pozostałych różni się tym, że należy do linii Patrol i zaprojektowany został do użytku wojskowego — dlatego też…

2025-04-11 | Michał Ihnatów | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

„Zabić Ukrainę. Alfabet rosyjskiej agresji” – wojna oczami reportera

Marcin Ogdowski to jeden z najbardziej cenionych polskich korespondentów wojennych, znany z bezkompromisowych, rzetelnych i często brutalnie szczerych relacji z frontów wojennych. Jego najnowsza książka,…

2025-02-18 | Mateusz Sułek | 1 minut

Między historią a fikcją – czy warto przeczytać „Wojnę Wschodnią. Kroniki”?

Co by było, gdyby zimna wojna przerodziła się w otwarty konflikt zbrojny?
Piotr Langenfeld w swojej książce „Wojna Wschodnia. Kroniki” zabiera nas do alternatywnej wersji historii…

2025-02-14 | Mateusz Sułek | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji,…

2024-11-07 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Szkolenie Team99 Academy poziom LVL3, czyli balistyka zewnętrzna w teorii i praktyce

W dniach 22 i 23 listopada br. Team99 Academy zorganizowała trzeci etap nauki strzelania dalekodystansowego. Tym razem zajęcia praktyczne odbyły się na strzelnicy w Skarżysku-Kamiennej.

2024-12-01 | Grzegorz Sobczak | 7 minut

Szkolenie Long Range Shooting Team99 Academy LVL2, czyli kto nie liczy, ten nie trafia

W sobotę 28 września Team99 Academy zorganizowała kolejny etap szkolenia w zakresie strzelectwa dalekodystansowego – tym razem na poziomie LVL2. Zajęcia odbywały się…

2024-09-30 | Grzegorz Sobczak | 6 minut

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Nowe zawody taktyczne na mapie Polski, czyli relacja z Defcon One 2024

Kurz po zawodach Defcon One zdecydowanie już opadł, siniaki poznikały, a emocje nadal nas trzymają. Te intensywne dwa dni przyniosły niezapomniane wspomnienia…

2024-11-20 | Klaudia Lazar | 8 minut

MCS Bochnia zaprasza na zawody „Solny Garnizon”

Zapraszamy wszystkich chętnych na zawody strzeleckie, organizowane 13 października przez Solny Garnizon, na strzelnicy Małopolskiego Centrum Strzelectwa w Bochni.

2024-09-24 | Redakcja | 2 minuty

„Silniki F100 mają przed sobą dalsze 50 lat eksploatacji”

Jesteśmy największym pracodawcą w branży lotniczej w Polsce. Koncern RTX zapewnia ok. 25% zatrudnienia w tym sektorze i generuje 30% jego przychodów. To imponujące dane statystyczne. Wszystkie silniki dla polskich F-16 zostały wyprodukowane przez polskie zakłady rękami polskich pracowników dla polskich Sił Powietrznych – mówi Josh Goodman, Senior Director programu silnika F100 w koncernie Pratt & Whitney w rozmowie z Grzegorzem Sobczakiem.

Silniki Pratt & Whitney rodziny F100 są produkowane od wielu lat. Jaka jest obecnie pozycja rynkowa tego zespołu napędowego?

Silniki F100 mają obecnie ugruntowaną pozycję rynkową. W tym roku świętowaliśmy 50. rocznicę pierwszego lotu samolotu F-16 wyposażonego w silnik z rodziny F100. Lot miał miejsce w 1974 roku. Dwa lata temu świętowaliśmy 50. rocznicę pierwszego lotu samolotu F-15 również wyposażonego w silnik F100. W tym samym roku uzyskaliśmy nalot 30 mln godzin dla silnika F100. To znaczące osiągnięcie dla naszego silnika. Według statystyk US Air Force silnik F100 jest najbezpieczniejszym silnikiem IV generacji użytkowanym w samolotach jednosilnikowych tej formacji. Obecnie znacząco wydłużyliśmy okresy między planowymi remontami silników dzięki uzyskiwanym doskonałym wynikom niezawodności pracy.

Josh Goodman, Senior Director programu
silnika F100 w koncernie Pratt & Whitney

Silniki F100 są ciągle w produkcji. Nasze linie produkcyjne opuszczają zupełnie nowe egzemplarze. Są to silniki zapasowe dla samolotów, znajdujących się w użyciu, ale także nowe silniki dla nowych samolotów.
Żeby podkreślić miejsce silników F100 na rynku warto wspomnieć, ze są to jedyne silniki IV generacji, wykorzystujące technologie opracowane dla silników V generacji. Jest to dla przykładu optymalizacja termodynamiczna pracy silnika, nowoczesne rozwiązania w zakresie chłodzenia łopatek turbiny, czy zaawansowane systemy prognozujące stopień zużycia silnika. Pozwala to lepiej rozpoznać i zoptymalizować osiągi silnika, a także zwiększyć efektywność jego eksploatacji.

Warto podkreślić, że 2/3 światowej floty samolotów F-16 jest napędzana silnikami F100, podobnie jak 3/4 światowej floty samolotów F-15.

Wyprodukowaliśmy 7300 silników od 1972 roku, dziś w eksploatacji znajduje się 3400 silników F100, a my kontynuujemy produkcję nowych egzemplarzy.


Silnik dwuprzepływowy Pratt & Whitney F100 podczas prób na hamowni

Czy, biorąc pod uwagę kilka dekad użytkowania, silniki F100 mają przed sobą perspektywy utrzymania udziału w rynku?

W stosunku do innych silników IV generacji, silniki rodziny F100 mają lepszy stosunek ciągu do masy, co uważam za bardzo istotną cechę. Ponadto architektura silnika F100 – mam na myśli stopień dwuprzepływowości, a co za tym idzie wielkość rdzenia silnika – daje temu silnikowi dodatkowe możliwości. Tak więc dziś konstrukcja silnika F100 nawet bez żadnych modernizacji pozwala na zwiększenie strumienia powietrza upustowego, jak również zwiększenie mocy dostarczanej przez przekładnie do agregatów silnika. Jest to bardzo istotna cecha w przypadku najnowszych konstrukcji samolotów bojowych ze względu na nieustanną potrzebę chłodzenia coraz większej liczby zaawansowanych urządzeń elektronicznych na pokładzie, czy zapotrzebowanie na energię elektryczną. Dlatego uważam, że silnik F100 pozostanie ważną konstrukcją przez następne 50 lat!

Czy w rywalizacji z konkurencją, mimo tak długiego okresu użytkowania, konstrukcja silnika F100 daje możliwości dalszego rozwoju, poprawy osiągów, dalszego zwiększenia niezawodności itp.?

W przypadku modernizacji silnika F100 mówimy o dwóch poziomach, na których ma się ona dokonać. Pierwszym z nich jest poziom komponentów silnika, a drugi to poziom systemów. W przypadku komponentów program modernizacji realizujemy każdego dnia. Analizujemy pojedyncze części i zastanawiamy się, jak możemy je udoskonalić aby zoptymalizować osiągi i uczynić ich eksploatację bardziej efektywną. W ten sposób możemy poprawiać osiągi silnika, czy bezpieczeństwo jego użytkowania. Jeśli więc popatrzymy na poszczególne sekcje silnika i jego podzespoły, mogę powiedzieć, że modernizacja jest nieustająca.
W drugim przypadku, czyli na poziomie systemów możemy dokonać znacznie więcej. To jednak wymaga prowadzenia programów rozwojowych. Możemy zwiększyć siłę ciągu silnika, zwiększyć zasięg lotu, możemy zwiększyć ilość powietrza upustowego, czy wreszcie moc jaką możemy dostarczyć z silnika poprzez przekładnie do agregatów pokładowych. Możemy tego dokonać przez udoskonalanie silnika właśnie na poziomie systemów. W tym obszarze mamy szerokie perspektywy rozwoju.

Chciałbym podkreślić, że w obecnej konfiguracji silnik F100 ma duże możliwości rozwoju. Jego potencjał wykracza poza aktualne programy rozwojowe. Dla przykładu na płatowcu F-15EX może dać lepszy stosunek siły ciągu do masy, pozwala uzyskać dodatkowy udźwig, a także zapewnić większą efektywność zużycia paliwa nawet przy obecnej konfiguracji. Dalej, prowadząc programy rozwojowe możemy zwiększać ciąg, ilość dostępnego powietrza upustowego, czy większą moc przeznaczoną do napędu agregatów dając samolotowi większe możliwości.

Czy w najbliższej przyszłości silniki F100 będą montowane w nowo powstających projektach samolotów?

Oczywiście, że tak. Czy słyszeliście o programie Hermeus? To program znajdujący się na wczesnym etapie. W jego ramach rozwijane są dwa projekty samolotów naddźwiękowych Quarterhorse i Darkhorse, oba będą napędzane silnikiem F100. Misją programu Hermeus jest doprowadzenie do realizacji kombinowanego systemu napędowego. Jest to połączenie silnika F100 z silnikiem strumieniowym ram-jet. Koncepcja jest taka aby silnik F100 napędzał samolot do prędkości pomiędzy liczbą Macha Ma = 2 i Ma = 3, a przy większej prędkości napęd ma przejąć silnik strumieniowy, który ma pozwolić osiągnąć liczbę Macha Ma = 5.

Duża niezawodność i efektywność sprawiają, że silnik F100 jest doskonałym wyborem jako sekcja turbowentylatorowa tego hybrydowego systemu napędowego. Największym wyzwaniem jest przejście w tryb napędzania silnikiem strumieniowym. Oznacza to, że inżynierowie z Hermeusa nie obawiają się o osiągnięcie liczby Macha Ma = 2 lub Ma = 3, jednak wyzwaniem będzie osiągnięcie liczby Macha Ma = 5 poprzez łagodne przejście z napędu turbowentylatorowego na strumieniowy. Konieczna jest integracja obu napędów. Ta współpraca jest bardzo interesująca z naszego punktu widzenia i oczekujemy z dużym zainteresowaniem wyników programu Hermeus. Będą to nowe możliwości dla lotnictwa wojskowego jak na przykład zadania rozpoznawcze itp. ale jest również wizja zastosowania napędu w lotnictwie komercyjnym.
Napęd strumieniowy jest opracowywany samodzielnie przez inżynierów programu Hermeus (Hermeus Corporation buduje ośrodek testów hipersonicznych HEAT).


Wszystkie polskie samoloty F-16 są napędzane silnikami Pratt & Whitney F100, podobnie jak 2/3 całej światowej floty tego typu samolotów

Jak wygląda działalność Pratt & Whitney w Polsce? Wspominał Pan we wcześniejszych wypowiedziach, że istniejecie na polskim rynku od 48 lat.

Tak, to prawda. Jesteśmy obecni w Polsce od 48 lat. Warto podkreślić, że zatrudniamy w Polsce ok. 6200 pracowników. Jak wspomniałem wcześniej, RTX zatrudnia 25% ogólnej liczby pracowników w przemyśle lotniczym w Polsce i odpowiada za 30% przychodów w tym sektorze przemysłu. To imponujące liczby. Wszystkie silniki dla polskich F-16 zostały wyprodukowane przez polskie zakłady rękami polskich pracowników dla polskich Sił Powietrznych.

Jesteśmy naprawdę dumni z naszej działalności w Polsce. Jesteśmy także zadowoleni z możliwości, osiągnięć oraz zdolności produkcyjnych jakie mają polskie zakłady Pratt & Whitney (Pratt & Whitney dostarczyła pierwszy z nowej partii silników dla polskich F-16).

Czym dziś żyje zakład Pratt & Whitney w Rzeszowie?

Od momentu włączenia zakładów w Rzeszowie do rodziny Pratt & Whitney są one cały czas rozwijane. Powstają w nim coraz bardziej zaawansowane części do silników. W tej grupie znajdują się krytyczne części wirujące. Z punktu widzenia bezpieczeństwa lotu, części te są najbardziej wymagające pod względem produkcji. Zakład w Rzeszowie produkuje te części nie tylko dla polskich F-16, ale także do nowych silników, które napędzają samoloty na całym świecie. Części te są także wykorzystywane w naszym łańcuchu wsparcia eksploatacji floty samolotów napędzanych naszymi silnikami na całym świecie. Z całą stanowczością mogę powiedzieć, że rzeszowski zakład ma istotny wkład w tym obszarze.

W latach 2005-2008 pracownicy P&W Rzeszów dostarczyli 48 kompletnych silników F100. W chwili obecnej nasze zakłady w Polsce nadal produkują podzespoły do silników F100, w tym korpus turbiny, a także dyski i uszczelnienia sekcji sprężarki oraz turbiny.

Teraz pytanie o inny z silników Pratt & Whitney. Chodzi o silnik F135 wykorzystywany w samolotach F-35, w tym także polskich samolotach tego typu. Czy polski zakład Pratt & Whitney jest zaangażowany w produkcję tych jednostek napędowych?

Tak, nasz polski zakład w Rzeszowie jest zaangażowany w produkcję elementów do silników F135. W Polsce powstają główne elementy korpusu silnika i części podzespołów wirujących (RTX z wieloletnimi umowami na wsparcie silników P&W F135, Modernizacja rdzenia silnika P&W F135 w toku).

Samoloty F-35, w tym produkowane właśnie egzemplarze dla polskich Sił Powietrznych są napędzane silnikami Pratt & Whitney F135 / Zdjęcia: RTX

Wróćmy jednak do silników F100. Pojawiają się nowi użytkownicy samolotów F-16, które będą napędzane silnikami F100, w tym nowi użytkownicy w naszym regionie, jak np. Słowacja. Czy możliwe jest włączenie polskich zdolności remontowych i produkcyjnych do wsparcia eksploatacji silników F100 właśnie w tych państwach?

Dziękuję za to pytanie. Taka współpraca jest możliwa. Nasz program wsparcia eksploatacji silników F100 jest bardzo elastyczny. W dużej mierze to odbiorca końcowy formułuje oczekiwania w zakresie wsparcia eksploatacji. Czasem oczekuje on włączenia własnych zakładów, a czasem decyduje się na większy stopień zewnętrznego wsparcia technicznego – zakładów Pratt & Whitney lub strony trzeciej.

To, co najbardziej cenię w naszej działalności to zaspokajanie potrzeb naszych klientów, niezależnie od tego, gdzie jesteśmy i jak chcą oni obsługiwać nasze silniki.

Czy istnieje możliwość większego zaangażowania polskiego przemysłu w utrzymanie eksploatacji silników F100?

Jeśli chodzi o potencjalny zakup przez Polskę samolotów F-15EX, możemy zwiększyć zdolności obsługi technicznej tych samolotów poprzez obsługę oraz remonty silników F100 w Polsce. Obecnie w Polsce prowadzona jest obsługa części podzespołów silników F100. Polski przemysł może więc przy tej okazji zwiększyć swoje zdolności w zakresie pełnej obsługi technicznej tych silników. Będzie to zależne od regionalnej geopolityki firmy i zdolności do inwestowania w ten potencjał przemysłowy.

Istnieje również możliwość eksportowania przez Polskę usług w zakresie wsparcia technicznego eksploatacji silników F100 (MSPO 2024: Boeing pogłębia partnerstwo z polskim przemysłem ws. F-15EX).

Dziękuję za rozmowę.

X