Defence & Space

MBDA zbuduje pocisk przeciwlotniczy FULGUR dla włoskiej armii

Europejskie konsorcjum MBDA podpisało umowę z Ministerstwem Obrony Włoch na opracowanie nowego pocisku przeciwlotniczego bardzo krótkiego zasięgu FULGUR na potrzeby tamtejszych Wojsk Lądowych.

2025-06-20 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Edgewing zbuduje samolot 6. generacji GCAP

Spółki BAE Systems, Leonardo i Japan Aircraft Industrial Enhancement Co Ltd powołały spółkę joint venture Edgewing w ramach wielonarodowego programu samolotu wielozadaniowego…

2025-06-20 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Ewakuacja Polaków z Izraela: Kolejna wielka improwizacja

Kolejna kryzysowa sytuacja na Bliskim Wschodzie pokazała, że mijają lata, zmieniają się premierzy i ministrowie obrony, a Polska jak nie była przygotowana do ewakuacji swoich obywateli…

2025-06-20 | Sławek Zagórski | 5 minut

SIPRI: Rośnie ryzyko wojną nuklearną w miarę zbrojeń

Sztokholmski Międzynarodowy Instytut Badań nad Pokojem SIPRI opublikował raport pt. SIPRI Yearbook 2025, w którym m.in. omówiono temat zbrojeń nuklearnych wśród największych mocarstw.

2025-06-16 | Rafał Muczyński | 13 minut

Sprzęt łączności specjalnej do naprawy

2. Regionalna Baza Logistyczna opublikowała informację o uruchomieniu postępowania przetargowego na naprawy, konserwację, przeglądy oraz pozostałe usługi utrzymujące w sprawności technicznej sprzęt łączności specjalnej…

2025-06-18 | Rafał Muczyński | 10 minut

Certyfikat ochrony kryptograficznej SKW dla radiostacji Comp@n z Grupy WB

Grupa WB poinformowała, że opracowane przez spółkę Radmor, radiostacja systemu Comp@n wraz Systemem Zarządzania i Generacji Dokumentów Kryptograficznych otrzymała certyfikat ochrony kryptograficznej Służby…

2025-06-14 | Redakcja | 4 minuty

Wielka Brytania uhonorowała gen. bryg. Stanisława Sosabowskiego

W Warszawie odbyła się uroczystość uhonorowania gen. bryg. Stanisława Sosabowskiego oraz 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej przez Rząd Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

2025-06-18 | Redakcja | 4 minuty

ZM Tarnów na obchodach w Dąbrowie Tarnowskiej

Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz wziął udział w Dąbrowie Tarnowskiej w obchodach 140. rocznicy urodzin generała Mariana Kukiela. Na wydarzeniu nie zabrakło też…

2025-06-02 | Redakcja | 4 minuty

ICEYE dostarczy zdolności satelitarne SAR dla Portugalii

Polsko-fińska spółka ICEYE oraz Siły Powietrzne Portugalii (Força Aérea Portuguesa, FAP) ogłosiły podpisanie zamówienia na jednego satelitę z radarem z syntetyczną aperturą SAR wraz…

2025-06-13 | Redakcja | 4 minuty

Hanwha Systems i BAE Systems zbudują satelitę rozpoznawczego nowej generacji

Południowokoreańska spółka Hanwha Systems (część grupy Hanwha) podpisała protokołu ustaleń (Memorandum of Understandings, MoU) z brytyjską BAE Systems w celu wspólnego opracowania…

2025-06-10 | Redakcja | 2 minuty

Michał Dworczyk wiceprzewodniczącym Komisji Bezpieczeństwa i Obrony PE

Europarlamentarzysta Prawa i Sprawiedliwości Michał Dworczyk został jednogłośnie wybrany na stanowisko wiceprzewodniczącego Komisji Bezpieczeństwa i Obrony Parlamentu Europejskiego (SEDE).

2025-06-20 | Redakcja | 3 minuty

Ewakuacja Polaków z Izraela: Kolejna wielka improwizacja

Kolejna kryzysowa sytuacja na Bliskim Wschodzie pokazała, że mijają lata, zmieniają się premierzy i ministrowie obrony, a Polska jak nie była przygotowana do ewakuacji swoich obywateli…

2025-06-20 | Sławek Zagórski | 5 minut

MBDA zbuduje pocisk przeciwlotniczy FULGUR dla włoskiej armii

Europejskie konsorcjum MBDA podpisało umowę z Ministerstwem Obrony Włoch na opracowanie nowego pocisku przeciwlotniczego bardzo krótkiego zasięgu FULGUR na potrzeby tamtejszych Wojsk Lądowych.

2025-06-20 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Edgewing zbuduje samolot 6. generacji GCAP

Spółki BAE Systems, Leonardo i Japan Aircraft Industrial Enhancement Co Ltd powołały spółkę joint venture Edgewing w ramach wielonarodowego programu samolotu wielozadaniowego…

2025-06-20 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Posiedzenie Rady Bezpieczeństwa Narodowego z prezydentem elektem

W Pałacu Prezydenckim odbyło się posiedzenie Rady Bezpieczeństwa Narodowego, dotyczące kwestii bezpieczeństwa systemu energetycznego oraz polskich priorytetów przed nadchodzącym szczytem NATO w Hadze. Prezydent…

2025-06-18 | Redakcja | 5 minut

Paris Air Show 2025: PLL LOT stawia na Airbus A220

16 czerwca, podczas 55. Międzynarodowego Salonu Lotniczego i Kosmicznego odbywającego się w Paryżu, doszło do ogłoszenia (długo oczekiwanego) wyboru dostawcy samolotów komunikacji regionalnej…

2025-06-16 | Radosław Niesobski | 3 minuty

MBDA zbuduje pocisk przeciwlotniczy FULGUR dla włoskiej armii

Europejskie konsorcjum MBDA podpisało umowę z Ministerstwem Obrony Włoch na opracowanie nowego pocisku przeciwlotniczego bardzo krótkiego zasięgu FULGUR na potrzeby tamtejszych Wojsk Lądowych.

2025-06-20 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Edgewing zbuduje samolot 6. generacji GCAP

Spółki BAE Systems, Leonardo i Japan Aircraft Industrial Enhancement Co Ltd powołały spółkę joint venture Edgewing w ramach wielonarodowego programu samolotu wielozadaniowego…

2025-06-20 | Rafał Muczyński | 4 minuty

MBDA zbuduje pocisk przeciwlotniczy FULGUR dla włoskiej armii

Europejskie konsorcjum MBDA podpisało umowę z Ministerstwem Obrony Włoch na opracowanie nowego pocisku przeciwlotniczego bardzo krótkiego zasięgu FULGUR na potrzeby tamtejszych Wojsk Lądowych.

2025-06-20 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Edgewing zbuduje samolot 6. generacji GCAP

Spółki BAE Systems, Leonardo i Japan Aircraft Industrial Enhancement Co Ltd powołały spółkę joint venture Edgewing w ramach wielonarodowego programu samolotu wielozadaniowego…

2025-06-20 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Paris Air Show 2025: Niemiecko-francuska bomba szybująca Hussar

Podczas 55. Międzynarodowego Salonu Lotniczego i Kosmicznego w Paryżu, francuska spółka Safran Electronics & Defence i niemiecka Diehl Defence zaprezentowały ultralekką bombę szybującą…

2025-06-20 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Teledyne FLIR z głowicami optoelektronicznymi Star SAFIRE 380-HLD i UltraFORCE 380-HDc

Podczas 55. Międzynarodowego Salonu Lotniczego i Kosmicznego w Paryżu, amerykańska spółka Teledyne FLIR zaprezentowała głowice optoelektroniczne Star Safire 380-HLD i UltraForce 380-HDc.

2025-06-20 | Rafał Muczyński | 2 minuty
Shooting

Konkurs Ruger od RP Arms – zarejestruj się i wygraj broń!

RP Arms, dystrybutor marek Ruger oraz Marlin organizuje konkurs, w którym to posiadacze broni tych dwóch marek mogą wygrać pistolet samopowtarzalny RXM lub rewolwer…

2025-06-20 | Michał Ihnatów | 4 minuty

SIG NEXT 2025: Nowa broń krótka – P211-GTO i nie tylko

W dniach 17-19 czerwca odbyło się wydarzenie SIG NEXT 2025, podczas którego to amerykański producent zaprezentował swoje najnowsze konstrukcje strzeleckie i akcesoria. Wśród broni…

2025-06-20 | Michał Ihnatów | 5 minut

IFRE 25: Akcesoria i żywność dla służb – Kolba, Militaria.pl, Tarczyński

Podczas V Międzynarodowych Targów Sprzętu i Wyposażenia Straży Pożarnej i Służb Ratowniczych KIELCE IFRE-EXPO zaprezentowano rozwiązania wielu rodzajów – od pojazdów, po narzędzia i wyposażenie…

2025-06-18 | Michał Ihnatów | 5 minut

IFRE 2025: Premiera Mactronic M-Fire Guardian XR

Mactronic zaprezentował na V Międzynarodowych Targów Sprzętu i Wyposażenia Straży Pożarnej i Służb Ratowniczych KIELCE IFRE-EXPO zapowiadaną latarkę strażacką M-Fire Guardian XR. Zgodna…

2025-06-16 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Konkurs Ruger od RP Arms – zarejestruj się i wygraj broń!

RP Arms, dystrybutor marek Ruger oraz Marlin organizuje konkurs, w którym to posiadacze broni tych dwóch marek mogą wygrać pistolet samopowtarzalny RXM lub rewolwer…

2025-06-20 | Michał Ihnatów | 4 minuty

SIG NEXT 2025: Nowa broń krótka – P211-GTO i nie tylko

W dniach 17-19 czerwca odbyło się wydarzenie SIG NEXT 2025, podczas którego to amerykański producent zaprezentował swoje najnowsze konstrukcje strzeleckie i akcesoria. Wśród broni…

2025-06-20 | Michał Ihnatów | 5 minut

Paris Air Show 2025: Premiera Baykar TB3

55. Edycja Międzynarodowego Salonu Lotniczego i Kosmicznego, który odbywa się w stolicy Francji, stała się okazją dla firmy Baykar Technolgies do zaprezentowania pokładowego bojowego…

2025-06-19 | Radosław Niesobski | 3 minuty

Strzelectwo od podstaw, cz. 4 – Wniosek o pozwolenie i plan B

W poprzedniej części cyklu „Strzelectwo od podstaw” skupiłem się na gromadzeniu dokumentów potrzebnych do złożenia wniosku o pozwolenie na broń, więc teraz pora na kolejny etap – wizytę…

2025-06-09 | Tomasz Karasiński | 23 minuty

IFRE 2025: Maskpol z kombinezonami i maskami przeciwgazowymi

Wchodząca w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej spółka Maskpol zaprezentowała na V Międzynarodowych Targów Sprzętu i Wyposażenia Straży Pożarnej i Służb Ratowniczych KIELCE IFRE-EXPO część…

2025-06-17 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Strzelnica Hubertus Chodzież zaprasza strzelców

Hubertus Chodzież, dystrybutor marki CZ w Polsce, zaprasza na swój obiekt położony w spokojnej, leśnej okolicy. Obiekt to kompleks łączący nie tylko zróżnicowane osie strzeleckie, ale również…

2025-06-11 | Michał Ihnatów | 6 minut

Strzelectwo od podstaw, cz. 4 – Wniosek o pozwolenie i plan B

W poprzedniej części cyklu „Strzelectwo od podstaw” skupiłem się na gromadzeniu dokumentów potrzebnych do złożenia wniosku o pozwolenie na broń, więc teraz pora na kolejny etap – wizytę…

2025-06-09 | Tomasz Karasiński | 23 minuty

Minister Sportu i Turystyki uchyla uchwałę PZSS

Minister Sportu i Turystyki Sławomir Nitras uchylił uchwałę Zarządu Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego 27/2025 z dnia 26 marca 2025 roku w sprawie wprowadzenia…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Czasowy zakaz noszenia broni w Warszawie w dniu 25 maja

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało rozporządzenie w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni lub przemieszczania jej w stanie rozładowanym na obszarze miasta stołecznego…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 4 minuty

SprawdzaMY za zaświadczeniem do nabycia broni w mObywatel

Zespół SprawdzaMY, założony przez Rafała Brzoskę, zgłosił kolejny pomysł w najnowszym pakiecie usprawnień – wprowadzenie zaświadczenia upoważniajacego do nabycia broni do aplikacji mObywatel.

2025-05-09 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Streamlight TLR-7 HL-X – świetlny bagnet dla twojej broni

Nie taki diabeł straszny, jak go oświetlisz, a już na pewno w blasku łatwiej go zneutralizować. Latarka na broń to właściwie must have dla profesjonalistów, ale też…

2025-06-09 | Anna Mielczarek | 6 minut

Kamizelka ratownika, która chroni – BC Arms Archangel

Kamizelka ratownika Archangel to efekt współpracy firm Currahee oraz BC Arms. Powstała w odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku w zakresie ochrony osobistej zespołów ratownictwa medycznego. Na papierze…

2025-05-16 | Mariusz Rams | 7 minut

21. urodziny sklepu Kolba już 28 czerwca!

Dnia 28 czerwca sklep Kolba obchodzi swoje 21. urodziny. I z tej okazji odbędzie się specjalne wydarzenie w ich salonie sprzedaży w Czeladzi i weekendowe promocje…

2025-06-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

Zawody Long Range Euro Cup 2025 już we wrześniu

W dniach 5-7 września 2025 roku na terenie poligonu Drawskiego odbędą się długodystansowe zawody strzeleckie Long Range European Championships Historic i 22LR.

2025-06-16 | Michał Ihnatów | 14 minut
Adventure

„Gracz” z cyklu „Vesper” Magdaleny Kozak w sprzedaży

Wydawnictwo WarBook poinformowało o premierze powieści Gracz – najnowszego, niepublikowanego do tej pory, piątego tomu kultowego cyklu Vesper Magdaleny Kozak.

2025-06-18 | Redakcja | 3 minuty

Recenzja systemu oświetlania Wisport Sunfibre

Widoczność na drodze jest motywem przewodnim niezliczonych kampanii informacyjnych. Zwłaszcza kiedy napotkamy niespodziewane trudności, takie jak mgła, śnieżyca czy deszcz, ryzyko wypadków…

2025-06-06 | Natalia Kozłowska | 1 minut

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk,…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe.…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Lynx Custom Knives – masywny taktyk z polskiej stajni

Czasem trafia w ręce coś, co od razu zdradza, że nie powstało na taśmie produkcyjnej. Nie przez przypadek, nie bo się sprzeda, tylko dlatego, że ktoś po drugiej stronie blachy i szlifierki…

2025-05-13 | Mateusz Sułek | 1 minut

Torba Helikon-Tex Field Tote już dostępna!

Nowości z Enforce Tac 2025 stopniowo pojawią się w ofercie Helikon-Tex. Field Tote to torba z linii Urban, która łączy cywilny styl z militarnym zacięciem.

2025-05-08 | Michał Ihnatów | 1 minut

Koszula hawajska od Helikon-Tex już w sklepach

Do dystrybucji trafia kolejna nowość Helikon-Tex z Enforce Tac 2025. Koszule hawajskie łączą klasyczny, tropikalny styl z militarnymi akcentami wplecionymi we wzór.

2025-05-15 | Michał Ihnatów | 1 minut

Helikon-Tex Tracer — anorak zamiast bluzy mundurowej?

Kurtka Tracer to kolejny anorak (czy też kangurka) od Helikon-Tex. Od pozostałych różni się tym, że należy do linii Patrol i zaprojektowany został do użytku wojskowego — dlatego też…

2025-04-11 | Michał Ihnatów | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

„Gracz” z cyklu „Vesper” Magdaleny Kozak w sprzedaży

Wydawnictwo WarBook poinformowało o premierze powieści Gracz – najnowszego, niepublikowanego do tej pory, piątego tomu kultowego cyklu Vesper Magdaleny Kozak.

2025-06-18 | Redakcja | 3 minuty

„Zabić Ukrainę. Alfabet rosyjskiej agresji” – wojna oczami reportera

Marcin Ogdowski to jeden z najbardziej cenionych polskich korespondentów wojennych, znany z bezkompromisowych, rzetelnych i często brutalnie szczerych relacji z frontów wojennych. Jego najnowsza książka,…

2025-02-18 | Mateusz Sułek | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji,…

2024-11-07 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Szkolenie Team99 Academy poziom LVL3, czyli balistyka zewnętrzna w teorii i praktyce

W dniach 22 i 23 listopada br. Team99 Academy zorganizowała trzeci etap nauki strzelania dalekodystansowego. Tym razem zajęcia praktyczne odbyły się na strzelnicy w Skarżysku-Kamiennej.

2024-12-01 | Grzegorz Sobczak | 7 minut

Szkolenie Long Range Shooting Team99 Academy LVL2, czyli kto nie liczy, ten nie trafia

W sobotę 28 września Team99 Academy zorganizowała kolejny etap szkolenia w zakresie strzelectwa dalekodystansowego – tym razem na poziomie LVL2. Zajęcia odbywały się…

2024-09-30 | Grzegorz Sobczak | 6 minut

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Nowe zawody taktyczne na mapie Polski, czyli relacja z Defcon One 2024

Kurz po zawodach Defcon One zdecydowanie już opadł, siniaki poznikały, a emocje nadal nas trzymają. Te intensywne dwa dni przyniosły niezapomniane wspomnienia…

2024-11-20 | Klaudia Lazar | 8 minut

MCS Bochnia zaprasza na zawody „Solny Garnizon”

Zapraszamy wszystkich chętnych na zawody strzeleckie, organizowane 13 października przez Solny Garnizon, na strzelnicy Małopolskiego Centrum Strzelectwa w Bochni.

2024-09-24 | Redakcja | 2 minuty

„Silniki F100 mają przed sobą dalsze 50 lat eksploatacji”

Jesteśmy największym pracodawcą w branży lotniczej w Polsce. Koncern RTX zapewnia ok. 25% zatrudnienia w tym sektorze i generuje 30% jego przychodów. To imponujące dane statystyczne. Wszystkie silniki dla polskich F-16 zostały wyprodukowane przez polskie zakłady rękami polskich pracowników dla polskich Sił Powietrznych – mówi Josh Goodman, Senior Director programu silnika F100 w koncernie Pratt & Whitney w rozmowie z Grzegorzem Sobczakiem.

Silniki Pratt & Whitney rodziny F100 są produkowane od wielu lat. Jaka jest obecnie pozycja rynkowa tego zespołu napędowego?

Silniki F100 mają obecnie ugruntowaną pozycję rynkową. W tym roku świętowaliśmy 50. rocznicę pierwszego lotu samolotu F-16 wyposażonego w silnik z rodziny F100. Lot miał miejsce w 1974 roku. Dwa lata temu świętowaliśmy 50. rocznicę pierwszego lotu samolotu F-15 również wyposażonego w silnik F100. W tym samym roku uzyskaliśmy nalot 30 mln godzin dla silnika F100. To znaczące osiągnięcie dla naszego silnika. Według statystyk US Air Force silnik F100 jest najbezpieczniejszym silnikiem IV generacji użytkowanym w samolotach jednosilnikowych tej formacji. Obecnie znacząco wydłużyliśmy okresy między planowymi remontami silników dzięki uzyskiwanym doskonałym wynikom niezawodności pracy.

Josh Goodman, Senior Director programu
silnika F100 w koncernie Pratt & Whitney

Silniki F100 są ciągle w produkcji. Nasze linie produkcyjne opuszczają zupełnie nowe egzemplarze. Są to silniki zapasowe dla samolotów, znajdujących się w użyciu, ale także nowe silniki dla nowych samolotów.
Żeby podkreślić miejsce silników F100 na rynku warto wspomnieć, ze są to jedyne silniki IV generacji, wykorzystujące technologie opracowane dla silników V generacji. Jest to dla przykładu optymalizacja termodynamiczna pracy silnika, nowoczesne rozwiązania w zakresie chłodzenia łopatek turbiny, czy zaawansowane systemy prognozujące stopień zużycia silnika. Pozwala to lepiej rozpoznać i zoptymalizować osiągi silnika, a także zwiększyć efektywność jego eksploatacji.

Warto podkreślić, że 2/3 światowej floty samolotów F-16 jest napędzana silnikami F100, podobnie jak 3/4 światowej floty samolotów F-15.

Wyprodukowaliśmy 7300 silników od 1972 roku, dziś w eksploatacji znajduje się 3400 silników F100, a my kontynuujemy produkcję nowych egzemplarzy.


Silnik dwuprzepływowy Pratt & Whitney F100 podczas prób na hamowni

Czy, biorąc pod uwagę kilka dekad użytkowania, silniki F100 mają przed sobą perspektywy utrzymania udziału w rynku?

W stosunku do innych silników IV generacji, silniki rodziny F100 mają lepszy stosunek ciągu do masy, co uważam za bardzo istotną cechę. Ponadto architektura silnika F100 – mam na myśli stopień dwuprzepływowości, a co za tym idzie wielkość rdzenia silnika – daje temu silnikowi dodatkowe możliwości. Tak więc dziś konstrukcja silnika F100 nawet bez żadnych modernizacji pozwala na zwiększenie strumienia powietrza upustowego, jak również zwiększenie mocy dostarczanej przez przekładnie do agregatów silnika. Jest to bardzo istotna cecha w przypadku najnowszych konstrukcji samolotów bojowych ze względu na nieustanną potrzebę chłodzenia coraz większej liczby zaawansowanych urządzeń elektronicznych na pokładzie, czy zapotrzebowanie na energię elektryczną. Dlatego uważam, że silnik F100 pozostanie ważną konstrukcją przez następne 50 lat!

Czy w rywalizacji z konkurencją, mimo tak długiego okresu użytkowania, konstrukcja silnika F100 daje możliwości dalszego rozwoju, poprawy osiągów, dalszego zwiększenia niezawodności itp.?

W przypadku modernizacji silnika F100 mówimy o dwóch poziomach, na których ma się ona dokonać. Pierwszym z nich jest poziom komponentów silnika, a drugi to poziom systemów. W przypadku komponentów program modernizacji realizujemy każdego dnia. Analizujemy pojedyncze części i zastanawiamy się, jak możemy je udoskonalić aby zoptymalizować osiągi i uczynić ich eksploatację bardziej efektywną. W ten sposób możemy poprawiać osiągi silnika, czy bezpieczeństwo jego użytkowania. Jeśli więc popatrzymy na poszczególne sekcje silnika i jego podzespoły, mogę powiedzieć, że modernizacja jest nieustająca.
W drugim przypadku, czyli na poziomie systemów możemy dokonać znacznie więcej. To jednak wymaga prowadzenia programów rozwojowych. Możemy zwiększyć siłę ciągu silnika, zwiększyć zasięg lotu, możemy zwiększyć ilość powietrza upustowego, czy wreszcie moc jaką możemy dostarczyć z silnika poprzez przekładnie do agregatów pokładowych. Możemy tego dokonać przez udoskonalanie silnika właśnie na poziomie systemów. W tym obszarze mamy szerokie perspektywy rozwoju.

Chciałbym podkreślić, że w obecnej konfiguracji silnik F100 ma duże możliwości rozwoju. Jego potencjał wykracza poza aktualne programy rozwojowe. Dla przykładu na płatowcu F-15EX może dać lepszy stosunek siły ciągu do masy, pozwala uzyskać dodatkowy udźwig, a także zapewnić większą efektywność zużycia paliwa nawet przy obecnej konfiguracji. Dalej, prowadząc programy rozwojowe możemy zwiększać ciąg, ilość dostępnego powietrza upustowego, czy większą moc przeznaczoną do napędu agregatów dając samolotowi większe możliwości.

Czy w najbliższej przyszłości silniki F100 będą montowane w nowo powstających projektach samolotów?

Oczywiście, że tak. Czy słyszeliście o programie Hermeus? To program znajdujący się na wczesnym etapie. W jego ramach rozwijane są dwa projekty samolotów naddźwiękowych Quarterhorse i Darkhorse, oba będą napędzane silnikiem F100. Misją programu Hermeus jest doprowadzenie do realizacji kombinowanego systemu napędowego. Jest to połączenie silnika F100 z silnikiem strumieniowym ram-jet. Koncepcja jest taka aby silnik F100 napędzał samolot do prędkości pomiędzy liczbą Macha Ma = 2 i Ma = 3, a przy większej prędkości napęd ma przejąć silnik strumieniowy, który ma pozwolić osiągnąć liczbę Macha Ma = 5.

Duża niezawodność i efektywność sprawiają, że silnik F100 jest doskonałym wyborem jako sekcja turbowentylatorowa tego hybrydowego systemu napędowego. Największym wyzwaniem jest przejście w tryb napędzania silnikiem strumieniowym. Oznacza to, że inżynierowie z Hermeusa nie obawiają się o osiągnięcie liczby Macha Ma = 2 lub Ma = 3, jednak wyzwaniem będzie osiągnięcie liczby Macha Ma = 5 poprzez łagodne przejście z napędu turbowentylatorowego na strumieniowy. Konieczna jest integracja obu napędów. Ta współpraca jest bardzo interesująca z naszego punktu widzenia i oczekujemy z dużym zainteresowaniem wyników programu Hermeus. Będą to nowe możliwości dla lotnictwa wojskowego jak na przykład zadania rozpoznawcze itp. ale jest również wizja zastosowania napędu w lotnictwie komercyjnym.
Napęd strumieniowy jest opracowywany samodzielnie przez inżynierów programu Hermeus (Hermeus Corporation buduje ośrodek testów hipersonicznych HEAT).


Wszystkie polskie samoloty F-16 są napędzane silnikami Pratt & Whitney F100, podobnie jak 2/3 całej światowej floty tego typu samolotów

Jak wygląda działalność Pratt & Whitney w Polsce? Wspominał Pan we wcześniejszych wypowiedziach, że istniejecie na polskim rynku od 48 lat.

Tak, to prawda. Jesteśmy obecni w Polsce od 48 lat. Warto podkreślić, że zatrudniamy w Polsce ok. 6200 pracowników. Jak wspomniałem wcześniej, RTX zatrudnia 25% ogólnej liczby pracowników w przemyśle lotniczym w Polsce i odpowiada za 30% przychodów w tym sektorze przemysłu. To imponujące liczby. Wszystkie silniki dla polskich F-16 zostały wyprodukowane przez polskie zakłady rękami polskich pracowników dla polskich Sił Powietrznych.

Jesteśmy naprawdę dumni z naszej działalności w Polsce. Jesteśmy także zadowoleni z możliwości, osiągnięć oraz zdolności produkcyjnych jakie mają polskie zakłady Pratt & Whitney (Pratt & Whitney dostarczyła pierwszy z nowej partii silników dla polskich F-16).

Czym dziś żyje zakład Pratt & Whitney w Rzeszowie?

Od momentu włączenia zakładów w Rzeszowie do rodziny Pratt & Whitney są one cały czas rozwijane. Powstają w nim coraz bardziej zaawansowane części do silników. W tej grupie znajdują się krytyczne części wirujące. Z punktu widzenia bezpieczeństwa lotu, części te są najbardziej wymagające pod względem produkcji. Zakład w Rzeszowie produkuje te części nie tylko dla polskich F-16, ale także do nowych silników, które napędzają samoloty na całym świecie. Części te są także wykorzystywane w naszym łańcuchu wsparcia eksploatacji floty samolotów napędzanych naszymi silnikami na całym świecie. Z całą stanowczością mogę powiedzieć, że rzeszowski zakład ma istotny wkład w tym obszarze.

W latach 2005-2008 pracownicy P&W Rzeszów dostarczyli 48 kompletnych silników F100. W chwili obecnej nasze zakłady w Polsce nadal produkują podzespoły do silników F100, w tym korpus turbiny, a także dyski i uszczelnienia sekcji sprężarki oraz turbiny.

Teraz pytanie o inny z silników Pratt & Whitney. Chodzi o silnik F135 wykorzystywany w samolotach F-35, w tym także polskich samolotach tego typu. Czy polski zakład Pratt & Whitney jest zaangażowany w produkcję tych jednostek napędowych?

Tak, nasz polski zakład w Rzeszowie jest zaangażowany w produkcję elementów do silników F135. W Polsce powstają główne elementy korpusu silnika i części podzespołów wirujących (RTX z wieloletnimi umowami na wsparcie silników P&W F135, Modernizacja rdzenia silnika P&W F135 w toku).

Samoloty F-35, w tym produkowane właśnie egzemplarze dla polskich Sił Powietrznych są napędzane silnikami Pratt & Whitney F135 / Zdjęcia: RTX

Wróćmy jednak do silników F100. Pojawiają się nowi użytkownicy samolotów F-16, które będą napędzane silnikami F100, w tym nowi użytkownicy w naszym regionie, jak np. Słowacja. Czy możliwe jest włączenie polskich zdolności remontowych i produkcyjnych do wsparcia eksploatacji silników F100 właśnie w tych państwach?

Dziękuję za to pytanie. Taka współpraca jest możliwa. Nasz program wsparcia eksploatacji silników F100 jest bardzo elastyczny. W dużej mierze to odbiorca końcowy formułuje oczekiwania w zakresie wsparcia eksploatacji. Czasem oczekuje on włączenia własnych zakładów, a czasem decyduje się na większy stopień zewnętrznego wsparcia technicznego – zakładów Pratt & Whitney lub strony trzeciej.

To, co najbardziej cenię w naszej działalności to zaspokajanie potrzeb naszych klientów, niezależnie od tego, gdzie jesteśmy i jak chcą oni obsługiwać nasze silniki.

Czy istnieje możliwość większego zaangażowania polskiego przemysłu w utrzymanie eksploatacji silników F100?

Jeśli chodzi o potencjalny zakup przez Polskę samolotów F-15EX, możemy zwiększyć zdolności obsługi technicznej tych samolotów poprzez obsługę oraz remonty silników F100 w Polsce. Obecnie w Polsce prowadzona jest obsługa części podzespołów silników F100. Polski przemysł może więc przy tej okazji zwiększyć swoje zdolności w zakresie pełnej obsługi technicznej tych silników. Będzie to zależne od regionalnej geopolityki firmy i zdolności do inwestowania w ten potencjał przemysłowy.

Istnieje również możliwość eksportowania przez Polskę usług w zakresie wsparcia technicznego eksploatacji silników F100 (MSPO 2024: Boeing pogłębia partnerstwo z polskim przemysłem ws. F-15EX).

Dziękuję za rozmowę.

X