Defence & Space

Polski żołnierz otworzył ogień do agresywnego migranta na wschodniej granicy

12. Szczecińska Dywizja Zmechanizowana poinformowała, że żołnierz Wojskowego Zgrupowania Zadaniowego Podlasie postrzelił z broni gładkolufowej agresywnego migranta z Sudanu, z grupy która nielegalnie przekroczyła białoruską granicę…

2025-07-23 | Redakcja | 3 minuty

Przedstawiciele Sejmowej Komisji Obrony Narodowej z wizytą w WZŁ-1

Jak poinformowała Polska Grupa Zbrojeniowa, przedstawiciele Sejmowej Komisji Obrony Narodowej (SKON) złożyli wizytę we wchodzących w jej skład Wojskowych Zakładach Łączności Nr 1 w Zegrzu Południowym.

2025-07-23 | Redakcja | 3 minuty

Szkoleniowa dziura. Problem, którego nie widać

Stan szkolenia specjalistycznego w Siłach Zbrojnych cały czas pozostaje wyzwaniem. Wciąż w wielu aspektach brakuje odpowiedniego sprzętu i wyposażenia.

2025-07-18 | Sławek Zagórski | 6 minut

Blackout w Hiszpanii – rozmowa o energetyce z ekspertami Forum Energii

Niedawny blackout w Hiszpanii przywrócił na nagłówki mediów i usta obywateli temat bezpieczeństwa energetycznego Polski. W obecnej sytuacji geopolitycznej jest to szczególnie żywa kwestia, a brak…

2025-07-16 | Tadeusz Jakliński | 28 minut

Sztab Generalny WP rozpoczął przyjmowanie zgłoszeń do ćwiczenia CWIX-26

Sztab Generalny Wojska Polskiego rozpoczął proces przyjmowania zgłoszeń do udziału w kolejnej edycji międzynarodowego ćwiczenia pk. CWIX (Coalition Warrior Interoperability eXercise, eXamination,…

2025-07-23 | Redakcja | 8 minut

Orion: „Mnożnik siły”, który doprowadził IDF do niezrównanej przewagi na lądzie

Orion, opracowany przez firmę Asio Technologies we współpracy z wydziałem technologicznym Sił Obronnych Izraela (IDF) i w pełni wdrożony operacyjnie przez IDF, na nowo zdefiniował współczesne pole…

2025-07-10 | Redakcja | 5 minut

Powrót legendy! Replika samolotu RWD-8 ukończona!

Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie poinformowało, że wierna replika jednego z najważniejszych samolotów w historii polskiego lotnictwa – RWD-8 – została ukończona.

2025-07-23 | Redakcja | 5 minut

Narodowy Dzień Pamięci o Polakach – Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA na ziemiach wschodnich II RP

W piątek, 11 lipca 2025, w Muzeum Wojska Polskiego na Cytadeli Warszawskiej, z udziałem wicepremiera i ministra obrony narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza, sekretarza stanu w MON Pawła…

2025-07-11 | Redakcja | 5 minut

ICEYE prezentuje Flood Rapid Impact – narzędzie wykorzystujące AI do szybkiego reagowania na powodzie

Polsko-fińska spółka ICEYE, specjalista w zakresie satelitarnych rozwiązań wspomagających zarządzanie skutkami katastrof naturalnych, ogłosiła wprowadzenie produktu Flood Rapid Impact (FRI).

2025-07-15 | Redakcja | 6 minut

Airbus otrzymał kontrakt Hisdesat na budowę hiszpańskich satelitów PAZ-2

Spółka Airbus Defence and Space została wybrana na głównego wykonawcę w zakresie opracowania i produkcji dwóch nowych satelitów radarowych PAZ-2 dla spółki Hisdesat…

2025-07-09 | Redakcja | 3 minuty

MILMAG dla Radiowej Trójki: Wojna czy pokój? Rosja atakuje rakietami i dezinformacją

Jakub Link-Lenczowski, wydawca portalu MILMAG, opowiada w podcaście News Albo Fake News na antenie Programu Trzeciego Polskiego Radia o najnowszych narzędziach rosyjskiej propagandy i działań…

2025-07-23 | Redakcja | 1 minut

Wiceszef MON na 29. posiedzeniu Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy

Wiceminister obrony narodowej Paweł Zalewski w formule wirtualnej wziął udział w 29. posiedzeniu Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy (UDCG), któremu przewodniczyli ministrowie obrony Wielkiej…

2025-07-22 | Redakcja | 1 minut

Przedstawiciele Sejmowej Komisji Obrony Narodowej z wizytą w WZŁ-1

Jak poinformowała Polska Grupa Zbrojeniowa, przedstawiciele Sejmowej Komisji Obrony Narodowej (SKON) złożyli wizytę we wchodzących w jej skład Wojskowych Zakładach Łączności Nr 1 w Zegrzu Południowym.

2025-07-23 | Redakcja | 3 minuty

Wielomiliardowa brytyjsko-turecka umowa na Eurofighter Typhoon

Podczas 17. międzynarodowych targach przemysłu obronnego IDEF 2025 w Stambule, Ministerstwa Obrony Wielkiej Brytanii i Turcji podpisały wstępne porozumienie dotyczące sprzedaży samolotów…

2025-07-23 | Rafał Muczyński | 8 minut

FIXAR z elektrycznymi dronami na DSEI 2025 w Londynie

Założona w 2018 łotewska spółka FIXAR zaprezentuje swoje bezzałogowce o napędzie elektrycznym podczas londyńskich targów przemysłu obronnego i bezpieczeństwa DSEI 2025, zaplanowanych na 9-12…

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Dwóch dostawców nowych partii policyjnych łodzi patrolowych

Komenda Główna Policji udzieliła zamówienia spółkom Sportis oraz Parker Poland na dostawy kolejnych partii policyjnych łodzi patrolowych typu RIB (Rigid Inflatable Boat).

2025-07-17 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Polski żołnierz otworzył ogień do agresywnego migranta na wschodniej granicy

12. Szczecińska Dywizja Zmechanizowana poinformowała, że żołnierz Wojskowego Zgrupowania Zadaniowego Podlasie postrzelił z broni gładkolufowej agresywnego migranta z Sudanu, z grupy która nielegalnie przekroczyła białoruską granicę…

2025-07-23 | Redakcja | 3 minuty

Amunicja krążąca ALTIUS-600M już w Ukrainie

Amerykańska spółka Anduril Industries ujawniła, że jej najnowsza amunicja krążąca ALTIUS-600M jest w użyciu bojowym w Siłach Zbrojnych Ukrainy.

2025-07-23 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Polski żołnierz otworzył ogień do agresywnego migranta na wschodniej granicy

12. Szczecińska Dywizja Zmechanizowana poinformowała, że żołnierz Wojskowego Zgrupowania Zadaniowego Podlasie postrzelił z broni gładkolufowej agresywnego migranta z Sudanu, z grupy która nielegalnie przekroczyła białoruską granicę…

2025-07-23 | Redakcja | 3 minuty

Przedstawiciele Sejmowej Komisji Obrony Narodowej z wizytą w WZŁ-1

Jak poinformowała Polska Grupa Zbrojeniowa, przedstawiciele Sejmowej Komisji Obrony Narodowej (SKON) złożyli wizytę we wchodzących w jej skład Wojskowych Zakładach Łączności Nr 1 w Zegrzu Południowym.

2025-07-23 | Redakcja | 3 minuty

Co pokażą wystawcy na MSPO 2025? Największe premiery i nowości branży obronnej

Targi Kielce informują, że XXXIII edycja Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego MSPO zapowiada się rekordowo zarówno pod względem powierzchni wystawienniczej, jak i różnorodności prezentowanych…

2025-07-23 | Redakcja | 3 minuty

Wiceminister obrony narodowej Paweł Bejda na IDEF 2025 w Stambule

Wiceminister Paweł Bejda przewodniczył delegacji Ministerstwa Obrony Narodowej na 17. międzynarodowych targach przemysłu obronnego IDEF 2025 (International Defence Industry Fair) w Stambule,…

2025-07-23 | Redakcja | 2 minuty
Shooting

Zrób to po ciemku z Inforce WMLx Gen3

Zapraszamy na krótką opowieść o już trzeciej generacji charakterystycznej, można rzec „nieco” kultowej latarki montowanej na broni firmy Inforce, czyli WMLx (Weapon Mounted…

2025-07-23 | Mariusz Piwowar | 17 minut

Helikon-Tex Guardian Assault – klasyk w wydaniu kameleona

W swoim zamyśle EDC, chciałoby się rzec – doktrynie, przewiduje plecak o pojemności 30 lub więcej litrów, który będzie przede wszystkim wygodny i umożliwi…

2025-07-23 | Michał Ihnatów | 1 minut

Zrób to po ciemku z Inforce WMLx Gen3

Zapraszamy na krótką opowieść o już trzeciej generacji charakterystycznej, można rzec „nieco” kultowej latarki montowanej na broni firmy Inforce, czyli WMLx (Weapon Mounted…

2025-07-23 | Mariusz Piwowar | 17 minut

Vortex Defender XL – sportowe szkło z taktycznym zacięciem. Albo na odwrót.

Zarówno w zachodnich social mediach jak i na rodzimym podwórku widać rosnące zainteresowanie celownikami kolimatorowymi montowanymi na pistoletach. Coraz więcej strzelców docenia zalety płynące…

2025-07-22 | Emil Bularz | 11 minut

Nowe karabinki Smith & Wesson M&P 15 AXE

Smith & Wesson wprowadza do katalogu cywilnej broni karabinki AR-15 rodziny M&P 15 AXE. Młodsi bracia popularnych modeli linii Sport to bardziej…

2025-07-17 | Michał Ihnatów | 6 minut

Ćwierć wieku na służbie: Rosyjski pistolet maszynowy SR2 Wieriesk

Pistolet maszynowy SR2 Wieriesk, przyjęty przez Federalną Służbę Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej 25 lat temu, cieszy się nadal dużym popytem.

2025-07-17 | Dariusz Borkowski | 2 minuty

Trenuj z Team99 Academy w Zielonce już w ten weekend

Już w ten weekend (26-27 lipca 2025 roku) na poligonie Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia odbędą się szkolenia strzelectwa długodystansowego organizowane przez Team99 Academy.

2025-07-21 | Michał Ihnatów | 1 minut

Paris Air Show 2025: Premiera Baykar TB3

55. Edycja Międzynarodowego Salonu Lotniczego i Kosmicznego, który odbywa się w stolicy Francji, stała się okazją dla firmy Baykar Technolgies do zaprezentowania pokładowego bojowego…

2025-06-19 | Radosław Niesobski | 3 minuty

Helikon-Tex Guardian Assault – klasyk w wydaniu kameleona

W swoim zamyśle EDC, chciałoby się rzec – doktrynie, przewiduje plecak o pojemności 30 lub więcej litrów, który będzie przede wszystkim wygodny i umożliwi…

2025-07-23 | Michał Ihnatów | 1 minut

Helikon-Tex Numbat Small – chest pack i nerka w jednym

Helikon-Tex wprowadza do oferty kolejną nowość z Enforce Tac 2025 – torbę piersiową (chest pack) Numbat Small. Nowa, mniejsza wersja zachowuje większość…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Urządzenia wylotowe Strike Industries – moc pod kontrolą

Zająłem się tym tematem nieprzypadkowo. Jakiś czas temu na łamach MILMAG ukazał się obszerny poradnik  „Wszystko o gwizdkach – Urządzenia wylotowe w broni…

2025-07-17 | Tomasz Karasiński | 33 minuty

Bestiariusz Wędrowca: kleszcze

Kleszcze i choroby odkleszczowe, jak pogoda, mogą stanowić świetny temat do rozmów przy popołudniowej herbatce lub ognisku z kiełbaskami na szczycie góry. Mówimy: „O!…

2025-07-17 | Michał Ihnatów | 1 minut

Czasowy zakaz noszenia broni w Warszawie w dniu 25 maja

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało rozporządzenie w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni lub przemieszczania jej w stanie rozładowanym na obszarze miasta stołecznego…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 4 minuty

SprawdzaMY za zaświadczeniem do nabycia broni w mObywatel

Zespół SprawdzaMY, założony przez Rafała Brzoskę, zgłosił kolejny pomysł w najnowszym pakiecie usprawnień – wprowadzenie zaświadczenia upoważniajacego do nabycia broni do aplikacji mObywatel.

2025-05-09 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Zrób to po ciemku z Inforce WMLx Gen3

Zapraszamy na krótką opowieść o już trzeciej generacji charakterystycznej, można rzec „nieco” kultowej latarki montowanej na broni firmy Inforce, czyli WMLx (Weapon Mounted…

2025-07-23 | Mariusz Piwowar | 17 minut

Helikon-Tex Guardian Assault – klasyk w wydaniu kameleona

W swoim zamyśle EDC, chciałoby się rzec – doktrynie, przewiduje plecak o pojemności 30 lub więcej litrów, który będzie przede wszystkim wygodny i umożliwi…

2025-07-23 | Michał Ihnatów | 1 minut

II runda Pucharu Polski Long Range Shooting 2025 już we wrześniu

W dniach 13-14 września 2025 roku (sobota, niedziela) na terenie poligonu WITU w Zielonce k. Warszawy odbędzie się II runda zawodów Pucharu Polski Long…

2025-07-22 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Trenuj z Team99 Academy w Zielonce już w ten weekend

Już w ten weekend (26-27 lipca 2025 roku) na poligonie Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia odbędą się szkolenia strzelectwa długodystansowego organizowane przez Team99 Academy.

2025-07-21 | Michał Ihnatów | 1 minut
Adventure

Adventure Menu – awaryjny zapas wody Emergency Water Box

Spółka Adventure Menu urozmaica kolekcję awaryjnych racji żywnościowych o Water Box – zestaw zawierający ponad 15 litrów sterylizowanej wody o 50-letniej ważności…

2025-07-22 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Sklep internetowy Maverick Food Package już aktywny

Maverick Food Package, marka terenowych racji żywnościowych niewymagających otwartego ognia do przygotowania, aktywuje swój własny sklep internetowy. Na chwilę obecną dostępne są już…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk, co uważam…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe. Jedną ze składowych…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Sklep internetowy Maverick Food Package już aktywny

Maverick Food Package, marka terenowych racji żywnościowych niewymagających otwartego ognia do przygotowania, aktywuje swój własny sklep internetowy. Na chwilę obecną dostępne są już…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

Helikon-Tex Numbat Small – chest pack i nerka w jednym

Helikon-Tex wprowadza do oferty kolejną nowość z Enforce Tac 2025 – torbę piersiową (chest pack) Numbat Small. Nowa, mniejsza wersja zachowuje większość…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Promocje nawet do -50% w sklepie Helikon-Tex

Helikon-Tex ogłosił, że od dzisiaj do 21 lipca każdy klient może zgarnąć sprawdzony sprzęt z rabatem sięgającym -50%.

2025-07-08 | Redakcja | 2 minuty

Helikon-Tex przedstawia: zestawy dla strzelców szyte na miarę

Wraz z nabierającym rozpędu sezonem strzeleckim Helikon-Tex postanowił pomóc strzelcom w wyborze niezbędnego sprzętu i akcesoriów w zależności od rodzaju sportu, który uprawiają.

2025-07-01 | Mariusz Piwowar | 5 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

Helikon-Tex Traveler Enlarged – terenowy tron?

Ktoś może twierdzić, że survival, bushcraft i w ogóle lasobuszowanie „liczy się” tylko wtedy, kiedy znosimy niewygody, hartujemy się, planowo marzniemy i w ogóle. W porządku, szanuję…

2025-07-13 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

„Gracz” z cyklu „Vesper” Magdaleny Kozak w sprzedaży

Wydawnictwo WarBook poinformowało o premierze powieści Gracz – najnowszego, niepublikowanego do tej pory, piątego tomu kultowego cyklu Vesper Magdaleny Kozak.

2025-06-18 | Redakcja | 3 minuty

Miecze w Karpackiej Troi

Miecz to szczególny element uzbrojenia, towarzyszący nam od epoki brązu. Karpacka Troja, skansen archeologiczny zlokalizowany w Trzcinicy koło Jasła, zaprasza na szczególne wydarzenie. W ramach…

2025-07-02 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Szkolenie Team99 Academy poziom LVL3, czyli balistyka zewnętrzna w teorii i praktyce

W dniach 22 i 23 listopada br. Team99 Academy zorganizowała trzeci etap nauki strzelania dalekodystansowego. Tym razem zajęcia praktyczne odbyły się na strzelnicy w Skarżysku-Kamiennej.

2024-12-01 | Grzegorz Sobczak | 7 minut

Szkolenie Long Range Shooting Team99 Academy LVL2, czyli kto nie liczy, ten nie trafia

W sobotę 28 września Team99 Academy zorganizowała kolejny etap szkolenia w zakresie strzelectwa dalekodystansowego – tym razem na poziomie LVL2. Zajęcia odbywały się…

2024-09-30 | Grzegorz Sobczak | 6 minut

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Nowe zawody taktyczne na mapie Polski, czyli relacja z Defcon One 2024

Kurz po zawodach Defcon One zdecydowanie już opadł, siniaki poznikały, a emocje nadal nas trzymają. Te intensywne dwa dni przyniosły niezapomniane wspomnienia oraz wyzwania,…

2024-11-20 | Klaudia Lazar | 8 minut

MCS Bochnia zaprasza na zawody „Solny Garnizon”

Zapraszamy wszystkich chętnych na zawody strzeleckie, organizowane 13 października przez Solny Garnizon, na strzelnicy Małopolskiego Centrum Strzelectwa w Bochni.

2024-09-24 | Redakcja | 2 minuty

Dlaczego pierwsza wojna światowa stała się tak krwawa?

Tysiące kilometrów okopów, zasieki z drutu kolczastego, ziemia zryta lejami po pociskach, walające się szczątki próchniejącego sprzętu a między tym wszystkim, gnijące trupy dopiero co i dawno poległych żołnierzy, po których biegają szczury. To powszechnie znany obraz pierwszej wojny światowej. Ale skąd się to wzięło? Dlaczego ta makabra okopowa w ogóle zaistniała? I czy można było jej uniknąć?

Spis treści podcastu

Odcinek podcastu MILMAG Historia „Dlaczego pierwsza wojna światowa stała się tak krwawa?” odsłuchasz także na Spotify.

00:00 – Wstęp podcastu.
00:58 – Wstęp drugi, czyli o czym dziś mówimy.
03:20 – Bo sztabowcy i teoretycy wojskowości są historykami, a rozmiar ma znaczenie.
08:29 – Kto kogo czym, kiedy i jak…?
15:20 – Kto podejmował decyzje i co mógł wiedzieć?
20:10 – Droga do nowoczesności, widoczność na polu bitwy i pociąg chleba.
32:00 – Szarża dwóch łosi, kartki z kalendarza 1914 roku i taksówki.
35:13 – „Supernowoczesność” w działaniu i diabeł w szczegółach.
39:25 – Zapowiedź kontynuacji i pożegnanie

Galeria

Jeden z licznych obrazów, jakie uważamy – zresztą słusznie – za klasyczne dla IWŚ. Ofiary niemieckie podczas bitwy nad Sommą. Fot: cw, dp.
Generał Stefan Mossor, czasem nazywany „polskim Guderianem” ze względu na treść jego książki wydanej po raz pierwszy w 1938 roku, „Sztuka wojenna w warunkach nowoczesnej wojny”. Fot: cw, dp.
„Żniwo śmierci” – sławne zdjęcie pola bitwy pod Gettysburgiem, wykonane przez Timothy’ego O’Sullivana w 1863 roku. Była to przełomowa dla losów wojny secesyjnej bitwa. Fot: cw, dp.
Żołnierze pruscy biorą szturmem wyspę Aslen – jeden z epizodów wojny duńskiej. Obraz pędzla Wilhelma Camphausena. Fot: cw, dp.
Starcie kawalerii w bitwie pod Sadową, podczas wojny Prusko – Austriackiej w 1866 roku. Obraz pędzla Alexandra Bensa. Fot: cw, dp.
Jednym z największych prestiżowych sukcesów Prusaków podczas wojny z Francją, było wzięcie do niewoli cesarza Francji Napoleona III podczas bitwy nad Sedanem. Obraz pędzla Wilhelma Camphausena przedstawia rozmowę uwięzionego monarchy z Żelaznym Kanclerzem – Otto von Bismarckiem. Fot: cw, dp.
Fotografia wykonana przez nieznanego z nazwiska korespondenta japońskiego, przedstawia rosyjską Flotę Bałtycką przechodzącą obok Singapuru w 1905 roku. To właśnie ta flota została pokonana przez Japończyków w bitwie pod Cuszimą. Fot: cw, dp.
Pruska pikielhauba. Nie trzeba nawet bardzo się przyglądać, żeby zobaczyć, że jest zrobiona ze skóry. Istniały też odmiany z grubej tkaniny w kolorze feldgrau. Fot: cw, dp.
Franz Conrad von Hötzendorf, zdjęcie z 1915 roku. Do 1917 szef Sztabu Generalnego monarchii austro-węgierskiej. Fot: cw, dp.
Joseph Jacques Césaire Joffre, naczelny wódz armii francuskiej w latach 1914-1916. Fot: cw, dp.
Helmuth Johannes Ludwig von Moltke, dla odróżnienia od stryja, Helmutha Karla Bernharda nazywany Helmuthem von Moltke Młodszym, na samym początku Wielkiej Wojny został Szefem Polowego Sztabu Generalnego armii Cesarstwa Niemieckiego. Fot: cw, dp.

Tutaj errata, czy też sprostowanie: przewidywanie wojny ludowej von Moltke Młodszy przejął od stryja. I jeszcze istotny szczegół: to tak naprawdę von Moltke wraz ze swoim sztabem był autorem planu ataku na Francję przy osłonie zaledwie granicy wschodniej z Rosją. To, co przyjęło się nazywać „planem Schlieffena”, okazuje się być właściwie wielkim memorandum, grupą bardzo ważnych, wręcz fundamentalnych, ale notatek, prawie pozbawionych szczegółów. To nie jest plan operacyjny, raczej dokładny opis zapatrywania na zagadnienie wojny z Francją. Von Moltke musiał zmodyfikować zamysły swojego poprzednika, uwzględniając zmiany w konstalacjach strategicznych i politycznych.

Mikołaj Mikołajewicz Romanow (z TYCH Romanowów), był głównodowodzącym armii Imperium Rosyjskiego do lata roku 1915. Fot: cw, dp.
John Denton Pinkstone French, pierwszy dowódca Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego podczas IWŚ. Fot: cw, dp.
Horatio Herbert Kitchener co prawda był ministrem wojny, a nie dowódcą polowym, ale warto zwrócić uwagę na jego postać, gdyż jako zwycięzca spod Omdurmanu i uczestnik wojen burskich, był jednym z najbardziej doświadczonych dowódców swojego czasu. Jako jeden z nielicznych, przewidywał, że konflikt potrwa latami. Fot: cw, dp.

Technologia

Kule Minié, czyli pociski podkalibrowe, które podczas wojny krymskiej i secesyjnej dały możliwość szybszego ładowania broni odprzodowej. Fot: cw, dp.

Tu dygresja: Drodzy Słuchacze/Czytelnicy (Słyszelnicy?), jestem w pełni świadomy, że nie omawiamy w podcaście wszystkich kroków, jakie trzeba było wykonać na drodze od odprzodowego muszkietu do karabinu maszynowego. Jest to zagadnienie na tyle złożone i skomplikowane, że postanowiliśmy pozostawić je na inny materiał, który poświęcimy po prostu broni palnej. Na razie, skrót wiadomości najważniejszych dla tematu, na którym się skupiamy.

Karabin Dreyse, czyli Zündnadelgewehr M-1841. Pierwszy, seryjnie produkowany karabin powtarzalny, który został przyjęty jako standardowy na uzbrojenie armii. Podczas wojny duńskiej a potem prusko-austriackiej, dał wojskom pruskim sporą przewagę nad przeciwnikami. Fot: cw, dp.
Kartaczownica Gatlinga, czyli „karabin maszynowy na korbkę”. Fot: cw, dp.
Żołnierze brytyjscy strzelający z karabinu maszynowego Vickers. Fot: cw, dp.
Prawdopodobnie najbardziej znana konstrukcja oparta na karabinie Hirama Mixima: niemiecki Maxim MG 08. Wężyk prowadzący do skrzynki stojącej przy podstawie dostarcza wodę do systemu chłodzenia. Fot: cw, dp.

Tu istotne uzupełnienie: w samym początku konfliktu, karabinów maszynowych nie było tak wiele, jak można by wnioskować z naszego opowiadania. Na przykład w armii niemieckiej było to 6 do 8 na pułk piechoty. Rzecz w tym, że były one koncentrowane na decydujących, najważniejszych kierunkach działań, czyli tam, gdzie potencjalnych ofiar było najwięcej. Później natomiast, od roku 1915, zagęszczenie broni maszynowej stale wzrastało.

Jak można się zorientować z powyższego schematu budowy brytyjskiej haubicy 60-funtowej, zaawansowany oporopowrotnik składał się z systemu hydrauliczno – sprężynowego, który przejmował i amortyzował siłę odrzutu działa. Dzięki niemu wzrosła szybkostrzelność, gdyż nie trzeba było po każdym strzale zupełnie na nowo ustawiać działa na pozycji. Dało to też możliwość skuteczniejszego maskowania dział w polu. Fot: cw, dp.
Armata górska Baranowskiego. Pierwsze na świecie działo z bardzo prostym jeszcze oporopowrotnikiem. Pod lufą widać grubą sprężynę. Fot: cw, dp.
Napis na pociągu pasażerskim głosi: „Z Monachium, przez Matz do Paryża”. Napis po lewej stronie wrót wagonu towarowego u góry głosi „Wycieczka do Paryża”. Zdjęcia symbolizują ważność kolei w transporcie wojsk, natomiast napisy oddają nastroje panujące wśród żołnierzy w lecie 1914 roku. Przynajmniej, zanim wpadli pod ogień… Fot: cw, dp, greatewar.nl.
Piekarnie polowe wypiekają pieczywo dla żołnierzy… Fot: greatewar.nl
Jak bardzo niektóre armie były nieprzygotowane na to, co miało nastąpić, niech zaświadczy to zdjęcie (z bardzo poprawionymi kolorami). Tak, przedstawia ono francuskich kirasjerów. Tak, KIRASJERÓW. Kawalerzystów używających zbroi w postaci kirysu. Prezentowali się całkiem imponująco, prawda? Fot: greatewar.nl

Warto zaznaczyć, że w początkach Wielkiej Wojny, o ile kirasjerzy byli kompletnym anachronizmem, o tyle kawalerii używały jeszcze wszystkie strony konfliktu. To ona była wciąż uważana za najważniejszy, wręcz rozstrzygający rodzaj broni, gdyż reprezentowała ruch i manewr. To właśnie kawaleria miała za zadanie obejść pozycje przeciwnika i rozstrzygnąć bitwę atakiem z flanki lub nawet od tyłu. To zastosowanie kawalerii zostało całkowicie zduszone przez ogień broni ręcznej i maszynowej. Jeźdźcy raptownie stali się przede wszystkim łącznikami i kurierami i to nie na pierwszej linii, gdyż stanowili zbyt dobry cel dla strzelców.

Jednym z objawów zapóźnienia doktryn były przeprowadzane z obu stron konfliktu ataki na bagnety… Tutaj, atakuje piechota francuska. I żeby nie było wątpliwości, niemiecka postępowała tak samo. Rzeczywiście, regulaminy polowe kształtujące sposób szkolenia i działania wojsk, nie zostały przed Wielką Wojną poważnie zaktualizowane i wywodziły się z XIX wieku. Fot: cw, dp.
Żołnierze niemieccy podczas bitwy nad Marną. Jak widać, nie tkwią jeszcze głęboko wkopani w ziemię… Fot: greatewar.nl

Co właściwie się stało? Jak do tego doszło? Jakie błędy doprowadziły do tego, że obie strony się wyczerpały? Dobrze odpowie na to pytanie cytat Josepha Joffre, przy okazji uwidaczniając wspomnianą wcześniej anachroniczność doktryn.

„Mówiono mi o strażach przednich, które na skutek fałszywego pojmowania ofensywnego ducha były niemal zawsze posyłane do walki bez wsparcia artylerii, a niekiedy dostawały się pod ogień w szyku zwartym. (…) Piechota niemal zawsze rozpoczynała natarcie w zbyt wielkiej odległości od celu. Nigdy nie zabezpieczano zajętego terenu przed zaatakowaniem kolejnej pozycji. W ten sposób, jeśli drugie uderzenie się nie powiodło, żołnierze byli odrzucani i tracili także owoce pierwszego zwycięstwa. Przede wszystkim jednak zaniedbywano współdziałanie między piechotą a artylerią”.

J. Joffre, The Memoirs of General Joffre, Londyn 1932, cyt. za: P. Hart, I wojna światowa 1914-1918, historia militarna, przekł. J. Szkudliński, Poznań 2014.

To spojrzenie z samej góry, dowódcy wojsk francuskich i mówi ogólnie o działaniach jemu podległych jednostek. A teraz, spójrzmy na zupełnie odmienną perspektywę, z samego dołu, szeregowego żołnierza Brytyjskich Sił Ekspedycyjnych, Wiliama Quintona z 2 pułku Bedfordshire. Opisuje on atak żołnierzy niemieckich, dając obraz sposobu ich postępowania:

„Moim oczom ukazał się widok, którego nie zapomnę nigdy. Ku naszym okopom pędziła horda Niemców z nastawionymi bagnetami. Setki innych gramoliły się z okopów i formują drugą linię, ruszyły biegiem ku nam. Byli tak blisko siebie, iż w biegu zderzali się ramionami. (…) Strzelałem bez przerwy w wielką, ludzką masę, która zbliżała się, by nas pozabijać. Jednocześnie zaszczekały nasze karabiny maszynowe. Przed nami Niemcy (…) zaczęli padać jak kręgle. Strzelałem tak szybko jak tylko umiałem, przerywając wyłącznie na załadowanie świeżej porcji dziesięciu nabojów. (…) A gdyby nasz karabin [maszynowy] zawiódł w tym momencie? Nawet przejściowa awaria sprawiłaby, że dopadliby nas. Przemknęło mi przez głowę, że tak wielka masa Niemców za kilka chwil zaleje nasz okop i wykłuje nas bagnetami. (…) spiesznie przejąłem karabin [maszynowy]. Chwyciłem rękojeści, przycisnąłem kciukami spusty i strzelałem, nie celując, w szarą masę przed nami. (…) Szaro ubrane postaci wciąż się zbliżały. Setki zabitych i rannych leżały na ziemi niczyjej. Z okopów wyskoczyła kolejna fala i pobiegła dziko ku nam, lecz przywitaliśmy ją miażdżącym ogniem.”

Relacja W. Quintona, cyt za: P. Hart, I wojna światowa 1914-1918, historia militarna, przekł. J. Szkudliński, Poznań 2014.

Pociągi pociągami, ale nie wszędzie są przecież tory kolejowe. Bliżej frontu trzeba było dostarczyć żołnierzy i zaopatrzenie innymi środkami. Tu pojawia się rola wozów konnych, samochodów, czy też po prostu marszu. Fot: greatewar.nl
Renault Type AG-1 (fr. „Taxi de la Marne”, „taksówka znad Marny”) w zbiorach Musée de l'Armée, jeden z modeli samochodu osobowego Renault Type AG, które zostały czasowo zmobilizowane podczas bitwy nad Marną. Taksówkarze przewieźli w sumie około 4000 żołnierzy w około 600 samochodach i zainkasowali za to w przybliżeniu 70 tyś. franków. Miało to duży wpływ na morale armii i mieszkańców Paryża. Fot: cw, dp.
Znów żołnierze niemieccy, tym razem na pozycji defensywnej nad rzeką Aisne. Nadal korzystają przede wszystkim z naturalnych osłon. Fot: greatewar.nl

Od Aisne na północ rozpoczął się tak zwany „marsz ku morzu” lub „wyścig ku morzu”. Co to właściwie było? Otóż obie strony konfliktu (Niemcy i sprzymierzeni), próbowały z jednej strony zabezpieczyć porty wybrzeża flandryjskiego, z drugiej były to ostatnie, rachityczne próby obejścia przeciwnika manewrem od północy. Wynikła z tego seria relatywnie niewielkich bitew w miejscach, których część jest dużo bardziej znana z późniejszych krwawych jatek. Kolejno: nad Sommą, pod Arras, pod Lens, pod Armentiéres, w końcu pod Ypres. Z perspektywy czasu wyglądało to tak, że któraś ze stron decydowała się na manewr na północ, który następnie miał wykręcić na wschód lub zachód, ale nikt nie miał sił wystarczających, aby przełamać linie defensywne przeciwnika.

Dwa drobne przykłady wojennego entuzjazmu, nawiązujące do poprzednich zdjęć pociągów z graffiti. Najpierw niemiecki żołnierz z kwiatami na hełmie żegna się z rodziną. Zdjęcie drugie przedstawia rekrutów brytyjskich czekających na żołd. Fot: greatewar.nl

Proponuję krótki, ale jakże wymowny cytat ze wspomnień Lisa Pustyni, Erwina Rommla – który podczas Wielkiej Wojny był oficerem piechoty i praktycznie zdobywał ostrogi – opublikowanych w książce pod tytułem „Piechota atakuje”:

„1 sierpnia 1914 (…) witam się z ludźmi z 7. kompanii, z którymi prawdopodobnie wyruszę na front. Na twarzach tych młodych ludzi widzę radość, zapał i entuzjazm. Czy jest coś piękniejszego, niżwyruszyć na wroga na czele takich żołnierzy?
(…) W trakcie rozejścia się nadszedł rozkaz mobilizacji. A więc postanowione. Radosne okrzyki niemieckiej młodzieży brzmią jak echo w poszarzałych ze starości murach klasztornych.
(…) Zapada noc, pułk odjeżdża wśród niekończących się wiwatów. Ku mojemu wielkiemu ubolewaniu muszę zostać kilka dni w garnizonie, żeby zebrać spóźnionych rezerwistów. Obawiam się, że nie zdążę na pierwsze starcie.
Podróż na pole bitwy 5 sierpnia (…), wśród wiwatów rodaków, jest nieopisanie piękna. Żołnierze śpiewają pieśń za pieśnią. Podczas każdego postoju obsypywani jesteśmy owocami, czekoladą i pieczywem.”

Cytat za: Erwin Rommel, Piechota atakuje, Instytut Wydawniczy Erica, 2015, s. 26-27.

W następnym odcinku

W kolejnym odcinku podcastu MilMag Historia przybliżymy Słyszelnikom serię wynalazków, którymi próbowano przełamać krwawy impas okopowy.

fot: greatewar.nl
IWŚ spowodowała kompletną ruinę wielu miast w rejonie frontu zachodniego. Fot: greatewar.nl
fot: greatewar.nl
fot: greatewar.nl
fot: greatewar.nl
Użycie lotnictwa oraz gazów bojowych stanowiły próby przełamania niemocy piechoty wobec zmasowanego ognia artylerii. Fot: greatewar.nl

Bibliografia i netografia

Gazda D., Powstanie Mahdiego 1881-1899, Warszawa 2004.
Gilbert M., Pierwsza wojna światowa, Poznań 2003.
Mała Encyklopedia Wojskowa, T. 2, Warszawa 1970.
Kwaśniewicz W., Leksykon dawnej broni palnej, Warszawa 2004.
Mordawski H., Siły powietrzne w I wojnie światowej, Wrocław 2008.
Schultz W., 1000 ręcznej broni palnej, Ożarów Mazowiecki 2011.
Trzaskała B., Mitraliezy i kartaczownice, „Broń i Amunicja”, Nr.3., 2008.
Wiest A., Historia I wojny światowej, Warszawa 2003
Wawro G., Wojna francusko-pruska. Niemieckie zwycięstwo nad Francją w latach 1870-1871, Oświęcim 2019.
Gozdawa-Gołębiowski J., Od wojny krymskiej do bałkańskiej, Gdańsk 1985.
greatwar.nl – strona internetowa zawierająca dużą kolekcję czasem unikalnych zdjęć z czasów Wielkiej Wojny
www.youtube.com/watch?v=4vnJRGES9SU – interesująca audycja Grzegorza Bobrka, w której uważnie analizuje zmiany w statystykach strat w poszczególnych miesiącach IWŚ

X