W środę, 12 czerwca 2024, w wywiadzie telewizyjnym szef Głównego Zarządu Wywiadu Ministerstwa Obrony Ukrainy gen. por. Kyryło Budanow poinformował, że Rosja rozmieściła baterię systemu obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej nowej generacji S-500 Promietiej/Triumfator-M (indeks GRAU 55R6M) do obrony Mostu Krymskiego na okupowanym ukraińskim półwyspie.
Zdjęcie: Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej
Pojawiły się najnowsze elementy S-500 (w Kerczu na okupowanym Krymie) – powiedział gen. Kyryło Budanow w wywiadzie dla ukraińskich mediów. Będzie to w zasadzie rozmieszczenie eksperymentalne…. Most Kerczeński (Krymski) jest zawsze używany i dopóki tam jest, (system obrony) będzie używany.
🇷🇺The Russians have deployed the latest S-500 air defense system in Crimea," said the chief of Ukraine ISIS NATO Intelligence Kirilo Budanov. pic.twitter.com/jtZcQ5dBrA
— SLOVENSKI MEDVED (@slovenskimedved) June 12, 2024
Deklaracja szefa HUR MO nie została potwierdzona przez stronę rosyjską. Ale jeśli się potwierdzi, będzie to pierwsze użycie operacyjnego tego najnowszego systemu obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej.
Pewnym tropem jest jednak wypowiedź ówczesnego ministra obrony Federacji Rosyjskiej Siergieja Szojgu z 23 kwietnia br., który, jak przekazała rosyjska agencja prasowa TASS, poinformował podczas sprawozdania o stanie obrony powietrznej, że pierwsze rozmieszczenie systemu S-500, w dwóch wersjach – przeciwlotniczej i przeciwrakietowej – nastąpi jeszcze w tym roku.
Warto w tym momencie przytoczyć słowa Szojgu, który mówił, że udział nowoczesnego uzbrojenia w siłach obrony przeciwlotniczej i przeciwrakietowej wynosi 82%, w ciągu najbliższych dwóch lat liczba ta musi zostać zwiększona do 85%. Poinformował też o nowych dostawach zestawów obrony powietrznej S-400 Triumf, S-300W4, Buk-M3, Tor-M2U i stacji radarowych nowej generacji (bez wskazania typu – przyp. red.).
S-500 Promietiej/Triumfator-M
Pierwsze informacje o systemie S-500 (nawiązującym swoim oznaczeniem do niezrealizowanego projektu systemu przeciwlotniczego S-500U z lat 1960. o planowanym zasięgu rażenia do 100 km) pojawiły się w 2009. Za prace odpowiadała spółka PWO Ałmaz-Antiej (obecnie WKO Ałmaz-Antiej). W 2011 deklarowano rozpoczęcie produkcji seryjnej już w 2014. Pierwsza wizualizacja transportera-wyrzutni pojawiła się w kalendarzu korporacyjnym spółki na rok 2015. Według pierwotnego harmonogramu, system miał wejść do służby w 2016.
Dopiero w lutym 2021 poinformowano, że prototypowy zestaw zostanie niebawem dostarczony zamawiającemu. I tak, 20 lipca tego samego roku Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej opublikowało na swoim kanale na serwisie YouTube po raz pierwszy nagranie wideo z próbnych strzelań systemu na poligonie Kapustin Jar, w obwodzie astrachańskim, które zrealizowano na początku miesiąca.
System wszedł do służby doświadczalnej w 1. Odznaczonej Orderem Lenina Armii Sił Obrony Powietrznej i Rakietowej Specjalnego Przeznaczenia w obwodzie moskiewskim, 13 października 2021. Opóźnienie względem planu wyniosło zatem 5 lat.
Radar wykrywania 96L6-TsP / Zdjęcia: Witalij W. Kuźmin
Bateria S-500 w podstawowym ukompletowaniu, oprócz transportera-wyrzutni 77P6, posadowionego na podwoziu BAZ-69096 10×10, składa się z pojazdów dowodzenia 55K6MA i 85Ż6-2 posadowionych na podwoziu BAZ-69092-12 6×6, radaru wykrywania i zarządzania walką 91N6A(M) holowanego przez ciągnik BAZ-6403.01 8×8 (modyfikacja radaru 91N6; w kodzie NATO: Big Bird), radaru wykrywania 96L6-TsP na podwoziu BAZ-69096 10×10 (ulepszona wersja radaru 96L6; w kodzie NATO: Cheese Board), wielomodowego radaru kierowania ogniem 76T6 na podwoziu BAZ-6909-022 8×8 oraz radaru kierowania ogniem przeciwko celom balistycznym 77T6 na podwoziu BAZ-69096 10×10 (Radary 59N6-TE Protiwnik na eksport).
Podstawowym uzbrojeniem systemu ma być nowy pocisk przechwytujący 40N6 (wariant eksportowy: 40N6E), który został ujawniony po raz pierwszy podczas Międzynarodowego Forum Wojskowo-Technicznego Armia-2018 na Kubince. Zgodnie z zaprezentowanymi wówczas danymi, skuteczny zasięg rażenia miał wynieść 380 km (wcześniej wzmiankowano o 400 km, natomiast deklarowany zasięg 600 km, który można znaleźć w wielu źródła Internecie jest nieprawdziwy), natomiast minimalny 5 km.
Przechwycenie rakietowych pocisków balistycznych ma być możliwe w promieniu 35 km. Maksymalny pułap rażenia to 35 km. Średnia prędkość pocisku to 1190 m/s. Masa startowa wynosi 1893 kg, a wraz z kontenerem startowym 2600 kg. Sam kontener ma 7825 mm długości i 1000 mm średnicy. Przygotowanie do wystrzelenia trwa 15 sekund. Transporter-wyrzutnia może przenieść maksymalnie dwa kontenery z pociskami. Resurs pocisków wynosi 15 lat. System ma też używać pocisków 77N6-N/N1 z głowicą kinetyczną typu hit-to-kill oraz znanego z systemu S-400 Triumf pocisku 40N6.
Zapotrzebowanie jednostek PWO WKS szacowano na 38 dywizjonów. Swego czasu zainteresowana systemem była Turcja, która zakupiła system S-400 Triumf. Obecnie jednak testuje ona opracowany przez krajowy przemysł system o nazwie Siper (tur. Okop). W 2021 Rosja twierdziła, że Indie są zainteresowane systemem.