Defence & Space

Northrop Grumman z umową na wsparcie irackich samolotów Cessna

Departament Obrony USA udzielił zamówienia rodzimej spółce Northrop Grumman na usługi wsparcia logistycznego lekkich samolotów Cessna 172 Skyhawk i AC/RC-208 Caravan w wojskach…

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Wiceszef MON na 29. posiedzeniu Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy

Wiceminister obrony narodowej Paweł Zalewski w formule wirtualnej wziął udział w 29. posiedzeniu Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy (UDCG), któremu przewodniczyli ministrowie obrony Wielkiej…

2025-07-22 | Redakcja | 1 minut

Szkoleniowa dziura. Problem, którego nie widać

Stan szkolenia specjalistycznego w Siłach Zbrojnych cały czas pozostaje wyzwaniem. Wciąż w wielu aspektach brakuje odpowiedniego sprzętu i wyposażenia.

2025-07-18 | Sławek Zagórski | 6 minut

Blackout w Hiszpanii – rozmowa o energetyce z ekspertami Forum Energii

Niedawny blackout w Hiszpanii przywrócił na nagłówki mediów i usta obywateli temat bezpieczeństwa energetycznego Polski. W obecnej sytuacji geopolitycznej jest to szczególnie żywa kwestia, a brak…

2025-07-16 | Tadeusz Jakliński | 28 minut

Orion: „Mnożnik siły”, który doprowadził IDF do niezrównanej przewagi na lądzie

Orion, opracowany przez firmę Asio Technologies we współpracy z wydziałem technologicznym Sił Obronnych Izraela (IDF) i w pełni wdrożony operacyjnie przez IDF, na nowo zdefiniował współczesne pole…

2025-07-10 | Redakcja | 5 minut

Współpraca Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni z Google Cloud

Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz spotkał się z Marcusem D. Jadotte, wiceprezesem ds. Relacji z Rządem i Polityki Publicznej w Google Cloud.

2025-06-27 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Narodowy Dzień Pamięci o Polakach – Ofiarach Ludobójstwa dokonanego przez OUN i UPA na ziemiach wschodnich II RP

W piątek, 11 lipca 2025, w Muzeum Wojska Polskiego na Cytadeli Warszawskiej, z udziałem wicepremiera i ministra obrony narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza, sekretarza stanu w MON Pawła…

2025-07-11 | Redakcja | 5 minut

Miecze w Karpackiej Troi

Miecz to szczególny element uzbrojenia, towarzyszący nam od epoki brązu. Karpacka Troja, skansen archeologiczny zlokalizowany w Trzcinicy koło Jasła, zaprasza na szczególne wydarzenie. W ramach…

2025-07-02 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

ICEYE prezentuje Flood Rapid Impact – narzędzie wykorzystujące AI do szybkiego reagowania na powodzie

Polsko-fińska spółka ICEYE, specjalista w zakresie satelitarnych rozwiązań wspomagających zarządzanie skutkami katastrof naturalnych, ogłosiła wprowadzenie produktu Flood Rapid Impact (FRI).

2025-07-15 | Redakcja | 6 minut

Airbus otrzymał kontrakt Hisdesat na budowę hiszpańskich satelitów PAZ-2

Spółka Airbus Defence and Space została wybrana na głównego wykonawcę w zakresie opracowania i produkcji dwóch nowych satelitów radarowych PAZ-2 dla spółki Hisdesat…

2025-07-09 | Redakcja | 3 minuty

Wiceszef MON na 29. posiedzeniu Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy

Wiceminister obrony narodowej Paweł Zalewski w formule wirtualnej wziął udział w 29. posiedzeniu Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy (UDCG), któremu przewodniczyli ministrowie obrony Wielkiej…

2025-07-22 | Redakcja | 1 minut

Cztery ukraińskie samoloty naruszyły przestrzeń rumuńską podczas rosyjskiego ataku

Ministerstwo Obrony Rumunii poinformowało, że cztery ukraińskie samoloty wojskowe naruszyły w nocy jej przestrzeń powietrzną podczas trwania rosyjskiego ataku dronowego w pobliżu granicy…

2025-07-21 | Rafał Muczyński | 5 minut

Northrop Grumman z umową na wsparcie irackich samolotów Cessna

Departament Obrony USA udzielił zamówienia rodzimej spółce Northrop Grumman na usługi wsparcia logistycznego lekkich samolotów Cessna 172 Skyhawk i AC/RC-208 Caravan w wojskach…

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Adventure Menu – awaryjny zapas wody Emergency Water Box

Spółka Adventure Menu urozmaica kolekcję awaryjnych racji żywnościowych o Water Box – zestaw zawierający ponad 15 litrów sterylizowanej wody o 50-letniej ważności…

2025-07-22 | Michał Ihnatów | 2 minuty

FIXAR z elektrycznymi dronami na DSEI 2025 w Londynie

Założona w 2018 łotewska spółka FIXAR zaprezentuje swoje bezzałogowce o napędzie elektrycznym podczas londyńskich targów przemysłu obronnego i bezpieczeństwa DSEI 2025, zaplanowanych na 9-12…

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Dwóch dostawców nowych partii policyjnych łodzi patrolowych

Komenda Główna Policji udzieliła zamówienia spółkom Sportis oraz Parker Poland na dostawy kolejnych partii policyjnych łodzi patrolowych typu RIB (Rigid Inflatable Boat).

2025-07-17 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Projekt 61: Mobilne kompleksy obsługi ukraińskich F-16

Ukraińska spółka Ukrnafta we współpracy z fundacją Wracaj Żywy (Come Back Alive) na zlecenie Ministerstwa Obrony Ukrainy opracowała mobilny kompleks obsługi samolotów wielozadaniowych…

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Zgoda na system obrony wybrzeża NSM-CDS dla Bułgarii

Departament Stanu USA wydał zgodę na ewentualną sprzedaż do Bułgarii baterii systemu obrony wybrzeża CDS, opartego na pociskach przeciwokrętowych NSM.

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Northrop Grumman z umową na wsparcie irackich samolotów Cessna

Departament Obrony USA udzielił zamówienia rodzimej spółce Northrop Grumman na usługi wsparcia logistycznego lekkich samolotów Cessna 172 Skyhawk i AC/RC-208 Caravan w wojskach…

2025-07-22 | Rafał Muczyński | 2 minuty

Wiceszef MON na 29. posiedzeniu Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy

Wiceminister obrony narodowej Paweł Zalewski w formule wirtualnej wziął udział w 29. posiedzeniu Grupy Kontaktowej ds. Obrony Ukrainy (UDCG), któremu przewodniczyli ministrowie obrony Wielkiej…

2025-07-22 | Redakcja | 1 minut

MON o obchodach Święta Wojska Polskiego 2025

Ministerstwo Obrony Narodowej opublikowało pierwsze szczegóły obchodów tegorocznego Święto Wojska Polskiego, które odbędzie się pod hasłem Dziękujemy za Waszą służbę.

2025-07-22 | Redakcja | 3 minuty

FIXAR z elektrycznymi dronami na DSEI 2025 w Londynie

Założona w 2018 łotewska spółka FIXAR zaprezentuje swoje bezzałogowce o napędzie elektrycznym podczas londyńskich targów przemysłu obronnego i bezpieczeństwa DSEI 2025, zaplanowanych na 9-12…

2025-07-19 | Rafał Muczyński | 4 minuty
Shooting

Vortex Defender XL – sportowe szkło z taktycznym zacięciem. Albo na odwrót.

Zarówno w zachodnich social mediach jak i na rodzimym podwórku widać rosnące zainteresowanie celownikami kolimatorowymi montowanymi na pistoletach. Coraz więcej strzelców docenia zalety płynące…

2025-07-22 | Emil Bularz | 11 minut

II runda Pucharu Polski Long Range Shooting 2025 już we wrześniu

W dniach 13-14 września 2025 roku (sobota, niedziela) na terenie poligonu WITU w Zielonce k. Warszawy odbędzie się II runda zawodów Pucharu Polski Long…

2025-07-22 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Vortex Defender XL – sportowe szkło z taktycznym zacięciem. Albo na odwrót.

Zarówno w zachodnich social mediach jak i na rodzimym podwórku widać rosnące zainteresowanie celownikami kolimatorowymi montowanymi na pistoletach. Coraz więcej strzelców docenia zalety płynące…

2025-07-22 | Emil Bularz | 11 minut

Zwalniacze Primatia/Kagwerks dostępne w RP Arms

Do sklepu RP Arms dotarła dostawa powiększonych zwalniaczy zamka Primatia (wcześniej Kagwerks) do najpopularniejszych modeli pistoletów samopowtarzalnych.

2025-07-22 | Michał Ihnatów | 1 minut

Nowe karabinki Smith & Wesson M&P 15 AXE

Smith & Wesson wprowadza do katalogu cywilnej broni karabinki AR-15 rodziny M&P 15 AXE. Młodsi bracia popularnych modeli linii Sport to bardziej…

2025-07-17 | Michał Ihnatów | 6 minut

Ćwierć wieku na służbie: Rosyjski pistolet maszynowy SR2 Wieriesk

Pistolet maszynowy SR2 Wieriesk, przyjęty przez Federalną Służbę Bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej 25 lat temu, cieszy się nadal dużym popytem.

2025-07-17 | Dariusz Borkowski | 2 minuty

Trenuj z Team99 Academy w Zielonce już w ten weekend

Już w ten weekend (26-27 lipca 2025 roku) na poligonie Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia odbędą się szkolenia strzelectwa długodystansowego organizowane przez Team99 Academy.

2025-07-21 | Michał Ihnatów | 1 minut

Paris Air Show 2025: Premiera Baykar TB3

55. Edycja Międzynarodowego Salonu Lotniczego i Kosmicznego, który odbywa się w stolicy Francji, stała się okazją dla firmy Baykar Technolgies do zaprezentowania pokładowego bojowego…

2025-06-19 | Radosław Niesobski | 3 minuty

Helikon-Tex Numbat Small – chest pack i nerka w jednym

Helikon-Tex wprowadza do oferty kolejną nowość z Enforce Tac 2025 – torbę piersiową (chest pack) Numbat Small. Nowa, mniejsza wersja zachowuje większość…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 2 minuty

TEST: Maskpol Rock 3.0 – modułowa kamizelka taktyczna

Jakieś dwa lata temu miałem przyjemność poddać testom kamizelkę typu plate carrier Maskpol Rock One. Nie należała ona do najmniejszych i najlżejszych w swojej…

2025-07-17 | Michał Gaweł | 9 minut

Urządzenia wylotowe Strike Industries – moc pod kontrolą

Zająłem się tym tematem nieprzypadkowo. Jakiś czas temu na łamach MILMAG ukazał się obszerny poradnik  „Wszystko o gwizdkach – Urządzenia wylotowe w broni…

2025-07-17 | Tomasz Karasiński | 33 minuty

Bestiariusz Wędrowca: kleszcze

Kleszcze i choroby odkleszczowe, jak pogoda, mogą stanowić świetny temat do rozmów przy popołudniowej herbatce lub ognisku z kiełbaskami na szczycie góry. Mówimy: „O!…

2025-07-17 | Michał Ihnatów | 1 minut

Czasowy zakaz noszenia broni w Warszawie w dniu 25 maja

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało rozporządzenie w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni lub przemieszczania jej w stanie rozładowanym na obszarze miasta stołecznego…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 4 minuty

SprawdzaMY za zaświadczeniem do nabycia broni w mObywatel

Zespół SprawdzaMY, założony przez Rafała Brzoskę, zgłosił kolejny pomysł w najnowszym pakiecie usprawnień – wprowadzenie zaświadczenia upoważniajacego do nabycia broni do aplikacji mObywatel.

2025-05-09 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Vortex Defender XL – sportowe szkło z taktycznym zacięciem. Albo na odwrót.

Zarówno w zachodnich social mediach jak i na rodzimym podwórku widać rosnące zainteresowanie celownikami kolimatorowymi montowanymi na pistoletach. Coraz więcej strzelców docenia zalety płynące…

2025-07-22 | Emil Bularz | 11 minut

TEST: Maskpol Rock 3.0 – modułowa kamizelka taktyczna

Jakieś dwa lata temu miałem przyjemność poddać testom kamizelkę typu plate carrier Maskpol Rock One. Nie należała ona do najmniejszych i najlżejszych w swojej…

2025-07-17 | Michał Gaweł | 9 minut

II runda Pucharu Polski Long Range Shooting 2025 już we wrześniu

W dniach 13-14 września 2025 roku (sobota, niedziela) na terenie poligonu WITU w Zielonce k. Warszawy odbędzie się II runda zawodów Pucharu Polski Long…

2025-07-22 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Trenuj z Team99 Academy w Zielonce już w ten weekend

Już w ten weekend (26-27 lipca 2025 roku) na poligonie Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia odbędą się szkolenia strzelectwa długodystansowego organizowane przez Team99 Academy.

2025-07-21 | Michał Ihnatów | 1 minut
Adventure

Adventure Menu – awaryjny zapas wody Emergency Water Box

Spółka Adventure Menu urozmaica kolekcję awaryjnych racji żywnościowych o Water Box – zestaw zawierający ponad 15 litrów sterylizowanej wody o 50-letniej ważności…

2025-07-22 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Sklep internetowy Maverick Food Package już aktywny

Maverick Food Package, marka terenowych racji żywnościowych niewymagających otwartego ognia do przygotowania, aktywuje swój własny sklep internetowy. Na chwilę obecną dostępne są już…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk, co uważam…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe. Jedną ze składowych…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Sklep internetowy Maverick Food Package już aktywny

Maverick Food Package, marka terenowych racji żywnościowych niewymagających otwartego ognia do przygotowania, aktywuje swój własny sklep internetowy. Na chwilę obecną dostępne są już…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 1 minut

Helikon-Tex Numbat Small – chest pack i nerka w jednym

Helikon-Tex wprowadza do oferty kolejną nowość z Enforce Tac 2025 – torbę piersiową (chest pack) Numbat Small. Nowa, mniejsza wersja zachowuje większość…

2025-07-18 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Promocje nawet do -50% w sklepie Helikon-Tex

Helikon-Tex ogłosił, że od dzisiaj do 21 lipca każdy klient może zgarnąć sprawdzony sprzęt z rabatem sięgającym -50%.

2025-07-08 | Redakcja | 2 minuty

Helikon-Tex przedstawia: zestawy dla strzelców szyte na miarę

Wraz z nabierającym rozpędu sezonem strzeleckim Helikon-Tex postanowił pomóc strzelcom w wyborze niezbędnego sprzętu i akcesoriów w zależności od rodzaju sportu, który uprawiają.

2025-07-01 | Mariusz Piwowar | 5 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

Helikon-Tex Traveler Enlarged – terenowy tron?

Ktoś może twierdzić, że survival, bushcraft i w ogóle lasobuszowanie „liczy się” tylko wtedy, kiedy znosimy niewygody, hartujemy się, planowo marzniemy i w ogóle. W porządku, szanuję…

2025-07-13 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

„Gracz” z cyklu „Vesper” Magdaleny Kozak w sprzedaży

Wydawnictwo WarBook poinformowało o premierze powieści Gracz – najnowszego, niepublikowanego do tej pory, piątego tomu kultowego cyklu Vesper Magdaleny Kozak.

2025-06-18 | Redakcja | 3 minuty

Miecze w Karpackiej Troi

Miecz to szczególny element uzbrojenia, towarzyszący nam od epoki brązu. Karpacka Troja, skansen archeologiczny zlokalizowany w Trzcinicy koło Jasła, zaprasza na szczególne wydarzenie. W ramach…

2025-07-02 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Szkolenie Team99 Academy poziom LVL3, czyli balistyka zewnętrzna w teorii i praktyce

W dniach 22 i 23 listopada br. Team99 Academy zorganizowała trzeci etap nauki strzelania dalekodystansowego. Tym razem zajęcia praktyczne odbyły się na strzelnicy w Skarżysku-Kamiennej.

2024-12-01 | Grzegorz Sobczak | 7 minut

Szkolenie Long Range Shooting Team99 Academy LVL2, czyli kto nie liczy, ten nie trafia

W sobotę 28 września Team99 Academy zorganizowała kolejny etap szkolenia w zakresie strzelectwa dalekodystansowego – tym razem na poziomie LVL2. Zajęcia odbywały się…

2024-09-30 | Grzegorz Sobczak | 6 minut

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Nowe zawody taktyczne na mapie Polski, czyli relacja z Defcon One 2024

Kurz po zawodach Defcon One zdecydowanie już opadł, siniaki poznikały, a emocje nadal nas trzymają. Te intensywne dwa dni przyniosły niezapomniane wspomnienia oraz wyzwania,…

2024-11-20 | Klaudia Lazar | 8 minut

MCS Bochnia zaprasza na zawody „Solny Garnizon”

Zapraszamy wszystkich chętnych na zawody strzeleckie, organizowane 13 października przez Solny Garnizon, na strzelnicy Małopolskiego Centrum Strzelectwa w Bochni.

2024-09-24 | Redakcja | 2 minuty

Analiza rynku AR-15 w Polsce Cz. 1. Jak zacząć poszukiwania karabinka?

Karabinek AR-15 niekwestionowanie dominuje na rynku komercyjnym. Jego zróżnicowane odmiany produkowane przez wielu producentów znajdują swoje miejsce na niemalże każdej rynkowej półce kosztując od kilku do kilkudziesięciu tysięcy złotych. Swoje miejsce znalazły również na rynku Polskim stanowiąc rozwiniętą ofertę, w której wielu początkującym strzelcom trudno się odnaleźć. Poniższa seria artykułów ma być w naszym zamyśle pewnego rodzaju drogowskazem, zbiorczym porównaniem karabinków z różnych zakresów cenowych.

Pierwszy artykuł nt. ryku AR-15 w Polsce (Samopowtarzalne AR-15 w Polsce) powstał kilka lat temu i badał jego stan na dzień 20 maja 2019. Minęły już cztery lata, podczas których cały świat doświadczył wydarzeń odciskających piętno na światowej gospodarce.

Istotnym wydarzeniem była pandemia wirusa SARS-CoV-2. Szybko zwiększająca się liczba zachorowań doprowadziła do licznych kwarantann, a wprowadzane przez rządy obostrzenia znacząco spowolniły gospodarkę, często wywołując kryzysy w niektórych branżach.

Na samym początku obserwowało się intensywne zakupy, spowodowane obawą o ograniczoną dostępność i rosnące ceny. Sklepy z bronią w Stanach Zjednoczonych momentalnie zapełniły się klientami kupującymi cokolwiek, co znalazło się akurat na stanie (prowadziło to niekiedy do dość zabawnych sytuacji, takich jak reklamacje kiepsko zorientowanych klientów, biorących np. pudełka z pociskami za kompletną amunicję). Pobite zostały wszelkie rekordy sprzedaży, co przełożyło się na nagły wzrost cen. Podobne zjawisko nastąpiło również na naszym rodzimym podwórku. Wielu czytelników na pewno pamięta problemy z dostępnością amunicji oraz komponentów do jej elaboracji. Kolejną konsekwencją epidemii były niestety także liczne zwolnienia i ograniczenie działalności wielu przedsiębiorstw (również tych produkujących broń palną). W skrajnych przypadkach zaobserwować można było nawet spadek poziomu kontroli jakości czołowych producentów. Po pewnym czasie nastąpiła oczywiście stabilizacja, jednak skutki tego wydarzenia odczuwalne są po dziś dzień.

Zasada działania – DI vs tłok

Przed przejściem do właściwej treści artykułu, warto zwrócić uwagę na zasady działania karabinków AR-15 i ich pochodnych. AR-15 działa na zasadzie wykorzystaniu energii gazów prochowych odprowadzanych z przewodu lufy przez cienką, długą rurkę. Doprowadzane są nią bezpośrednio do suwadła i powodują jego ruch do tyłu, co jednocześnie odryglowuje zamek. System ten zwie się direct impingement, co przetłumaczyć można na bezpośrednie oddziaływanie na suwadło. Spotyka się także termin internal piston (tłok wewnętrzny), ale powszechnie przyjął się ten pierwszy i podawany jest w skrócie jako DI – tak też podawany będzie w dalszej części artykułu.

Źródło: Matt Rittman via YouTube

Istotnym aspektem w przypadku tego systemu jest jego długość, a jeszcze ważniejsza jest długość lufy mierzona od otworu bocznego w lufie do jej wylotu. Wpływa ona na dwell time – czas, przez jaki pocisk przemieszcza się przez lufę po minięciu otworu bocznego. Im dłuższy odcinek, tym dłuższy jest czas dostarczania gazów prochowych do suwadła. Przed wyjaśnieniem znaczenia tego zjawiska, należałoby się najpierw zapoznać z dostępnymi długościami systemu:

  • pistoletowy (pistol-length). Rzadko spotykany, wykorzystywany najczęściej w przypadku luf krótszych niż 10,5 cali;
  • parabinkowy (carbine-length), znany m.in. z M4A1 jak i karabinków o lufach długości 10,5, 11,5 lub 12,5 cali. Najpowszechniejszy wśród tańszych pozycji;
  • pośredni (mid-length). Rozwiązanie zastępujące system karabinkowy w przypadku luf 14,5 i 16 cali, choć spotykany także w krótszych (uważany przez wielu za lepszy – dlaczego? O tym zaraz);
  • karabinowy (rifle-length) – najdłuższy ze standardowych, wprowadzony wraz z pierwotnym AR-15. Stosowany w przypadku długich luf, jak np. 18 i 20 cali, stosowanych w strzelectwie precyzyjnym i sportowym;
  • niestandardowe długości pośrednie, stosowane przez poszczególnych producentów.

Zdjęcie: Primary Arms

Biorąc jako przykład lufę długości 16 cali – powszechnie już stosuje się na nich systemy długości karabinkowej lub pośredniej. Jako rozwiązanie lepsze uznaje się system pośredni, gdyż w jego przypadku dwell time jest bardziej zoptymalizowany – długość odcinka lufy za otworem bocznym jest krótsza niż w systemie karabinkowym ale wciąż wystarczająco długa by zapewnić niezawodną pracę karabinka. Krótszy dwell time zapewnia także przyjemniejsze odczucia podczas strzelania, ponieważ mechanizm pracować będzie łagodniej. Dlatego też na sportowej broni z długą lufą spotyka się system karabinowy – w połączeniu z odpowiednim urządzeniem wylotowym możliwe jest zwiększenie kultury pracy mechanizmu.

Jaki system jest najlepszy dla danej lufy? Cóż, zależnie od zamierzeń kupującego, jest to kwestia dyskusyjna. Ponownie biorąc jako przykład lufę 16 calową – system karabinkowy może, ale nie musi, okazać się korzystniejszy przy wykorzystywaniu słabszej amunicji niższej jakości. Czy oznacza to, że przy wykorzystaniu takiej amunicji system pośredni nie sprawdzi się? Niekoniecznie. Amunicja amunicji nierówna, dlatego też warto zaczerpnąć wiedzy od innych użytkowników czy dany model lubi się z daną amunicją. Na ilość odprowadzanych gazów wpływają także same rozmiaru otworu bocznego, ale jego temat poruszany jest zazwyczaj już przez oddanych tematowi pasjonatów oraz inżynierów i raczej wykracza poza zakres obowiązkowej wiedzy powszechnego strzelca. Czy dwell time może być za krótki? Otóż tak. Z problemem takim napotkano się w przypadku karabinków XM177E1 wykorzystywanych podczas wojny w Wietnamie, wyposażonych w 10 calową lufę z karabinkowym systemem gazowym. W ich przypadku wylot lufy znajduje się zaraz za otworem bocznym w lufie, co skutkuje krótkim czasem odprowadzania gazów do zespołu ruchomego. Wynikły z tego problemy z niezawodnością, co doprowadziło do wprowadzenia XM177E2 z lufą długości 11,5 cali. Oprócz krótkich karabinków takie sytuacje spotyka się jednak rzadko, więc kwestia zbyt krótkiego czasu odprowadzania gazów nie powinna być zmartwieniem. Kolejnym czynnikiem istotnym przy systemie DI są tłumiki. Ze względu na swoją konstrukcję, tłumiki prowadzą do zjawiska przeciwciśnienia, skutkującego odprowadzaniem dodatkowej ilości gazów do zespołu ruchomego. Powoduje to m.in. zwiększoną prędkość odryglowania i ruchu zespołu ruchomego, a także zwiększonym zabrudzeniem. Zamontowanie tłumika na już przegazowanym karabinku pogorszy pracę broni, co prowadzić może do zacięć i zwiększonego tempa zużycia elementów. Zjawisko to minimalizują tłumiki o budowie zapewniającej ciągły przepływ gazów. Jako przykłady podać można tłumiki HUXWRXSurefire. Osoby zainteresowane tłumikami powinny w teorii skłonić się ku dłuższym systemom gazowym.

Podsumowując kwestię systemu DI – optymalnym wyborem dla będą raczej wersje pośrednie, a przy wyborze krótkiego karabinka (z systemem długości karabinkowej) skłaniałbym się raczej ku lufie 11,5 calowej.

Odprowadzanie gazów prochowych do suwadła rzadko spotyka się w innych konstrukcjach – konkurencyjne konstrukcje w dniu dzisiejszym w większości opierają się na systemie tłokowym, w wielu przypadkach zaczerpniętym z AR-18. System tłokowy – chodzi tutaj o wykorzystanie energii gazowych na tłok o krótkim lub długim skoku (w tym przypadku producenci często przyrównują swe systemy do AK). Uważany przez część pasjonatów (i nie tylko) za lepszy od pierwotnego systemu. Za jedną z jego największych zalet uznaje się niezabrudzanie komory zamkowej. Jednym z pierwszych – jeśli nie pierwszym – pochodnym AR-15 z tym systemem był karabinek Colt Model 703 z 1969 roku. O ile system DI pozostał z amerykanami po dziś dzień, tak np. Siły Zbrojne Tajwanu wprowadziły do swojego uzbrojenia T65 (tłok o krótkim skoku) a następnie jego następców. AR-15 z systemami tłokowymi przeżyły swój renesans we wczesnych latach 2000. Nie sposób nie wspomnieć tutaj o HK416, który odniósł międzynarodowy sukces.

Który system jest lepszy? Cóż, oba to sprawdzone i niezawodne rozwiązania. Wybór należy do użytkownika końcowego. Przykładem mogą być karabinki Lewis Machnie & Tool. Siły Zbrojne Nowej Zelandii wybrały model z klasycznym systemem DI, z kolei Estońskie – z systemem tłokowym (krótki skok). Za zaletę DI uznać można mniejsze obciążenie przedniej części karabinka, za wadę – brudzenie komory zamkowej, zwłaszcza przy użycia tłumika. Z kolei problem ten nie występuję w systemie tłokowym, ale zdarza się, że strzelcy odczuwają w jego przypadku większe wstrząsy i drgania. DI uznawany jest ogólnie za system przyjemniejszy w odczuciu. Wgłębiając się w temat, znaleźć można więcej zalet jak i niuansów obu systemów. Tak czy inaczej – spór trwa po dziś dzień, choć widać, że odbiorcy wojskowi częściej wybierają systemy tłokowe.

Jak zacząć poszukiwania karabinka?

Niedoświadczonego pasjonata przytłoczyć może zróżnicowanie konstrukcyjne karabinków AR-15. Różnej długości lufy, systemy montażowe, szeroki zakres cenowy… Częstym widokiem na forach tematycznych są pytania typu Jaki karabinek polecacie do X zł? Co wybrać na pierwszego aera? Dobrze byłoby zacząć od jednoczesnego zdefiniowania swoich potrzeb, przeznaczenia karabinka, jak i budżetu.

Ktoś, kto traktuje strzelectwo jako relaksujące hobby i nie podchodzi do tego tematu na tyle poważnie, aby dążyć za wszystkimi nowinkami na rynku, prawdopodobnie zadowoli się karabinkiem z nisko-średniej półki, z którego nie wystrzela rocznie więcej niż kilkaset sztuk amunicji.

Osoby zainteresowane bardziej praktycznym użytkowaniem, jak np. w strzelectwie bojowym (lub jak kto woli, taktycznym), wymagać będą dodatkowych cech, wpływających na użytkowanie i żywotność. Coś dla siebie znaleźć powinny na średniej półce, gdzie z zasady zachodzi najkorzystniejszy stosunek cena-jakość.

Ci, którzy mają jasno określone wymagania i oczekują od broni jak największej niezawodności, żywotności i dodatkowych rozwiązań wspierających realizowanie przeznaczonego dla niej zadania, sięgną raczej po najdroższe karabinki, wykorzystujące często autorskie rozwiązania konstrukcyjne, niekiedy zmniejszające też kompatybilność z częściami innych producentów.

Należy pamiętać, że broni nie można oceniać wyłącznie po parametrach technicznych – jest to owoc procesów produkcyjnych i dystrybucyjnych, podczas których dojść może do incydentów. Kluczowe są tutaj stosowane procesy obróbki mechanicznej oraz kontrola jakości. Po wybraniu kilku konstrukcji spełniających nasze wymagania, warto zbadać dostępne źródła pod kątem wyłapania bieżących niuansów. Cena broni, wbrew wrażeniu wielu strzelców, nie bierze się z samego loga czy reputacji marki – zaawansowana obróbka mechaniczna, stojący za nią ludzie, wieloetapowa kontrola jakości – działania te mają bezpośredni wpływ na to, co zostaje dostarczone na rynek.

W przypadku najtańszych karabinków, na forach internetowych co jakiś czas pojawiają się doniesienia o katastrofalnych awariach, jak np. pęknięcie zamka w okolicy otworu wodzika. Po jakimś czasie zauważa się nieprawidłowe spasowanie (wynikające z nieprawidłowego montażu lub nieprawidłowych wymiarów danych elementów), przyczyniające się do niewłaściwej pracy mechanizmów i nadmiernego zużycia ich podzespołów. Oszczędność, przyczyniająca się do niższej ceny, jednocześnie negatywnie wpływa na jakość produktu finalnego.

Producenci z wyższych zakresów cenowych dbają (ponownie – z zasady) o precyzyjną obróbkę i sprawdzają jakość wyprodukowanych elementów za pomocą specjalnych metod. Niektórzy z nich prowadzą całą produkcję w formie in-house (produkując niemalże całą broń we własnej placówce), znacznie ograniczając zlecanie danych zadań podwykonawcom, co przekłada się często na lepszą kontrolę jakości. Być może nie jest to wiadome dla wszystkich, ale powszechnym zabiegiem jest zlecanie produkcji danych komponentów (lub też zlecanie procesów, np. nanoszenia powłok czy hartowania) firmom zewnętrznym (OEM – Original Equipment Manufacturer). Oczywiście sam fakt zlecenia czegoś firmom zewnętrznym z zasady nie wiąże się od razu z pogorszeniem jakości – trzeba jednak mieć na uwadze, że producent produktu końcowego może mieć mniejszy wpływ i wgląd na sytuację w innej firmie.

Droższym producentom również zdarzają się wpadki – tyle tylko, że na o wiele mniejszą skalę.

Poziom wprowadzanej do obiegu broni nie jest czymś stałym – w razie przejęcia firmy np. przez jakiś holding, może dojść do znaczących zmian w jej strukturze kadrowej, mogą zostać obcięte koszty, co prowadzi często do pogorszenia jakości i utraty renomy marki (dobrym przykładem jest Remington, u którego zauważono znaczny spadek jakości po przejęciu przez holding Freedom Group – obecnie części firmy należą do osobnych właścicieli, starających się przywrócić dobry wizerunek amerykańskiej marki). Ważna jest również obsługa klienta, której rolę przejmuje często oficjalny dystrybutor. Nawet przy zakupie droższej konstrukcji, kupujący poczuje się bezpieczniej wiedząc, że w razie problemów ma możliwość uzyskania pomocy i ewentualnej naprawy czy wymiany gwarancyjnej.

W kolejnych częściach artykułu przyjrzymy się ofercie dostępnej na polskim rynku z podziałem na segmenty cenowe. W najbliższej części aery w segmencie budżetowym.

X