Umowa na F-35 dla Polski podpisana

31 stycznia o godz. 15.20 na terenie 41. Bazy Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak podpisał w imieniu Polski umowę międzyrządową (Letter of Acceptance, LoA) o wartości 4,6 mld USD (17,9 mld zł) na dostawę 32 samolotów wielozadaniowych Lockheed Martin F-35A Lightning II. Dostawy zostaną zrealizowane w latach 2024-2030.

Umowa została podpisana w obecności prezydenta RP Andrzeja Dudy, premiera Mateusza Morawieckiego i ambasador Stanów Zjednoczonych Georgette Mosbacher, a także kadry dowódczej Sił Powietrznych RP, Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych (US Air Force, USAF) i przedstawicieli amerykańskiej spółki Lockheed Martin.

/ Film: Lockheed Martin

F-35A dla Polski będą wyposażone w oprogramowanie Block 4 z nowym komputerem pokładowym, będące jeszcze w stadium opracowywania. Będą też wyposażone w system wspomagania lądowania, składający się ze spadochronu hamującego w specjalnej owiewce w tylnej części kadłuba – takie rozwiązanie mają tylko F-35A, należące do królewskich norweskich wojsk lotniczych (Luftforsvaret).

Pierwsze 6 samolotów pozostanie na terytorium USA w latach 2024-2025, prawdopodobnie w bazie lotniczej Luke w stanie Arizona, gdzie piloci i personel naziemny będzie przechodził szkolenie (łącznie zostanie przeszkolonych 24 pilotów i 90 techników). Piloci przejdą szkolenie do poziomu instruktora, dzięki czemu kolejni lotnicy będą szkoleni w kraju. Przylot pierwszych egzemplarzy do Polski ma nastąpić na przełomie 2025 i 2026, po czym nastąpi skompletowanie pierwszej eskadry. Druga eskadra zostanie skompletowana w 2030. Miejsce ich stacjonowanie nie zostało jeszcze wybrane.

W Polsce powstanie Zintegrowane Centrum Szkoleniowe, gdzie znajdzie się osiem pełnych symulatorów misji (Full Mission Simulator). Umowa obejmuje także pełne wsparcie logistyczne samolotów oraz pozostałego wyposażenia w ramach systemu Global Support Solution (GSS) do 2030 i globalny system wsparcia autonomicznej logistyki (ALGS).

Harpia
Faza analityczno-koncepcyjna w programie Harpia została uruchomiona przez Inspektorat Uzbrojenia MON 23 listopada 2017. Wcześniej, w marcu resort obrony odrzucił możliwość zakupu 96 używanych F-16A/B. Wskazano, że brane pod uwagę są fabrycznie nowe F-35A lub F-16C/D Block 70/72+.

Celem programu jest zwiększenie możliwości realizacji zadań w ramach ofensywnej i defensywnej walki z potencjałem powietrznym przeciwnika oraz zadań wykonywanych w celu wsparcia działań lądowych, morskich i specjalnych. Ponadto, przewidywała pozyskanie zdolności do prowadzenia zakłóceń elektronicznych z powietrza, co oznaczało pozyskanie specjalistycznych zasobników lub zintegrowanego, pokładowego systemu walki radioelektronicznej.

Do udziału w postępowaniu zgłosiło się pięć podmiotów: amerykańskie Boeing Company i Lockheed Martin, polski Fights-On Logistics, szwedzki Saab Defence and Security i włoski Leonardo. Swoje propozycje dotyczące systemów walki radioelektronicznej złożyły izraelski Elbit Systems EW and SIGINT – Elisra, polsko-izraelskie konsorcjum Griffin z Elta Systems i szwedzki Saab Defence and Security.

28 listopada 2018 MON poinformował o przyspieszeniu procedury zakupu nowych samolotów. Nastąpiło to w cztery miesiące po drugim z rzędu wypadku z udziałem samolotów MiG-29: 18 grudnia 2017 w pobliżu miejscowości Ryczołek w województwie mazowieckim i 6 lipca 2018 w okolicach miejscowości Pasłęk w województwie warmińsko-mazurskim. Ten drugi zakończył się tragiczną śmiercią pilota.

4 marca 2019 w okolicy wsi Drgicz w województwie mazowieckim rozbił się trzeci MiG-29 (pilot przeżył). Nieco ponad tydzień później prezydent Andrzej Duda ogłosił rozpoczęcie negocjacji z USA w sprawie zakupu F-35. 13 marca szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Paweł Soloch poinformował, że zakup byłby realizowany etapami.

4 kwietnia 2019 dyrektor biura programowego F-35 w Departamencie Obrony, wiceadm. Mathias Winter przedstawił Izbie Reprezentantów raport dotyczący analizy wniosków eksportowych na zakup F-35 m.in. dla Polski. Gen. Jacek Pszczoła, głównodowodzący Sił Powietrznych, został mianowany przez szefa MON pełnomocnikiem do spraw zakupu nowych samolotów. 16 maja sekretarz stanu w MON Wojciech Skurkiewicz poinformował, że do 2026 nastąpi zakup pierwszej eskadry F-35, a do 2030 drugiej. 28 maja minister Błaszczak poinformował o przesłaniu stronie amerykańskiej szczegółowego zapytania (Letter of Request, LoR) dotyczącego zakupu 32 samolotów. Dokument jest formalnym rozpoczęciem procedury Foreign Military Sales (FMS) (Analiza: F-35 dla Polski?, 2019-04-05; Kupujemy 2 eskadry F-35A?, 2019-05-17?; Polska formalnie wnioskuje o F-35A , 2019-05-28).

11 września 2019 amerykańska Agencja Współpracy Obronnej DSCA (Defense Security Cooperation Agency) opublikowała zgodę Departamentu Stanu na eksport samolotów F-35A do Polski. Pakiet wyceniono na maksymalnie 6,5 mld USD (25 mld zł). Oprócz samych płatowców, wnioskowano o sprzedaż 33 silników turbowentylatorowych Pratt & Whitney F135-PW-100, systemów walki radioelektronicznej i samoobrony BAE Systems ASQ-239, systemów dowodzenia, kontroli i komunikacji, komputerów pokładowych, systemów nawigacji i identyfikacji, globalnego systemu wsparcia autonomicznej logistyki (ALGS), symulatorów lotu, możliwości integracji uzbrojenia i innych podsystemów oraz wyrzutni flar. Pakiet dodatkowy objął usługi centrum przeprogramowania, usługi z zakresu rozwoju i integracji oprogramowania, usługi logistyczne w zakresie dostaw samolotów, wyposażenie pomocnicze, narzędzia i sprzęt testowy, części zamienne i naprawcze, szkolenie pilotów i członków obsługi naziemnej, wyposażenie szkoleniowe, publikacje i dokumentacje techniczne oraz wsparcie rządu USA i wykonawców kontraktu (Zgoda USA na F-35A do Polski, 2019-09-11).

Na początku stycznia 2020 Komitet Offsetowy, postępując zgodnie z wcześniejszą rekomendacją MON, zrezygnował z planu zastosowania offsetu w ramach zakupu nowych samolotów przez resort. Argumentowano to potencjalnie dużymi kosztami (nawet rzędu 1 mld USD) przy jednocześnie nieproporcjonalnie mniejszych korzyściach natury przemysłowej z uwagi na bardzo wysoki stopień zaawansowania technologicznego samolotów F-35. Niejako rekompensatą za brak offsetu było zawarcie 23 stycznia porozumienia o współpracy strategicznej (Memorandum of Understanding, MoU) pomiędzy Polską Grupą Zbrojeniową (PGZ) a spółką Lockheed Martin, obejmującej rozwój centrów obsługi i napraw polskich samolotów F-16 i C-130. 27 stycznia szef resortu obrony poinformował, że Polska zapłaci za samoloty F-35A o 1,9 mld USD (7,3 mld zł) mniej, niż przewidywała to wycena z września 2019 (Zakup F-35 bez offsetu, 2020-01-11; Porozumienie PGZ z Lockheed Martin, 2020-01-24, Cena za polskie F-35A ujawniona, 2020-01-27).