Defence & Space

Francuski okręt rozpoznawczy w Gdyni

W dniach od 2 do 7 czerwca w Porcie Wojennym w Gdyni przebywał francuski okręt rozpoznawczy Dupuy de Lôme (A759). Wizyta miała charakter techniczny i była związana z natowską…

2025-06-08 | Michał Szafran | 2 minuty

MON o programie Orka: Przebiega zgodnie z planem i bez opóźnień

Ministerstwo Obrony Narodowej odpowiedziało na list otwarty członków załogi okrętu podwodnego eks-ORP Sokół dotyczący pozyskania nowych okrętów podwodnych dla Marynarki Wojennej…

2025-06-07 | Redakcja | 3 minuty

Ukraińskie specoperacje w Rosji lekcją dla NATO

Ukraińcy nie mają szwadronu likwidatorów Kidon. Nie używają wybuchających krótkofalówek ani pułapek wbudowanych w telefony komórkowe. Ale od dwóch lat pokazują, że w planowaniu i przeprowadzaniu operacji specjalnych…

2025-06-06 | Sławek Zagórski | 6 minut

Na Mi-2 pilotów Apache nie wyszkolimy…

Modernizacja Sił Zbrojnych ładnie wygląda na prezentacjach i konferencjach. Gdy się przyjrzeć bliżej, to okazuje się w wielu aspektach robiona jest chaotycznie i bez szerszego spojrzenia na cały…

2025-05-30 | Sławek Zagórski | 7 minut

Szef MON na kongresie Impact’25

Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz uczestniczył w kongresie Impact’25 i wziął udział w fireside chat – Nowe zagrożenia, nowe odpowiedzi: Polska strategia…

2025-05-14 | Redakcja | 6 minut

Rohde & Schwarz prezentuje najnowsze innowacje w walce radioelektronicznej na targach AOC Europe

Niemiecka spółka Rohde & Schwarz zaprezentowała nową generację systemów zwiadu/walki radioelektronicznej (SIGINT/WRE), rozwiązań do łączenia czujników i analizy sygnałów, zaprojektowanych tak, aby…

2025-05-12 | Redakcja | 2 minuty

ZM Tarnów na obchodach w Dąbrowie Tarnowskiej

Wicepremier i minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz wziął udział w Dąbrowie Tarnowskiej w obchodach 140. rocznicy urodzin generała Mariana Kukiela. Na wydarzeniu nie zabrakło też…

2025-06-02 | Redakcja | 4 minuty

Chrobry, Kraków i Drużyna Krak – video odcinek specjalny

Kraków, to od wieków jedno z najważniejszych miast w Polsce. Ale nie zawsze znajdował się w kręgu wpływów polskich władców. O tym jak to się zmieniało i co – poza…

2025-05-20 | Tomasz Świątkowski | 4 minuty

Czeska URC Systems dostarczy system zakłócania nawigacji satelitarnej Heliotrop

Agencja Uzbrojenia wybrała ofertę czeskiej spółki URC Systems na dostawę zestawów do zakłócania systemów nawigacji satelitarnej o kryptonimie Heliotrop.

2025-06-05 | Rafał Muczyński | 3 minuty

ICEYE i IHI zbudują japońską konstelację satelitów SAR

Polsko-fińska spółka ICEYE oraz japońska IHI Corporation rozpoczynają współpracę w zakresie budowy konstelacji maksymalnie 24 satelitów radarowych z syntetyczną aperturą SAR na potrzeby wojska,…

2025-05-22 | Redakcja | 3 minuty

Rosyjski Su-35S zestrzelony nad obwodem kurskim

Sztab Generalny Sił Zbrojnych Ukrainy poinformował o zestrzeleniu rosyjskiego samolotu wielozadaniowego Su-35S nad obwodem kurskim w Rosji.

2025-06-07 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Ukraińskie specoperacje w Rosji lekcją dla NATO

Ukraińcy nie mają szwadronu likwidatorów Kidon. Nie używają wybuchających krótkofalówek ani pułapek wbudowanych w telefony komórkowe. Ale od dwóch lat pokazują, że w planowaniu i przeprowadzaniu operacji specjalnych…

2025-06-06 | Sławek Zagórski | 6 minut

MON o programie Orka: Przebiega zgodnie z planem i bez opóźnień

Ministerstwo Obrony Narodowej odpowiedziało na list otwarty członków załogi okrętu podwodnego eks-ORP Sokół dotyczący pozyskania nowych okrętów podwodnych dla Marynarki Wojennej…

2025-06-07 | Redakcja | 3 minuty

Wojskowe Zakłady Uzbrojenia w łańcuchu dostaw pocisków PAC-3 MSE

Amerykańska spółka Lockheed Martin poinformowała, że wchodzące w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej, Wojskowe Zakłady Uzbrojenia z Grudziądza dołączyły do globalnego łańcucha dostaw pocisków przechwytujących…

2025-06-07 | Rafał Muczyński | 4 minuty

IDET & PYROS 2025: Amfibia gąsienicowa KALAN jako następca PTS

Podczas Międzynarodowych Targów Techniki i Usług Pożarowych PYROS (towarzyszących targom IDET 2025 w Brnie), czeska spółka New Space Technologies zaprezentowała amfibię gąsienicową KALAN.

2025-05-30 | Rafał Muczyński | 3 minuty

Policja Peru odebrała kolejne śmigłowce UH-60A+ Black Hawk

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Peru poinformowało, że Policja Narodowa odebrała kolejne trzy śmigłowce wielozadaniowe UH-60A+ Black Hawk, które dołączyły do już trzech posiadanych,…

2025-05-23 | Rafał Muczyński | 4 minuty

MON o programie Orka: Przebiega zgodnie z planem i bez opóźnień

Ministerstwo Obrony Narodowej odpowiedziało na list otwarty członków załogi okrętu podwodnego eks-ORP Sokół dotyczący pozyskania nowych okrętów podwodnych dla Marynarki Wojennej…

2025-06-07 | Redakcja | 3 minuty

Wojskowe Zakłady Uzbrojenia w łańcuchu dostaw pocisków PAC-3 MSE

Amerykańska spółka Lockheed Martin poinformowała, że wchodzące w skład Polskiej Grupy Zbrojeniowej, Wojskowe Zakłady Uzbrojenia z Grudziądza dołączyły do globalnego łańcucha dostaw pocisków przechwytujących…

2025-06-07 | Rafał Muczyński | 4 minuty

Francuski okręt rozpoznawczy w Gdyni

W dniach od 2 do 7 czerwca w Porcie Wojennym w Gdyni przebywał francuski okręt rozpoznawczy Dupuy de Lôme (A759). Wizyta miała charakter techniczny i była związana z natowską…

2025-06-08 | Michał Szafran | 2 minuty

MON o programie Orka: Przebiega zgodnie z planem i bez opóźnień

Ministerstwo Obrony Narodowej odpowiedziało na list otwarty członków załogi okrętu podwodnego eks-ORP Sokół dotyczący pozyskania nowych okrętów podwodnych dla Marynarki Wojennej…

2025-06-07 | Redakcja | 3 minuty

Rowerem ku pamięci – II Rajd Rowerowy Weteranów

Blisko 600 kilometrów, pięć dni, dziesiątki uczestników i jeden wspólny cel: uczcić pamięć żołnierzy poległych w misjach poza granicami kraju. 9 czerwca w Międzyrzeczu…

2025-06-06 | Redakcja | 3 minuty

Rosja: Międzynarodowy Salon Lotniczo-Kosmiczny MAKS znowu odwołany

Dyrektor generalny rosyjskiej państwowej korporacji Rostiech Siergiej Czemiezow poinformował, że 16. Międzynarodowy Salon Lotniczo-Kosmiczny MAKS-2025 w podmoskiewskim Żukowskim na lotnisku Ramienskoje został odwołany.

2025-06-04 | Rafał Muczyński | 2 minuty
Shooting

UF PRO wprowadza do oferty pasy Waist/Flex

UF PRO, słoweński producent odzieży dla profesjonalistów wchodzący w skład Mehler Systems, wprowadza do oferty nowe akcesorium – minimalistyczny pas Waist/Flex, który dzięki…

2025-06-06 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Recenzja systemu oświetlania Wisport Sunfibre

Widoczność na drodze jest motywem przewodnim niezliczonych kampanii informacyjnych. Zwłaszcza kiedy napotkamy niespodziewane trudności, takie jak mgła, śnieżyca czy deszcz, ryzyko wypadków…

2025-06-06 | Natalia Kozłowska | 1 minut

Naftochem – polskie preparaty do broni wchodzą na rynek

Spółka Naftochem świętuje jubileusz 60 lat działalności na rynku wprowadzeniem do dystrybucji linii preparatów do broni: Akorinall NX, Antykall N oraz Cleanall. Preparaty powstały…

2025-06-05 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Mactronic M-Fire Guardian – nowa latarka dla profesjonalistów

Mactronic wprowadza do oferty nową latarkę kątową M-Fire Guardian. Jak podaje producent, jest to pierwsza latarka kątowa z światłem czerwonym z certyfikatem ATEX, oznaczającym…

2025-06-04 | Michał Ihnatów | 7 minut

Czerwcowa dostawa w RP Arms – nowości dużego kalibru

W połowie czerwca do RP Arms dotrze kolejna dostawa broni. Oprócz marek Ruger oraz Marlin, w dostawie znajdą się również liczne modele pistoletów Desert…

2025-06-05 | Michał Ihnatów | 14 minut

Karabiny Anschütz limitowanej edycji dostępne w Incorsa

Incorsa, oficjalny dystrybutor Anschütz, wprowadza do oferty dwa karabiny powtarzalne linii APR (Anschütz Precision Rifle) limitowanej edycji – 1782 APR  (.308…

2025-06-05 | Michał Ihnatów | 4 minuty

Strzelectwo od podstaw cz. 3 – Od egzaminu po WPA

Egzamin na patent strzelecki mamy już za sobą? Świetnie, ale droga do pozwolenia na broń jest długa. Biorąc pod uwagę czas, wysiłek i poniesione koszty, nie jesteśmy jeszcze…

2025-04-30 | Tomasz Karasiński | 21 minut

Wszystko o gwizdkach — Urządzenia wylotowe w broni palnej

A co by było, gdyby gazy wylotowe mogły jeszcze wykonać dla nas jakąś robotę? Niosą przecież sporą energię, która marnuje się, a nawet działa na niekorzyść…

2025-04-21 | Tomasz Karasiński | 32 minuty

UF PRO wprowadza do oferty pasy Waist/Flex

UF PRO, słoweński producent odzieży dla profesjonalistów wchodzący w skład Mehler Systems, wprowadza do oferty nowe akcesorium – minimalistyczny pas Waist/Flex, który dzięki…

2025-06-06 | Michał Ihnatów | 2 minuty

Recenzja systemu oświetlania Wisport Sunfibre

Widoczność na drodze jest motywem przewodnim niezliczonych kampanii informacyjnych. Zwłaszcza kiedy napotkamy niespodziewane trudności, takie jak mgła, śnieżyca czy deszcz, ryzyko wypadków…

2025-06-06 | Natalia Kozłowska | 1 minut

Minister Sportu i Turystyki uchyla uchwałę PZSS

Minister Sportu i Turystyki Sławomir Nitras uchylił uchwałę Zarządu Polskiego Związku Strzelectwa Sportowego 27/2025 z dnia 26 marca 2025 roku w sprawie wprowadzenia…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Strzelectwo od podstaw cz. 3 – Od egzaminu po WPA

Egzamin na patent strzelecki mamy już za sobą? Świetnie, ale droga do pozwolenia na broń jest długa. Biorąc pod uwagę czas, wysiłek i poniesione koszty, nie jesteśmy jeszcze…

2025-04-30 | Tomasz Karasiński | 21 minut

Czasowy zakaz noszenia broni w Warszawie w dniu 25 maja

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji opublikowało rozporządzenie w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni lub przemieszczania jej w stanie rozładowanym na obszarze miasta stołecznego…

2025-05-23 | Michał Ihnatów | 4 minuty

SprawdzaMY za zaświadczeniem do nabycia broni w mObywatel

Zespół SprawdzaMY, założony przez Rafała Brzoskę, zgłosił kolejny pomysł w najnowszym pakiecie usprawnień – wprowadzenie zaświadczenia upoważniajacego do nabycia broni do aplikacji mObywatel.

2025-05-09 | Michał Ihnatów | 3 minuty

Kamizelka ratownika, która chroni – BC Arms Archangel

Kamizelka ratownika Archangel to efekt współpracy firm Currahee oraz BC Arms. Powstała w odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku w zakresie ochrony osobistej zespołów ratownictwa medycznego. Na papierze…

2025-05-16 | Mariusz Rams | 7 minut

System Direct Action Spitfire Plate Carrier cz.1 – Sprawdźmy noszak

W dniu dzisiejszym na rynku dostępnych jest wiele rozwiązań w kategorii oporządzenia. Podstawowym, i raczej niezbędnym  elementem naszego wyposażenia są noszaki osłon balistycznych, których kilka…

2025-05-08 | Michał Gaweł | 15 minut

Relacja z Kaliber Shooting Festival 2025

W dniach 17-18 maja na strzelnicy Bellona w Maryninie odbyła się impreza Kaliber Shooting Festival 2025. Dla amatorów broni palnej i osób mocno wkręconych…

2025-06-03 | Tomasz Karasiński | 15 minut

Delta Long Range Weekend 2025 za nami

10 i 11 maja br. na poligonie Wojskowego Instytutu Technicznego Uzbrojenia w podwarszawskiej Zielonce odbyła się kolejna edycja Delta Long Range Weekend. To impreza, która zyskała…

2025-05-15 | Grzegorz Sobczak | 5 minut
Adventure

Recenzja systemu oświetlania Wisport Sunfibre

Widoczność na drodze jest motywem przewodnim niezliczonych kampanii informacyjnych. Zwłaszcza kiedy napotkamy niespodziewane trudności, takie jak mgła, śnieżyca czy deszcz, ryzyko wypadków…

2025-06-06 | Natalia Kozłowska | 1 minut

Recenzja Ruike LD51-B – Scyzoryk prawie idealny

W branży kieszonkowych narzędzi największy udział należy się nożom składanym czołowych marek, wykonanych z kosmicznie drogiej stali. Klasyczne scyzoryki, narzędzia wielofunkcyjne, znak…

2025-05-26 | Michał Ihnatów | 1 minut

Rąbać, łupać, strugać, wbijać, czyli siekiera w terenie. „Toporny” poradnik dla bezpieczeństwa i spokoju ducha

„Tylko niech im pan nie daje siekier do ręki!” To zdanie słyszę często, kiedy rozpoczynam zajęcia terenowe, nieważne czy z młodzieżą, czy z dorosłymi. Narzędzia do rąbania wzbudzają lęk,…

2024-10-21 | Tomasz Świątkowski | 1 minut

Elementarz preppersa: zapasy żywności

Prepping to „hobby” tak wielowątkowe, że chyba nie ma na tym świecie arcymistrza, który opanowałby wszystkie powiązane z nim umiejętności. Jednak niektóre z zagadnień preppingu są absolutnie kluczowe.…

2024-09-21 | Tadeusz Jakliński | 1 minut

Lynx Custom Knives – masywny taktyk z polskiej stajni

Czasem trafia w ręce coś, co od razu zdradza, że nie powstało na taśmie produkcyjnej. Nie przez przypadek, nie bo się sprzeda, tylko dlatego, że ktoś po drugiej stronie blachy i szlifierki…

2025-05-13 | Mateusz Sułek | 1 minut

Torba Helikon-Tex Field Tote już dostępna!

Nowości z Enforce Tac 2025 stopniowo pojawią się w ofercie Helikon-Tex. Field Tote to torba z linii Urban, która łączy cywilny styl z militarnym zacięciem.

2025-05-08 | Michał Ihnatów | 1 minut

Koszula hawajska od Helikon-Tex już w sklepach

Do dystrybucji trafia kolejna nowość Helikon-Tex z Enforce Tac 2025. Koszule hawajskie łączą klasyczny, tropikalny styl z militarnymi akcentami wplecionymi we wzór.

2025-05-15 | Michał Ihnatów | 1 minut

Helikon-Tex Tracer — anorak zamiast bluzy mundurowej?

Kurtka Tracer to kolejny anorak (czy też kangurka) od Helikon-Tex. Od pozostałych różni się tym, że należy do linii Patrol i zaprojektowany został do użytku wojskowego — dlatego też…

2025-04-11 | Michał Ihnatów | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Swarovski BP24: plecak do podglądania natury

„– Stary, mam plecak Swarovskiego! – Z diamentów? – Nie no, naprawdę Swarovskiego. Taki na optykę! – Ale jak to? Tego od pierścionków i kolczyków?”. Tak w większości…

2024-07-03 | Konrad Busza | 1 minut

„Zabić Ukrainę. Alfabet rosyjskiej agresji” – wojna oczami reportera

Marcin Ogdowski to jeden z najbardziej cenionych polskich korespondentów wojennych, znany z bezkompromisowych, rzetelnych i często brutalnie szczerych relacji z frontów wojennych. Jego najnowsza książka,…

2025-02-18 | Mateusz Sułek | 1 minut

Między historią a fikcją – czy warto przeczytać „Wojnę Wschodnią. Kroniki”?

Co by było, gdyby zimna wojna przerodziła się w otwarty konflikt zbrojny?
Piotr Langenfeld w swojej książce „Wojna Wschodnia. Kroniki” zabiera nas do alternatywnej wersji historii…

2025-02-14 | Mateusz Sułek | 1 minut

Jak dojechać szybowcem pod K2? Spotkanie ze Sławkiem Makarukiem.

W najbliższy piątek 7 lutego o godzinie 18:00 w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie odbędzie się wyjątkowe wydarzenie, którego gościem specjalnym będzie Sławek Makaruk – podróżnik,…

2025-02-05 | Redakcja | 1 minut

Krakowski Festiwal Górski 2024 – najważniejsze informacje

Krakowski Festiwal Górski odbędzie się w dniach 7-8 grudnia 2024 roku w Centrum Kongresowym ICE Kraków. Jak co roku w programie wiele atrakcji,…

2024-11-07 | Redakcja | 1 minut
Kalendarium

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Szkolenie Team99 Academy poziom LVL3, czyli balistyka zewnętrzna w teorii i praktyce

W dniach 22 i 23 listopada br. Team99 Academy zorganizowała trzeci etap nauki strzelania dalekodystansowego. Tym razem zajęcia praktyczne odbyły się na strzelnicy w Skarżysku-Kamiennej.

2024-12-01 | Grzegorz Sobczak | 7 minut

Szkolenie Long Range Shooting Team99 Academy LVL2, czyli kto nie liczy, ten nie trafia

W sobotę 28 września Team99 Academy zorganizowała kolejny etap szkolenia w zakresie strzelectwa dalekodystansowego – tym razem na poziomie LVL2. Zajęcia odbywały się…

2024-09-30 | Grzegorz Sobczak | 6 minut

Zbliża się III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. To prestiżowe wydarzenie, gromadzi uznanych ekspertów krajowych i zagranicznych.

2025-05-09 | Redakcja | 2 minuty

III Międzynarodowy Kongres Antyterrorystyczny już w maju

W dniach 21-22 maja 2025 na Uniwersytecie WSB Merito we Wrocławiu odbędzie się trzecia edycja Międzynarodowego Kongresu Antyterrorystycznego. Rejestracja uczestników i prelegentów jest już otwarta!

2025-04-18 | Redakcja | 4 minuty

Nowe zawody taktyczne na mapie Polski, czyli relacja z Defcon One 2024

Kurz po zawodach Defcon One zdecydowanie już opadł, siniaki poznikały, a emocje nadal nas trzymają. Te intensywne dwa dni przyniosły niezapomniane wspomnienia…

2024-11-20 | Klaudia Lazar | 8 minut

MCS Bochnia zaprasza na zawody „Solny Garnizon”

Zapraszamy wszystkich chętnych na zawody strzeleckie, organizowane 13 października przez Solny Garnizon, na strzelnicy Małopolskiego Centrum Strzelectwa w Bochni.

2024-09-24 | Redakcja | 2 minuty

Sztuczna inteligencja na wojnie

Nowy potwór w szafie ludzkości

Lęk czy człowiek nie padnie ofiarą stworzonych przez siebie maszyn nie jest nowy. Dla niektórych zaczął się już w opowieściach o golemach, czy potworze Frankensteina. Spóźnieni dotarli do dyskusyjnego stołu po seansie filmu Gry wojenne (WarGames) z 1983, w którym komputer sterujący amerykańskim systemem obrony rakietowej wywołuje kryzys atomowy. Swoje zrobił też słynny Terminator z 1984, gdzie sztuczna inteligencja (SI) omal nie niszczy ludzkości. Dziś w dobie robotyzacji sił zbrojnych rozmowy o zabójczych maszynach wydają się jak najbardziej na miejscu.

Zabójcze wizje

W mediach słychać o amerykańskich bezzałogowcach nad Pakistanem. Eksperci snują przerażające wizje rojów robotów-zabójców nad miastami. Pojawiają się historie o coraz bardziej rozwiniętych, coraz bardziej samodzielnych systemach. Czasem potykamy się o robota sprzątającego Roomba – jawny dowód, że wróg już jest w naszych domach! Niektórzy naukowcy wieszcząc apokalipsę masowo podpisują otwarte listy nawołujące do ograniczenia prac nad SI, zwłaszcza w kontekście w pełni autonomicznych systemów.
Tyle tylko, że z punktu widzenia badań nad sztuczną inteligencją ludzie obawiają się niekoniecznie tego, co jest w całej sprawie największym zagrożeniem. Owszem, trudno zaprzeczyć, że zbudowanie całkowicie samodzielnej i uzbrojonej jednostki zdecydowanie nie jest dobrym pomysłem. Ale systemy autonomiczne i półautonomiczne już teraz powodują problemy. Nie z powodu buntu maszyny, największym kłopotem jest, że robią dokładnie to, do czego je zaprojektowano.

Iluzja autonomii

Robot bojowy jawi się w wyobraźni przeciętnego człowieka jako uzbrojony po czubki skrzydeł bezzałogowiec, przeczesujący przestrzeń powietrzną państwa uznanego za łaknące demokracji. Taka maszyna istotnie jest groźna. Ataki niezaprzeczalnie powodują straty w cywilach i miejscami ocierają się o zbrodnie wojenne. Tyle, że kiedy odpalany jest zabójczy ładunek bezzałogowy samolot nie jest systemem autonomicznym. Spust naciska pilot-specjalista obserwujący ekrany w dalekiej Nevadzie. W tym sensie latające wojskowe roboty niewiele się różnią od faktycznego samolotu z jak najbardziej ludzkim pilotem w środku. Bezzałogowce wyposażono w systemy samodzielnego działania, ale decyzja o użyciu broni pozostaje w rękach człowieka.
Systemy naprowadzania amerykańskich krążowników rakietowych są automatyczne, jednak kontrola uzbrojenia spoczywa w rękach człowieka. Autonomiczny samochód jest zdolny do samodzielnej jazdy, ale zawsze musi być nadzorowany przez kierowcę. System śledzenia rakiet przeciwnika samodzielnie nie odpala pocisków z głowicami nuklearnymi. W pętli decyzyjnej zawsze zakładana jest obecność człowieka. Istota ludzka ma być w stanie zobaczyć dane w kontekście określonej sytuacji.

Kto tu jest mądry?

To człowiek podejmuje ostateczną decyzję: kręci kierownicą, przerywa automatyczny program samochodu, wydaje rozkaz odpalenia broni. Oznacza to, że powodowane przez maszyny wypadki, a nawet ataki, nie wynikają z samych systemów sztucznej inteligencji. A przynajmniej nie do końca. Maszyny są stosunkowo głupie. Nie jakoś przerażająco, ale są po prostu uwięzione w zaprogramowanych modelach, czasami nawet bardzo rozbudowanych. I jeśli rzeczywistość się w te założenia wpasuje, radzą sobie świetnie. Świetnym przykładem jest program AlphaGo, któremu udało się pokonać Lee Sedola mistrza świata w go.
Gorzej jeśli rzeczywistość nie jest łatwo opisywalna. A to zdarza się na ogół, bo różnie bywa z rozpoznaniem kontekstu sytuacji. Jeżeli zaprogramujemy system wizyjny na poszukiwanie broni, oznaczy karabinek-zabawkę w rękach ośmiolatka dokładnie w ten sam sposób, co prawdziwego kałasznikowa. I nie jest to błąd. Ostatecznie źródłem informacji jest obraz, a replika AK może wyglądać dla maszyny jak prawdziwy karabinek.
System analizy metadanych pobranych z połączeń realizowanych przez stacje bazowe telefonii komórkowej w Pakistanie, pechowo nazwany Skynet, wygenerował listę osób, zaskakująco mobilnych i rzeczywiście bywających w kontakcie z członkami organizacji terrorystycznej. Kłopot w tym, że wiele z nich było dziennikarzami, a nie kurierami zamachowców. To nie błąd systemu. Skynet miał tylko wychwytywać telefony komórkowe, które często się przemieszczają po kraju i lokują się w pobliżu wykrytych baz terrorystów. Pechowo jednak dziennikarze również pasowali do tego opisu.

Brak zrozumienia

Czy takie działanie systemów może doprowadzić do katastrofy? Nie powinno, ale zdarza się, że jest inaczej. Niestety, ludzie bardzo często nie rozumieją maszyn. W gruncie rzeczy umysł człowieka analizuje rzeczywistość w sposób uproszczony. Niewiele osób zastanawia się, jak dokładnie działa silnik samochodu. Oczekują prostej reakcji: naciśnięcie pedału ma sprawić, że pojazd przyspieszy, naciśnięcie spustu powinno doprowadzić do oddania strzału.
Systemy techniczne jawią się dla laików jako czarne skrzynki z przyciskiem z jednej strony i efektem z drugiej. Doświadczony kierowca rozumie narowy swojego samochodu. Dobry strzelec wie, jak interpretować zachowanie uzbrojenia. Ale wymaga to zrozumienia działania urządzeń. Podobnie jest z zaawansowanymi systemami sztucznej inteligencji. Kłopot w tym, że SI w porównaniu z silnikiem spalinowym lub bronią strzelecką są o rzędy wielkości bardziej złożone. Dużo trudniej je zrozumieć, więc na ogół w ludzkich głowach pozostaje schemat czarnego pudełka. A to, kiedy zadziała kilka razy w pożądany sposób, łatwo przeistacza się w nieomylną wyrocznię.
Ludzie są leniwi. Gdy coś działa jak trzeba, to nie odczuwają potrzeby weryfikacji całego procesu. Czarne pudełko po prostu rozwiązuje problemy. W siłach zbrojnych takie podejście jest bezpieczniejsze. O wiele łatwiej obronić przed przełożonymi rozkaz podążający za wynikiem działania systemu komputerowego, niż decyzję która go kontestowała. Ludzie nie sprawdzają analiz dokonywanych przez maszyny lub sprawdzają jedynie pobieżnie. Ale to nie wszystko.

Zła interpretacja

Często ludzie interpretują efekt działania systemu inaczej niż zamierzono. Znanych jest wiele przykładów. Anegdotyczne są przypadki, kiedy system nawigacji samochodowej sprowadził kierowców na manowce. W 2014 i 2018 pechowcy zjechali z tych samych schodów w San Francisco. W 2012 w Australii urządzenie skierowało samochód do oceanu. Kierowcy przecież widzieli, gdzie jadą – weryfikacja wymagała spoglądania przez szybę na drogę. Co prowadząc samochód i tak się przecież robi. Można oczywiście powiedzieć, że tylko osoby wyjątkowo rozkojarzone mogą popełnić taki błąd i nigdy się on nie zdarzy wyszkolonym zawodowcom. Otóż nie.
Wykorzystanie wspomnianego Skynetu spowodowało wiele niepotrzebnej śmierci. Dlaczego? Użyto go bezpośrednio do tworzenia list terrorystów. Decydenci CIA wyciągnęli daleko idące wnioski z wyników analiz lub – co gorsza – uznali że są gotowi na przypadkowe ofiary. Wszystko w imię eliminacji faktycznych terrorystów. W obu przypadkach wyniki podawane przez Skynet zostały potraktowane odmiennie, niż twierdził system.
Innym przypadkiem jest tragiczny lot 610 indonezyjskich linii Lion Air, w którym system MCAS (Maneuvering Characteristics Augmentation System) odpowiadający m.in. za automatyczne wyprowadzanie samolotu z przeciągnięcia, wprowadził maszynę w nurkowanie. W wyniku wadliwego działania sensorów Boeing 737 MAX rozbił się, powodując śmierć 190 osób. Był to niewątpliwie ewidentny błąd systemu. Ujawnił jednak, że piloci w ogóle nie zostali przeszkoleni w wyłączaniu MCAS i przechodzeniu w tryb ręczny.

Na krawędzi zagłady

Dobrego przykładu dostarcza również o wiele starszy przypadek z 1983, kiedy Związek Radziecki używał systemu RJaN (Rakietno-Jadiernoje Napadienie). Miał przewidywać możliwy atak przeciwnika, analizując dane dostarczane przez wywiad. Sercem tej ostatniej miała być ocena lokalnej przewagi NATO jako znak nadchodzącego ciosu. Problemem w tej układance był właśnie mechanizm pozyskiwania danych – czyli Komitet Bezpieczeństwa Państwowego (KGB).
W 1983 Amerykanom udało zrobić się wiele, aby RJaN zaniepokoić – od przemówienia Ronalda Reagana nazywającego ZSRR imperium zła przez ćwiczenia w pobliżu bazy radzieckiej Floty Pacyfiku, aż po inwazję Grenady. Zatem wyniki jakie system prezentował były ze wszech miar niepożądane.
W dodatku od listopada 1982 ZSRR władał były szef KGB Jurij W. Andropow. Jako osoba zajęta żądał szybkich i dokładnych raportów o wszelkich ruchach NATO. Funkcjonariusze wywiadu przyciśnięci krótkimi terminami i gigantyczną presją na rezultaty bywali skłonni do pewnych przesad w imię zadowolenia centrali. A to jeszcze bardziej utwierdzało KGB w przekonaniu że atak jest możliwy.
A kiedy ZSRR było już niemal pewne, że wojna wybuchnie lada dzień, we wrześniu 1983 rozpoczęły się manewry Able Archer 83, gigantyczne gry wojenne NATO w zachodniej Europie. To, że w ogóle jako ludzkość przetrwaliśmy zawdzięczamy, że ostateczne decyzje po obu stronach były podejmowane przez właściwych ludzi.
Casus RJaN jest naturalnie stary i na szczęście do katastrofy nie doprowadził, ale dobrze ilustruje tezę. System nie zadziałał źle: miał obliczać współczynnik lokalnej przewagi i to robił. Ale kombinacja złej interpretacji i w pewien sposób zaburzonych danych wejściowych wygenerowała kryzys. Słowem, po raz kolejny zawiódł czynnik ludzki. W zasadzie – jak zwykle.

Rutyna zabija

Podsumowując, jeszcze przez jakiś czas ludzkości nie grozi prawdziwy bunt maszyn. I to jest dobra wiadomość. Zła natomiast jest taka, że do prawdziwie apokaliptycznych scenariuszy wcale nie potrzeba zabójczych robotów. Wystarczy, że ich działania są dla ludzi niezrozumiałe: człowiek nie mówi ich językiem, często nie potrafi właściwie interpretować wyników przedstawianych informacji i analiz. Dodatkowo zwykły śmiertelnik nie ma intuicji, kiedy powinien zignorować sugestie systemów. Z drugiej strony używamy ich do automatyzacji działań już praktycznie wszędzie. Tyle, że często nie wiadomo, jak naprawdę funkcjonują. Ludzie ufają, że po naciśnięciu przycisku czarna skrzynka da zamierzony efekt. To przyzwyczajenie może być największym zagrożeniem ludzkości.

X