Szczegóły polsko-amerykańskiej umowy EDCA

17 sierpnia Ministerstwo Obrony Narodowej opublikowało pełny tekst podpisanej 15 sierpnia br. umowy o wzmocnionej współpracy obronnej pomiędzy Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki (Poland – United States Enhanced Defense Cooperation Agreement, EDCA) (Umowa EDCA podpisana, 2020-08-15).

Opublikowany na stronach rządowych 64-stronicowy dokument składa się z preambuły, 37 artykułów, dwóch aneksów i załącznika do aneksu. Określa m.in. cel i zakres zawartego porozumienia, zakres korzystania przez siły zbrojne USA z uzgodnionych obiektów i terenów, własność mienia czy zakres wsparcia dla obecności amerykańskiej. Reguluje podstawowe sprawy dotyczące umundurowania, broni osobistej i poruszania się amerykańskich żołnierzy po terytorium Polski. Umowa została zawarta na czas nieokreślony, a obie strony mogą ją rozwiązać po poinformowaniu partnera – wówczas umowa wygasa po dwóch latach.

Aneks A zawiera listę uzgodnionych obiektów i terenów z których będą korzystać siły zbrojne USA: bazy sił powietrznych w Łasku, Powidzu, Mirosławcu i Dęblinie, poligony w Drawsku Pomorskim, Żaganiu (w tym Centrum Szkolenia Wojskowego oraz kompleksy wojskowe w Żaganiu, Karlikach, Trzebieniu, Bolesławcu i Świętoszowie), Orzyszu/Bemowie Piskim, Ustce, Czarnym, Wędrzynie, Biedrusku i Nowej Dębie, kompleksy wojskowe Skwierzyna, Powidz, Poznań, Lubliniec i Toruń oraz lotniska Wrocław-Strachowice, Krakówie-Balice i Katowice-Pyrzowice. 

Aneks B zawiera zasady wsparcia obecności amerykańskiej, w tym plany wzmocnienia infrastruktury. Co ciekawe, w skład infrastruktury zapewnianej przez Polskęnie wchodzą baza przeciwrakietowa w Redzikowie i działania w ramach wzmocnionej wysuniętej obecności NATO (eFP) – podobnie wsparcie logistyczne, w tym 75% kosztów paliwa na uzgodnionym wcześniej poziomie (i 50% kosztów jeśli te przekroczą ustalony poziom), usługi komunalne, remonty i modernizacje obiektów, zakwaterowanie, wyżywienie, magazynowanie, usługi pożarnicze i medycznie 1 poziomu oraz ochronę obiektów. 

W rozdziale 14. zawarto kwestie dotyczące jurysdykcji żołnierzy amerykańskich i personelu cywilnego przebywającego w Polsce. Zgodnie z artykułem VII ustęp 3 litera C umowy NATO SOFA z 1951, Polska zrzeka się pierwszeństwa jurysdykcji nad żołnierzami amerykańskimi w sprawach karnych, ale będzie mogła wycofać to zrzeczenie w przypadkach szczególnych. Co istotne, USA są zobowiązane do poinformowania władz polskich o zatrzymaniu żołnierza amerykańskiego na terytorium Polski w sprawach, w których to polskie sądy mają pierwszeństwo jurysdykcji. 

USA będą zobowiązane do utrzymania dyscypliny wśród personelu wojskowego i cywilnego, który musi przestrzegać polskiego prawa – polskie władze wojskowe nie będą sprawować dyscypliny wojskowej. Amerykańska żandarmeria wojskowa (Military Police) będzie mogła działać tylko na obiektach i terenach wyznaczonych w umowie, a poza nimi, tylko zgodnie z ustaleniami z polskimi władzami. Personel amerykański nie będzie podlegać roszczeniom cywilnym i karom administracyjnym z tytułu wykonywania lub zaniechań obowiązków służbowych. 

Towary importowane przez personel wojskowy na użytek własny lub sił zbrojnych zwalnia się z podatku VAT, akcyzy itp. Ponadto personel wojskowy i cywilny zostanie zwolniony z podatku dochodowego, co wynika z faktu, że opodatkowanie dotyczy tylko obywateli RP oraz innych podatków od zakupu, własności, posiadania i przeniesienia między sobą lub związku ze śmiercią. Podobnie pojazdy służące do celów prywatnych, oprócz opłat za korzystanie z dróg, mostów i tuneli. Personel został także zwolniony z opłat za korzystanie z radia, telewizji i Internetu, a opłaty za wodę, energię elektryczną, odpady komunalne, ogrzewanie, wentylację i klimatyzację będą takie same jak w przypadku usług dla Wojska Polskiego lub polskiego rządu. 

Polska zapewni pełne bezpieczeństwo personelowi amerykańskiemu, a siły zbrojne USA na terenach i obiektach wyznaczonych w umowie otrzymają uprawnienia do ich wykorzystywania, kontroli i obrony. Jednak wszelkie plany bezpieczeństwa muszą być koordynowane z władzami polskimi. Ponadto, po zgodzie strony polskiej, siły zbrojne USA będą mogły wykonywać czynności związane z zapewnieniem bezpieczeństwa personelowi także poza tymi obiektami – co istotne zgodnie z prawem i instrukcjami polskich władz. 

USA nie będą mogły celowo uwalniać składowanych niebezpiecznych odpadów, ale jeśli dojdzie do ich uwolnienia nieintencjonalnie – będą działać zgodnie z procedurami w celu powstrzymania rozprzestrzeniania się zanieczyszczenia. Przy czym nie ponoszą odpowiedzialności za nieumyślne działania. Siły zbrojne będą mogły zawierać umowy na towary, usługi i roboty budowlane z polskimi podmiotami, zgodnie z przepisami amerykańskimi. 

Załącznik do Aneksu B zawiera z kolei listę obiektów infrastrukturalnych, które zostaną zapewnione przez Polskę: 

– w Poznaniu (obiekt kierowania i dowodzenia, obiekt systemów informatycznych wraz z sieciami teleinformatycznymi, zakwaterowanie i stołówka dla 700 osób, renowacja warsztatów i parkingów),

– na poligonie w Drawsku Pomorskim (miejsce stacjonowania dla 3600 żołnierzy, obiekt systemów informatycznych i obiekty Centrum Szkolenia Bojowego),

– na lotnisku Wrocław-Strachowice (płyta postojowa dla 4 samolotów transportowych C-5 Galaxy, drogi kołowania, teren przeładunku materiałów niebezpiecznych, terminal cargo i pasażerski, tymczasowe zakwaterowanie dla 550 żołnierzy, bocznica kolejowa, stołówka, obiekt sypialny i pralnia dla 450 osób i inne obiekty wsparcia),

– w bazie sił powietrznych w Łasku (płyta postojowa i hangary dla 12 bezzałogowych statków latających, drogi kołowania i stanowiska kierowania bsl, miejsce składowania do 1905 t amunicji (4,2 mln funtów), miejsce przechowywania do 13,6 t amunicji (30 tys. funtów), zakwaterowanie dla 550 osób i inne obiekty wsparcia),

– w kompleksie wojskowym i bazie w Powidzu (31 krytych ziemią magazynów na 5624 t amunicji (12,4 mln funtów), magazyn i obiekt dystrybucji 5,67 mln litrów paliwa (1,5 mln galonów) oraz system zaopatrzenia paliwa o pojemności 3,03 mln litrów (800 tys. galonów), zakwaterowanie dla 2400 żołnierzy, hangary i płyty postojowe dla 51 śmigłowców, warsztaty, batalion obrony powietrznej i inne obiekty),

– w kompleksie wojskowym w Lublińcu (obiekt operacyjny dla kompanii wojsk specjalnych),

– na poligonie w Żaganiu oraz w kompleksach w Toruniu i Skwierzynie (miejsce stacjonowania 4800 żołnierzy, bocznica kolejowa, magazyn paliw oraz obiekt dystrybucji paliw o pojemności 3,78 mln l (1 mln galonów) i system zaopatrzenia w paliwo o pojemności 3,03 mln litrów (800 tys. galonów) w Świętoszowie, kompleks brygadowy: dowództwo poziomu brygady i siedem dowództw poziomu batalionu, obiekty remontowe i wsparcia),

– na lotnisku Kraków-Balice (płyta postojowa dla dwóch C-5, terminale cargo i pasażerskie, bocznice kolejowe, modernizacja systemu ochrony antyterrorystycznej oraz ochrony obiektu, teren przeładunku materiałów niebezpiecznych i inne obiekty),

– na lotnisku Katowice-Pyrzowice (płyta postojowa dla dwóch C-5, terminale cargo i pasażerskie, bocznica kolejowa, tymczasowe zakwaterowanie dla 550 żołnierzy, modernizacja systemu ochrony antyterrorystycznej oraz ochrony obiektu, teren przeładunku materiałów niebezpiecznych i inne obiekty),

– lotnisko w Mirosławcu (schrony dla 12 bsl, stanowiska kierowania bsl, modernizacja systemu ochrony antyterrorystycznej oraz ochrony obiektu, naziemne sieci telekomunikacyjne i zabezpieczenie wymiany danych, infrastruktura telekomunikacyjna, miejsca przetrzymywania do 13,6 t amunicji (30 tys. funtów), miejsca składowania 9,07 t amunicji (200 tysięcy funtów), płaszczyzna przeładunku materiałów niebezpiecznych (dla samolotu C-5), tymczasowe zakwaterowanie dla 550 żołnierzy),

– baza sił powietrznych w Dęblinie (płyta postojowa i schrony dla 12 bsl, stanowisko kierowania bsl, naziemne sieci telekomunikacyjne i zabezpieczenie wymiany danych, infrastruktura telekomunikacyjna, miejsca przetrzymywania do 13,6 t amunicji (30 tys. funtów), miejsca składowania 11,34 t amunicji (25 tys. funtów), płaszczyzna przeładunku materiałów niebezpiecznych (dla samolotu C-5), tymczasowe zakwaterowanie dla 550 żołnierzy).

Pełna treść umowy polsko-amerykańskiej EDCA tutaj: https://www.gov.pl/attachment/5622a680-7b17-4898-a8eb-77290eaa0b56