W poniedziałek, 12 lutego, Ołeksandr Ruwin, dyrektor Kijowskiego Naukowo-Badawczego Instytutu Ekspertyz Sądowych Ministerstwa Sprawiedliwości Ukrainy (KNDISE) poinformował na swoim kanale na Telegramie, że 7 lutego br. Rosja użyła po raz pierwszy hipersonicznego pocisku przeciwokrętowego 3M22 Cirkon (w kodzie NATO: SS-N-33) do ataku na cel lądowy w Ukrainie. Szczątki takie pocisku zostały zbadane i zweryfikowane przez ekspertów z KNDISE.
Zdjęcie poglądowe: start pocisku 3M22 Cirkon z pokładu fregaty rakietowej RFS Admirał Fłota Gorszkow (454) projektu 22350, 28 maja 2022 / Zdjęcie: Ministerstwo Obrony Federacji Rosyjskiej
Jak czytamy w informacji opublikowanej przez dyrektora KNDISE:
Eksperci KNDISE prowadzą badanie rosyjskich rakiet, którymi wróg zaatakował Ukrainę 7 lutego 2024 roku. Według wstępnych informacji faktycznie mamy fakt użycia rakiety 3M22 Cirkon. Świadczą o tym oznaczenia na częściach i fragmentach, identyfikacja komponentów i części, cechy odpowiedniego temu rodzaju broni. Pocisk został skierowany na obszar, na którym nie ma obiektów wojskowych, dotknięta została infrastruktura cywilna i ucierpiała ludność cywilna.
Z otwartych źródeł: 3M22 Cirkon – przeciwokrętowy hipersoniczny pocisk manewrujący, przyjęty na uzbrojenie w styczniu 2023 roku. Charakteryzuje się następującymi cechami: zasięg – 600-1500 km, prędkość do Mach8-9, masa głowicy około 300-400 kg, długość 8-10 m.
Ogólnie rzecz biorąc, rosyjskie rakiety mają części, które można zastosować w kilku rodzajach uzbrojenia jednocześnie, inne są komponentami tylko dla określonych typów. W tym przypadku widzimy elementy charakterystyczne dla rakiety 3M22 Cirkon. Części i pozostałości silnika odrzutowego oraz mechanizmów sterujących mają specjalne oznaczenia.
Pocisk 3M22 Cirkon składa się z elementów oznaczonych odpowiednimi oznaczeniami 3Ł22, 3B22 itp., czyli litera może się różnić, ale ogólne oznaczenie dla pocisków to 3M22. Na kilku fragmentach metodą grawerowania i wytłoczenia laserowego wykonano napis 3Л22, który wskazuje konkretny węzeł z konkretnego produktu. Ponadto śruby mechanizmów sterowania mają oznaczenia w postaci cyfr 26, co jest cechą charakterystyczną Cirkona. Inne oznaczenia na wraku rakiety wskazują datę produkcji jej elementów składowych – pokrewnych. Lata 2023-2024. Oznacza to, że rakieta została niedawno zmontowana.
Mikroelektronika jest słabo zachowana i praktycznie nie da się jej poddać analizie ze względu na uszkodzenia fizyczne. Prowadzone są działania mające na celu określenie składu metalu z fragmentów korpusu rakiety i materiałów termoizolacyjnych. Znaczne rozdrobnienie rakiety utrudnia identyfikację, ale już można stwierdzić, że broń nie spełnia deklarowanych przez przeciwnika parametrów taktyczno-technicznych. Wszelkie możliwe informacje zostaną uszczegółowione w trakcie dalszych badań eksperckich.
We now have public confirmation from the Kyiv Scientific Research Institute of Forensic Examinations (KNDISE) that the wreckage recovered following the 7 FEB 2023 and 30 DEC 2022 raids are in fact from 3M22 Tsirkon, a Russian hypersonic anti-ship cruise missile system. pic.twitter.com/vcizIibIpL
— John Ridge 🇺🇸 🇺🇦 (@John_A_Ridge) February 12, 2024
3M22 Cirkon ma być rozwijany w Rosji począwszy od 2012 w biurze konstrukcyjnym NPO Maszinostrojenia im. Morozowa z Rieutowa. Według niektórych źródeł, pocisk z napędem strumieniowym z ponaddźwiękową komorą spalania (scramjet) ma mieć 9 m długości, 60 cm średnicy i głowicę bojową o masie 300-400 kg (być może również jądrowa). Ma osiągać prędkość Ma8-9, co miały udowodnić próbne odpalenia. Zasięg jest szacowany na 500-1000 km (niektóre źródła podają 1500 km), a maksymalny pułap lotu to ok. 28 000 m. Pierwszy i drugi stopień pocisku, czyli izdelije 3Ł2211 i izdelije 3Ł2212, mają być zasilane decyliną (T-10). Jest to wysokokaloryczne, syntetyczne paliwo lotnicze, pierwotnie opracowane na potrzeby rozwoju pocisku manewrującego Raduga Ch-55. Ma charakteryzować się wysoką toksycznością. Dokładny skład chemiczny pozostaje tajemnicą, ale uproszczony wzór chemiczny to C10H16.
Ostatni test miał miejsce 28 maja 2022. Próbny pocisk został wystrzelony z pokładu fregaty rakietowej RFS Admirał Fłota Gorszkow (454) projektu 22350. Wcześniejszy test przeprowadzono na 5 dni przed wybuchem wojny z Ukrainą, w ramach szerszej demonstracji siły.
Przed lutową próbą, 18 listopada, 29 listopada i 16 grudnia, a także salwą 24 grudnia 2021 pocisków wystrzelono z Gorszkowa, a na początku października, dwa pociski wystrzelono z pokładu prototypowego atomowego okrętu podwodnego K-560 Siewierodwinsk projektu 885 Jasień: w pozycji wynurzonej i zanurzonej. Z kolei z pokładu Gorszkowa test zrealizowano także 19 lipca 2021.
Seryjne pociski Cirkon zostały zamówione 23 sierpnia 2021 podczas 7. Międzynarodowego Forum Wojskowo-Technicznego Armia-2021 (22-28 sierpnia) w Kubince pod Moskwą. Dostawy miały rozpocząć się w tym 2022, a zakończyć w 2025.
Wykorzystanie bojowe przeciwko Ukrainie świadczy o tym, że pociski te prawdopodobnie pochodziły z zasobów Floty Północnej Marynarki Wojennej Rosji (WMF). Wygląda na to, że okręty Floty Czarnomorskiej mogły zostać z nimi zintegrowane integrację z Cirkonem, być może została do tego przystosowana któraś z fregat rakietowych projektu 11356R/М Admirał Grigorowicz (w kodzie NATO: Krivak IV): RFS Admirał Grigorowicz (745), RFS Admirał Essen (751) lub RFS Admirał Makarow (799) albo korwety rakietowe projektu 21631 Bujan-M: RFS Grajworon (600), RFS Wysznij Wołoczok (609) lub RFS Inguszetia (630). To jedyne okręty na Morzu Czarnym wyposażone w ośmiokomorowe uniwersalne pionowe wyrzutnie 3S-14 systemu UKSK, zdolne do wystrzeliwania Cirkonów.